Samenvatting voor het eerste deeltentamen van het vak Hersenen en Cognitie. De samenvatting bevat de inhoud van hoofdstuk 1 - 10 (blz 1 -290) van het boek 'Brain and Cognition' van Goldstein, Kalat, Cacioppo, Freberg en van Hoof. De samenvatting bevat afbeeldingen voor extra uitleg/ verduidelijkin...
Samenvatting Hersenen en Cognitie - deeltentamen 1
Boek: brain and cognition customized edition 2018
Goldstein, Kalat, Cacioppo, Freberg & van Hoof
Hoofdstuk 1: inleiding in de cognitieve psychologie
Cognitieve psychologie = de tak van psychologie dat zich bezig houdt met de
wetenschappelijke studie van de ‘mind’ (nl = geest).
Er worden twee definities gegeven van de geest:
1) De geest creëert en controleert mentale functies zoals perceptie, aandacht, geheugen,
emoties, taal, beslissen, denken en redeneren.
➢ Deze definitie omvat de verschillende typen van cognitie en de controle die de
geest heeft in het bepalen van onze mentale mogelijkheden.
2) De geest is een systeem dat representaties van de wereld maakt zodat we daarin kunne
handelen om onze doelen te behalen.
➢ Deze definitie reflecteert het belang van de geest bij het functioneren en
overleven van de mens. Daarnaast geeft het ook een beschrijving hoe de geest
dit bereikt (representaties maken).
Deze twee definities kunnen niet gecombineerd worden. De eerste gaat namelijk over
verschillende typen van cognitie (mentale processen) en dat dit hetgene is wat de geest doet.
De tweede gaat over hoe de geest opereert (representaties maken) en zijn functie (handelen en
behalen van doelen).
Bestuderen van de geest: het vroege werk in de cognitieve psychologie.
In 1800 waren de ideeën over de geest gedomineerd door het geloof dat het niet mogelijk was
om de geest te bestuderen. Een reden hiervoor was dat de geest zichzelf niet kan bestuderen,
maar ook het idee dat de eigenschappen van de geest niet gemeten konden worden.
❏ 1868: Donder’s pioneers experiment: Hoe lang duurt het om een beslissing te maken?
Donders was geïnteresseerd in hoe lang het duurt voordat een mens een beslissing heeft
gemaakt. Hij ging dit bepalen door de reactietijd te meten. De reactietijd is de tijd hoe lang het
duurt om te reageren op een stimulus. Hij maakte onderscheid tussen twee soorten
reactietijden:
1) Simpele-reactietijd: z.s.m. op een knop drukken als je een lamp aan ziet gaan.
2) Keuze-reactietijd: er zijn twee mogelijke opties, een lamp die links aan gaat of een
lamp die rechts aan gaat. Op het moment dat de linker lamp ging branden moesten de
deelnemers op de linkerknop drukken en als de rechter lamp ging branden moesten ze
op de rechterknop drukken.
Er vinden dus drie verschillende stappen plaats bij de simpele reactietijd: Stimulus
(licht) → mentale respons (zien van licht) → gedrag respons (drukken).
De reactietijd hierbij bestaat uit: stimulus detectie + gedrag response
,Er vinden vier verschillende stappen plaats bij de keuze-reactietijd: Stimulus (licht) →
mentale respons (zien van licht) → beslissing nemen (welke knop) → gedrag respons
(drukken)
De reactietijd hierbij bestaat uit: stimulus detectie + beslissing nemen + gedrag respons.
Donders beredeneerde dat het verschil in reactietijd tussen de simpele- en keuze-reactietijd zou
indiceren hoe lang het duurt voordat iemand een beslissing maakt.
De conclusie van het onderzoek was dat het inderdaad langer duurt wanneer er een keuze
gemaakt moet worden.
Een belangrijke conclusie die uit dit experiment naar voren kwam is dat de mentale processen
niet direct gemeten kunnen worden, maar dat ze moeten worden geïnterpreteerd uit het gedrag.
❏ 1879: Wundt's psychologie laboratorium: structuralisme en analytische introspectie
Wundt stichtte het eerste laboratorium voor psychologie op. Wundt’s benadering, wat de
psychologie in de late 1800 en vroege 1900 domineerde, was het structuralisme.
Structuralisme = onze hele ervaring wordt bepaald door het combineren van basiselementen
van ervaringen (sensaties).
Wundt dacht dat alle sensaties samen de geest vormden, dus de gehele ervaring.
Hij dacht dat hij deze wetenschappelijke beschrijving van de componenten van ervaring kon
bereiken d.m.v. een ‘periodieke tabel van de geest’, gecreëerd door analytische introspectie.
Analytische introspectie = een techniek waarin getrainde participanten hun ervaringen
- sensaties, gevoelens en gedachtes - beschrijven in termen van elementaire mentale
elementen als reactie op de stimuli.
Structuralisme was niet vruchtbaar en verdween daarom in de vroege 1900s. Wundt wordt door
veel mensen gezien als de persoon die de omkering heeft gemaakt in de studie van de geest;
van de rationalistische benadering naar de empirische benadering.
Samen met William James is Wundt de grondlegger van de psychologie.
❏ 1885: Ebbinghaus’ geheugen experiment
Ebbinghaus gebruikte een andere benadering voor het meten van de mogelijkheden van de
geest. Zo gebruikte hij een kwantitatieve manier voor het meten van geheugen. Hij was namelijk
geïnteresseerd in het bepalen van de aard van het geheugen, voornamelijk hoe snel informatie
dat geleerd is, vergeten wordt na verloop van tijd.
Ebbinghaus herhaalde 13 lijsten met nonsense klanken (om niet beïnvloed te worden door de
betekenis van een woord). Hij bepaalde hoe lang het duurde om een lijst voor de eerste keer te
leren. Hij wachtte dan een bepaalde tijd (vertraging) en keek dan hoe lang het duurde om de
lijst te herleren. Hij was dingen vergeten tijdens de vertraging, daarom maakte Ebbinghaus
fouten toen hij de lijsten zich weer voor het eerst wilde herinneren.
Hij had wel iets onthouden van de eerste keer leren, herleerde hij de lijst sneller dan toen hij de
,lijst voor het eerst leerde. Ebbinghaus gebruikte een meting genoemd savings: berekend als
volgt: Savings = (originele tijd om de lijst te leren) - (tijd om de lijst te herleren na de vertraging).
Langere vertragingen resulteert in kleinere savings.
De savings curve is belangrijk omdat het aangeeft dat
geheugen te kwantificeren is en dat functies zoals de
savings curve gebruikt kunnen worden om de kenmerken
van de geest te beschrijven.
De conclusie is dat het geheugen snel daalt
gedurende eerste 2 dagen na het initiële leren en
daarna langzaam nog afneemt. Wat dan nog in het
geheugen zit, blijft stabiel → in lange termijn
geheugen opgeslagen.
❏ 1890: William James’ principes van de psychologie
De observaties van James waren niet gebaseerd op experimenten, maar op observaties over
de werking van zijn eigen geest. Zijn bekendste observatie ging over aandacht. De observatie
dat aandacht richten op een ding ook betekent dat er aandacht teruggetrokken wordt van
andere dingen.
Onderzoek naar de geest werd in de vroege 2000s snel verminderd. Een van de redenen dat
mentale processen niet meer bestudeert werden, was de negatieve reactie op Wundt’s techniek
van introspectie. Deze resultaten waren bijna onmogelijk te generaliseren naar alle mensen.
Introspectie bleef een te subjectieve methode. Het kon ook niet geverifieerd worden.
Het verlaten van de studie van de geest
❏ 1913: Watson vindt behaviorisme
Het bestuderen van de geest is problematisch, want het berust op introspectie. Pavlov deed
Watson inzien dat we introspectie niet willen, omdat:
1) De resultaten verschillen van persoon tot persoon. De resultaten zijn dus bijna
onmogelijk om te generaliseren naar alle mensen.
2) Innerlijke processen zijn niet te observeren of te verifiëren.
Watson stelde een nieuwe aanpak voor: behaviorisme.
Behaviorisme = psychologie is een puur objectieve en experimentele tak van
natuurwetenschappen. Het theoretische doel is het voorspellen en controleren van gedrag.
Key-points:
1) Watson verwerpt introspectie als methode
2) Observeerbaar gedrag, niet bewustzijn, het hoofd onderwerp moet zijn van de studie.
Watson’s doel was de geest als onderwerp te vervangen met direct observeerbaar gedrag.
De vraag die hieruit volgde was ‘Wat is de relatie tussen stimuli in de omgeving en het gedrag?’
Watson’s bekendste experiment is de ‘little Albert’; elke keer kwam er een hard geluid als de rat
dichterbij kwam, terwijl hij hem eerst wel mocht. Watson’s ideeën zijn dus geassocieerd met
, klassieke conditionering (Pavlov): het paren van een stimulus met een andere eerst neutrale
stimulus, wat veranderingen in de reactie op de neutrale stimulus veroorzaakt. Watson
gebruikte dit om te beargumenteren dat gedrag geanalyseerd kan worden zonder enige
referentie naar de geest. Voor Watson is het niet interessant wat er omgaat in iemand zijn
hoofd, hij gaf alleen om hoe het paren van stimuli het gedrag beïnvloed.
❏ 1938: Skinners operante conditionering:
Operante conditionering laat zien hoe gedrag versterkt wordt door de presentatie van
positieve bekrachtigers of negatieve bekrachtigers. Net zoals Watson was Skinner niet
geïnteresseerd in wat er in de geest gebeurde, maar focuste alleen op het bepalen hoe gedrag
gecontroleerd werd door stimuli. Het idee dat gedrag begrepen kon worden door het bestuderen
van stimulus-respons relaties was lang dominant. Conditioneren werd op veel gebieden
toegepast (onderwijs, behandelen).
Maar er kwamen op een gegeven moment gebeurtenissen die de studie naar de geest lieten
herleven. Behaviorisme omvat dus ook klassieke conditionering en operante conditionering.
De terugkeer van de geest in de psychologie
❏ Edward Tolman
Was geen strikte behaviorist. Zijn focus lag wel op het meten van gedrag (behaviorisme) maar
hij gebruikte het gedrag om hier mentale processen uit af te leiden. Uit een experiment van
Tolman bleek dat een rat een cognitieve map/ schema creëert op het moment dat hij wordt
losgelaten in een doolhof. Vervolgens werd hij op een bepaald punt neergezet en werd hem
aangeleerd dat er eten lag op de plek daar rechts van. Na een aantal keer werd de rat op een
andere plek in het doolhof geplaatst, volgens operante conditionering zou de rat dan weer
rechtsaf gaan; daar kreeg hij de vorige keren namelijk de beloning. Maar hij ging de goede
richting in, omdat de rat een cognitieve map had gecreëerd. Tolman’s gebruik van het woord
cognitief en het idee dat iets anders dan stimulus-respons zich afspeelde in het brein, plaatste
hem buiten het strikte behaviorisme.
❏ Noam Chomsky
Ironisch gezien zorgde mede Skinner voor ontwikkelingen die leidde tot het herleven van de
mind. In Skinner͛s boek beargumenteerde hij dat kinderen taal leren door operante
conditionering: kinderen imiteren taal en herhalen het correct doordat het beloond wordt.
Chomsky gaf kritiek: bepaalde zinnen en grammatica worden nooit bekrachtigd (‘ik haat je,
mama’). Chomsky ging er vanuit dat taalontwikkeling niet wordt bepaald door imitatie of
bevestiging, maar door een aangeboren ingebouwd biologisch programma dat in alle culturen
bestaat. Zijn idee was dus dat taal een product is van de manier waarop de mind gestructureerd
is en niet van operante conditionering. Toen werd gerealiseerd dat om complexe cognitieve
gedragingen te begrijpen, niet alleen observeerbaar gedrag gemeten moest worden, maar ook
gekeken moest worden naar wat dat over de werking van de mind verteld.
De hergeboorte van de studie van de geest
Het jaar 1950 wordt vaak gezien als het begin van de cognitieve revolutie: een shift van de
behavioristische stimulus-respons relaties naar een benadering met focus op het
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mirjamb23. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.39. You're not tied to anything after your purchase.
