Strafrechtelijke sancties – samenvatting verplichte literatuur en jurisprudentie
Master Strafrecht Maastricht University
Strafrechtelijke Sancties: samenvatting verplichte literatuur en jurisprudentie
Academisch jaar 2018-2019
Blokperiode 2
Week 1 Strafrechtgeschiedenis en -theorieën
J. Claessen – Misdaad, straf en herstel
Hoofdstuk 2 paragraaf 2 t/m 9 en paragraaf 14
2.2 – De belangrijkste reden voor het bestaan ven het publieke strafrecht
Het publieke strafrecht is er niet zozeer om daders te straffen of de gemeenschap te beschermen, maar veeleer
om hen fatsoenlijk c.q. volgens de regels der rechtvaardigheid te straffen en om de gemeenschap niet ten koste
van alles te beschermen. Indien er geen publiek strafrecht zou zijn, dan zou er onherroepelijk sprake zijn van een
excessieve eigenrichting, dat wil zeggen eigenrichting waarbij genoemde regels worden overschreden.
Gestileerde eigenrichting oftewel eigenrichting waarbij de regels der rechtvaardigheid wél in acht worden
genomen, houden de geleerden voor onmogelijk, nu zij in het kader van eigenrichting vrijwel uitsluitend verwijzen
naar de desastreuze vicieuze processen van wraak en eerwraak die in West-Europa schering en inslag zouden
zijn geweest, toen er nog vrijwel geen publiek strafrecht bestond, zoals bijvoorbeeld tijdens de Middeleeuwen.
Het is belangrijk te onderkennen dat het bestaansrecht van het publieke strafrecht valt te herleiden tot een
redenering die vrijwel geheel utilistisch van aard is: omdat mensen zelf in de regel niet fatsoenlijk kunnen
reageren op misdaden, dient de staat deze taak exclusief naar zich toe te trekken en hiervoor de
verantwoordelijkheid op zich te nemen. Hij doet dit door misdaden primair op te vatten als inbreuken op het
algemeen belang en door de plegers hiervan te bestraffen. Het utilistische bestaansrecht van het publieke
strafrecht dient te worden onderscheiden van het morele bestaansrecht.
Kort gezegd luidt de redenering voor een publiek strafrecht in praktijk doorgaans als volgt: het straffen van daders
dient hetzij op retributieve gronden hetzij op utilistische gronden hetzij op beide gronden voor moreel
gerechtvaardigd te worden gehouden, maar omdat mensen onderling geen maat kunnen houden bij het straffen
en zij de regels van de retributieve of utilistische moraal derhalve te buiten gaan, dient het straffen te worden
overgelaten aan de staat c.q. de strafrechter die als rechtvaardige derde wordt geacht boven de conflictpartijen te
staan. Het publieke strafrecht biedt volgens de meeste strafjuristen een bepaalde bescherming die buiten het
publieke strafrecht niet te vinden is. Juist in die bescherming ligt de meerwaarde van het publieke strafrecht
besloten.
2.3 – Reacties op misdaad in primitieve oftewel premoderne culturen
Het overgrote deel van de daden die tegenwoordig als strafbare feiten zijn bestempeld en die daardoor een zaak
tussen de overheid en de vermoedelijke dader zijn geworden, werd door de Romeinen en de Semieten opgevat
als ‘een zaak tussen de burgers onderling waarmee de overheid zich niet behoefde te bemoeien’. De Romeinen
kenden wel publiek strafrecht, maar dat gold alleen met betrekking tot misdaden waardoor de staat zélf in gevaar
werd gebracht. Hoe zit het dan met de lex taliones in de wetten van Mozes? Volgens Bianchi gaat het hier om
een gestileerde rechtsformule, waarmee niets anders wordt bedoeld dan dat de dader gehouden wordt geacht tot
schadevergoeding. Vergelding in de huidige betekenis van proportionele wraakneming was eerst dan toegestaan,
wanneer de dader en diens bloedverwanten niet bereid waren een weigerachtig gebleven om met het slachtoffer
of diens nabestaanden over de te betalen schadevergoeding onderhandelen of wanneer dergelijke
onderhandelingen op niets uitliepen. De wraak moest dan wel strikt proportioneel zijn. Anders dan veel
studieboeken strafrechten beweren, kwam wraakneming in praktijk waarschijnlijk niet vaak voor. Er zou anders
een vicieuze cirkel ontstaan van wraak en weerwraak (vetevorming), en die kan de maatschappelijke orde ernstig
verstoren.
2.4 – Reacties op misdaad tijdens de Middeleeuwen
In het Frankische, Germaanse en Angelsaksische recht uit de vroege Middeleeuwen, bestond in beginsel geen
onderscheid tussen privaat- en strafrecht. De rechtshistoricus Van Caenegem maakt uitdrukkelijk onderscheid
tussen twee vormen van conflictbeheersing:
De oudere vorm van conflictbeheersing: een misdaad behoort primair te worden opgevat als een conflict
dat de vrede verstoort die normaal onder menen bestaat. Het is primair aan de vredeverstoorders zelf om
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller dena15. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.30. You're not tied to anything after your purchase.