Class notes
College aantekeningen Algemene literatuurwetenschap
- Course
- Institution
Dit zijn notities, maar tegelijkertijd een overzichtelijke en een gedetailleerde samenvatting.
[Show more]
Seller
Follow
axelleleuridan
Content preview
ALWLES 16/02: inleiding literatuur en wetenschap
Twee elkaar uitsluitende werelden
o Wetenschap Literatuur
Betawetenschappen
Exacter wetenschappen alfawetenschappen
Geesteswetenschappen
Humane wetenschappen
o Dat tegenover elkaar plaatsen is redelijk recent
The two cultures
o 1959: voor de eerste keer duidelijk uitgesproken als
tegengestelde
o Brit C.P. Snow
o Traditie van culturele geletterdheid tegenover
wetenschappelijke geletterdheid
o Vaststelling: kloof tussen exacter wetenschapper sen humane
wetenschappers (intellectuelen haast onoverbrugbaar
geworden. Wederzijds wantrouwen.
1. Hoe literatuur en wetenschap hun eigen weg gingen
In het begin was er (in het westen) eenheid van kennis
Aristoteles
o Filosoof die zich uitte over veel verschillende domeinen (politiek, psychologie,
ethiek, retoriek)
o Poëtica (literatuur), maar ook met natuurwetenschap
o Organon: Logica
Hoofdwerk: analytische denkwijze samenvatte
Syllogisme
Het breukmoment
o Literatuur komt los te staan van de exacte wetenschappen door Floris Cohen
Bij de scientific revolution in 16de en 17de eeuw
o Natuurwetenschap wordt een op zichzelf staande discipline
o Onderzoek naar natuur hangt niet meer af van filosofie en theologie
o Wetenschappers blijven zich op vele domeinen (inclusief metafysica) uitspreken,
maar de kwaliteit van de wetenschap over de natuur wordt uitsluitend
afgemeten aan de wetenschapsintrinsieke criteria (methode, consequentie,
systematiek, observaties, exactheid, controleerbaarheid,..)
o Natuurwetenschap wordt voer voor specialisten
o Goethe de laatste die literatuur en exacte wetenschap beide op hoog niveau
beoefende
De dageraad van de moderne tijd
o Een nieuw modern wereldbeeld ontstaat in de periode van de wetenschappelijke
revolutie
o Aan de wetenschap te danken dat we in een modern tijdperk zijn
terechtgekomen
o Val van Constantinopel (1453)
Mensen van Byzantijnse rijk naar Europa en nemen kennis mee van
Grieken en Romeinen zorgde voor renaissance
Wetenschappelijke revolutie
, o 1543: Nicolaas Copernicus verwerpt het geocentrische wereldbeeld van
Ptolemaeus → heliocentrische
o Wordt bevestigd door Johannes Kepler (baan van de planeten) en mede dankzij
vernieuwende sterrenkijkers door Galileo Galilei
o Successen astronomie geven sterke impuls aan fysica, wiskunde,… → Isaac
Newton
o Wordt bevestigd door wetenschappers
o Vesalius
Anatomie van lijken onderzoeken
Toen een taboe
Inzichten die uit de antieke tijd stammen in de Middeleeuwen bewaard
bleven, worden ter discussie gesteld
Vernieuwingen tegenover de anatomische kennis van de klassieke
periode
Nieuw modern mens en wereldbeeld
o Francis Bacon
Britse filosoof en wetenschapper
Werk: Novum Organum Scientiarum
Reactie op Aristoteles
Foto: zuilen van Hercules
Boot van Gibraltar naar Marokko
Einde Middellandse zee
Voor Bacon staat de zuilen voor het einde van de
klassieke wereld
Kennis de eindigde in klassieke tijd kan verder
dankzij wetenschap
Als iedereen mijn methode volgt dan zal de
wetenschap zich verbeteren (tegen Aristoteles)
Opvattingen
Door de zondeval is de mens zijn heerschappij over
de natuur verloren
Hij ziet het als zijn plicht om die heerschappij opnieuw te
veroveren
Dat moet de gebeuren door de schepping opnieuw
wetenschappelijk te doorgronden
De natuur is door God zelf geschapen, die bestuderen is een
eerbetoon aan God
A posteriori: Grondlegger Empirisme: voornaamste bron van
kennis gebruikt door observering, waarnemingen,
kennisvergaring door zorgvuldige zintuigelijke waarneming van
de natuur
A priori aanpak: is idee dat we al analytische vaardigheden
hebben waarmee we aan de slag gaan vs. Empirie meer
ongeschreven blad
o Deze aanpak is hoogmoedig, het zijn
hersenspinsels die Gods schepping
oneer aandoen (kritiek Plato en
Aristoteles)
Hij vind de mens een ongeschreven blad
(empirisme) Kennis is observeren
Nood aan nieuw instrument
, o Nood aan nieuw instrument/methode voor
kennisvergaring. Zintuigelijke waarneming ontwikkeling
van meet-en observatie instrumenten en specifieke
toegeruste plaatsen.
o Instrumenten moeten los staan van de natuur zelf
o Natuur gijzelen en tot bekentenissen dwingen
o Natuur observeren is oké, maar we moeten die gijzelen
in een speciale ruimte niet in de natuur zelf
Verheerlijking van techniek en uitvinders
Argwaan tegenover mensentaal (taal mensen staat in de weg van
het begrip) taal in onbetrouwbaar
Wilde een taal zonder connotaties, taal die één op één verwijst
naar object (zuivere kunsttaal)
o Enige zuivere manier om wetenschap te beschrijven
The New Atlantis (1627)
Onafgewerkt verhaal over het eiland Bensalem waar een volk op
basis van wetenschap en techniek de ideale beschaving heeft
uitgebouwd. Technopolis
Wetenschap en techniek als de route naar Utopia
Verlichting (18de eeuw)
o In plaats van het geloof in een goddelijke autoriteit en in van generatie op
generatie overgeleverde opvattingen en gebruiken (“traditie”) komt een geloof in
het individuele menselijke weten en handelen. De moderne mens ziet zichzelf als
een autonoom denkend en handelend wezen dat de wereld en de natuur
ongelimiteerd kan exploreren (wetenschap, ontdekkingsreizen,...) en zelfs
veroveren (lees ook: koloniseren).
o Vanaf de Verlichting (18de eeuw) drukt de nieuwe wetenschappelijke, rationele
geest zich nog bouder uit in het motto van I. Kant ‘sapere aude’ (‘durf te weten’),
i.e. durf vastgeroeste zienswijzen en dogma’s in twijfel trekken en uzelf te
bevrijden uit uw eigen onmondigheid. Emancipeer uzelf!
De industriële revolutie (19de eeuw)
o Veel wetenschappelijke kennis verzameld
Kennis toegepast in IR
o Kennis en zicht breder bereik
o Alledaagse werkelijkheid drastisch hervormd
o 1851: wereldtentoonstelling
Vitrine van de moderne wetenschap en techniek
Nieuwe wetenschappelijke vooruitgang
o Charles Darwin en evolutie leer
o Nieuw rolmodel van de wetenschapper
Aanzwellende tegenmelodie: Romantiek
o Artistieke poëtica vanaf 18de eeuw in ontwikkeling,
hoogtepunt eerste helft 19de eeuw
o Vergaarbak van artistieke, maar ook maatschappelijke,
filosofische en politieke ideeën
o Romantiek nog steeds even invloed rijk als verlichting op de dag van vandaag
o Romantische motieven
Verwerping rationalisme: te groot geloof in rede leidt tot verlies van
creativiteit, spiritueel besef en gemeenschapsgevoel
Tegenover de rede plaatst de Romantiek: de verbeelding.
Basisbestanddelen van deze verbeelding zijn emotie en intuïtie (met
, andere woorden: subjectief, individueel, spontaan; voelen boven
denken).
Geloof in techniek leidt tot ontmenselijking, vernietiging van natuur en
gemeenschappen
Klacht dat het universalisme van de verlichting culturele diversiteit
verdringt
Tegenover de vernieuwingsdrang van de rationele moderniteit:
nostalgie, belangstelling voor het verleden, pleiten voor bezinning,...
→ alle motieven samengebald in genre van dystopie (vs. Utopie)
De utopie en dystopie zijn gemaakt door mensen
o Frankenstein
Kritiek op de moderne wetenschap
Hoogmoed van de wetenschapper: treedt in de plaats van God als
schepper van leven
Maar ontloopt zijn verantwoordelijkheden: loopt weg van zijn creatie
Victor Frankenstein in de ontspoorde Vesalius (prutsend aan lijken, maar
geen verantwoordelijkheid neemt wat Vesalius wel deed)
o Jekyll and Hyde
Romantisch qua ideologische bezinning
Wetenschapper wil kwade van het goede
scheiden
Scheiden goed en kwaad is een bevoegdheid van
God
Experiment ontspoort, mens geen controle over
de wetenschap meer
Dystopie krijgt bovenhand, wetenschapper als
wantrouwig figuur (literatuur kritiek op de
wetenschap)
o R.U.R.
Wetenschappers creëren artificiële mensen om het probleem van de
arbeid op te lossen
Robots komen in opstand en roeien de mens uit
Andere: Brave new world, Fahrenheit, 1984
o Dystopie
de angst voor techniek (technofobie) en doorgeslagen wetenschap
de angst voor onderdrukking van het individu door opgelegde
uniformiteit, mechanisering, automatisering,…
Angst voor verdwijning natuur en cultuur (kunst en literatuur)
Hedendaags wetenschappers gezien als zotte figuren
Samengevat (zie dia 52)
o Vanaf de vroegmoderne tijd drijven de exacte wetenschappen en de humane
wetenschappen (ihb literatuur en literatuurstudie) uit elkaar. (W.F. Goethe, eind
18de eeuw de laatste die beide disciplines op hoog niveau combineerde.)
o Wetenschap ontwikkelt groot zelfvertrouwen
o De culturele verbeelding (literatuur, later ook films, strips, tv,….) ontwikkelt
wantrouwen tav het (succes)verhaal van de moderne wetenschap
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller axelleleuridan. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $18.45. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now