Onderwijseditie Bestuursrecht in de sociale rechtsstaat, band 1
De samenvatting bestuurs(proces)recht I is een samenvatting van het boek bestuursrecht in de sociale rechtsstaat & de hoorcolleges.
De meeste arresten worden besproken in de samenvatting. Wil je een compleet overzicht van de verplichte jurisprudentie? kijk dan bij mijn andere documenten. Ook verk...
Week 1 Plaats en structuur van de Awb in het bestuursrecht
Literatuur:
BSR H. 1 par. 1.1. Aard en karakterisering
H. 2 par. 2.1 Karakterisering
par. 2.2 Algemeen en bijzonder deel
Inleiding:
- Landbouwers en tuinbouwers werden via bestuursrecht verboden om water te
gebruiken voor sproeien.
- Waarom mag een waterschap dat doen? Omdat zij bevoegd zijn → omdat dat in de
wet staat (legaliteitsbeginsel).
- Altijd afvragen of het bestuur bevoegd is iets te doen (expliciet via attributie of een
andere manier).
- Bestuursrecht is verantwoordelijk voor ordening en sturing van de samenleving
(beregeningsverbod is daar een voorbeeld van). Andere voorbeelden zijn subsidies en
sociale zekerheid. Besturen is alleen mogelijk als er geld is, dus belastingrecht valt
ook onder het bestuursrecht.
Bestuursrecht is ook dynamisch → nieuwe ontwikkelingen bijv. drones dat je een APV nodig
hebt om met een drone te mogen vliegen.
Vraag 1
De burgemeester van Haaksbergen weigert een evenementenvergunning voor een ‘drone-
wedstrijd’ in verband met de veiligheid van het publiek. De weigering van de vergunning is
een:
a. Beschikking = JUIST
b. Besluit = JUIST
c. Een met een besluit gelijkgestelde handeling
d. Een met het oog op bezwaar en beroep met een besluit gelijkgestelde handeling
Toelichting: beschikking is een besluit. Addertje onder het gras zit in de weigering van een
beschikking. Positieve en negatieve besluitbegrip. Weigering van een beschikking op
aanvraag valt ook onder het besluitbegrip ex art. 1:3 lid 2 Awb.
Vraag 2
De burgemeester van Haaksbergen is een bestuursorgaan omdat:
a. Hij openbaar gezag uitoefent
b. Hij een rechtspersoon ingesteld krachtens publiekrecht is
c. Hij orgaan is van de gemeente = JUIST
d. Hij lid is van het college van burgemeester en wethouders
e. Hij in de Gemeentewet als bestuursorgaan is aangewezen
f. Geen alternatief is juist
Toelichting: B&W is orgaan van de gemeente en de gemeente is een rp ingesteld krachtens
publiekrecht.
De geboorte van het moderne bestuursrecht
- Het ontstaan van het hedendaagse bestuursrecht, twee revoluties:
o Industriële revolutie
▪ NL Awb is later tot stand gekomen omdat de industriële revolutie ook
later in Nederland begon.
1
, ▪ Er ontstond inhoudelijk behoefte aan sturing en het bestuursrecht kreeg
instrumenten om dat te regelen (instrumentele functie).
o Franse revolutie
▪ Vóór de Franse revolutie had de klassieke vorst het bestuursrecht in
handen. Na de revolutie kwam de bestuurlijke macht in het teken te
staan van (I) het legaliteitsbeginsel, (II) trias politica en (III)
fundamentele grondrechten. Bepalend geweest voor de grondslagen
van het moderne bestuursrecht (waarborg functie).
- De toekomst van het bestuursrecht
o Invloed van maatschappelijke ontwikkelingen
▪ Ontstatelijking
• Door steeds meer ordening en sturing ontstond een verstikking
van regelgeving. Er ontstond een tegenbeweging. Het werd
vervolgens weer wat uitgekleed; taken die voorheen door het
bestuur werden verricht worden tegenwoordig weer door private
ondernemers verricht.
▪ Digitalisering
• Awb is aan de andere kant best alweer op leeftijd. De Awb
kwam tot stand in het papierentijdperk. Awb gaat veel uit van
het papierwerk. Vragen van nu is bijv. wanneer een appje
precies is ontvangen.
o Invloed van Europa, globalisering
▪ Een groot gedeelte van het bestuursrecht is tegenwoordig afkomstig
van het unierecht. Steeds meer voor het algemeen bestuursrecht.
Vroeger was dat voornamelijk voor het bijzonder bestuursrecht bijv.
douanewet.
Verhouding tot andere rechtsgebieden
Bestuursrecht is op allerlei manieren verweven met andere rechtsgebieden.
- Staatsrecht en bestuursrecht: een oude, hechte en noodzakelijke relatie
o Ten eerste regelt het staatsrecht de wet in formele zin (legaliteitsbeginsel ten
uitdrukking brengend). We hebben in het bestuursrecht wetten nodig omdat die
wetten bevoegdheden van het bestuur funderen en hoe die wetten tot stand
komen worden gebracht in formele zin, zijn onderwerpen die in het staatsrecht
worden geregeld.
o Ten tweede is de grondrechtenleer in het bestuursrecht belangrijk. Met
bestuursrecht raak je snel aan de grondrechten van mensen.
- Bestuursrecht en burgerlijk recht: het overheidsprivaatrecht
o Het bestuur kan ook privaatrechtelijk optreden.
- Bestuursrecht en strafrecht: het bestuursstrafrecht
o Vroeger strikte scheiding bestuursrecht en strafrecht. Tegenwoordig kan het
bestuur in veel gevallen ook op een strafrechtelijke manier optreden bijv.
bestuurlijke boetes.
- Bestuursrecht en Europees en internationaal recht: sterk in ontwikkeling: o.a. het
Europees bestuursrecht
o Vervlechting EU-recht en bestuursrecht wordt steeds belangrijker.
Kenmerken van het bestuursrecht
- Het belang van de wet en het begrip ‘bestuursbevoegdheid’
o Legaliteit
2
, ▪ Brengt ook de democratie tot uitdrukking.
o Specialiteit
▪ Bestuursbevoegdheid moet duidelijk afgebakend zijn, uitgangspunt zou
moeten zijn dat je duidelijk kunt voorspellen waartoe het bestuur
bevoegd is.
- De rechtsbetrekking in het bestuursrecht (hoe ziet die er nou precies uit)
o Het dominante ‘besluitmodel’
▪ Het nemen van besluiten staat centraal. Dat besluit is weer gebaseerd
op die bevoegdheid.
o De ongelijkwaardige relatie tussen bestuur en burger
▪ Eenzijdige relatie, burger wel zoveel mogelijk betrekken bij
besluitvorming. Burger geen vrijheid om zelf te regelen. Bestuur geen
vrijheid; wordt begrensd door de bevoegdheid.
o Horizontalisering en alternatieven?
▪ Er wordt geprobeerd om actief te kijken wat de mogelijkheden zijn
buiten het besluitmodel.
- Gelede normstelling en bestuurlijke discretie
o Bestuurlijke discretie
▪ Het bestuur handelt op basis van bevoegdheden uit de wet, maar
realiseer je dat die wet alleen de kaders aangeeft. In veel gevallen heeft
het bestuur best veel bewegingsruimte ook wel bestuurlijke discretie
genoemd. Dat betekent dat bo ook staatsrechtelijk belangrijke actor is;
onderdeel van trias politica. Rechter moet ook altijd kijken naar de
staatsrechtelijke verhouding tot het bestuur.
o Gelede normstelling
▪ Meerdere wetten en uitvoeringsregelingen moeten worden
geraadpleegd, voordat men de norm voor het bepaalde geval kan
achterhalen.
▪ De inhoud van de rechtsbetrekking wordt niet alleen door besluit
bepaald in het concrete geval, maar ook door allerlei lagen van
regelgeving, denk aan wet in formele zin, AMvB, min. verordening.
De komst van de Awb
Een grondwettelijke opdracht art. 107 lid 2 Gw
- Awb kent in de GW een basis (art. 107 lid 2 GW). Zie je meteen verschil met
strafrecht en burgerlijk recht waar wetboeken moeten komen. Bij het bestuursrecht
alleen algemene regels.
Waarom een algemene wet?
- De Awb moest er komen omdat het bestuursrecht een chaotische structuur kende.
- Er was te veel ongeschreven – en daardoor minder kenbaar – bestuursrecht.
- De rechtsbescherming was veel te versnipperd: een bonte verzameling rechters en
procesregelingen
De Awb is een belangrijke bron van onder meer:
- Algemene begrippen (bijv. besluit)
- Definities van en bepalingen over algemene leerstukken van bestuursrecht (bijv.
delegatie, mandaat, toezicht etc.)
- Codificaties en uitwerkingen van rechtsbeginselen (bijv. zorgvuldigheidsbeginsel)
- Algemene regelingen voor bepaalde besluiten (bijv. handhavingsbesluiten, subsidies
3
, Is de Awb een geslaagde wet? Doelstellingen:
Vereenvoudiging
- Schlössels is terughoudend op dit gebied.
- Door de Awb is het algemene deel vele mate ingewikkelder geworden.
- Goede wet maar geen eenvoudige wet. Ook ontzettend veel rechtspraak.
- Wel weten we veel meer van het bestuursrecht dan voorheen.
Rechtseenheid
- Schlössels is op dit gebied optimistischer. Awb heeft aan die eenheid bijgedragen. We
werken met algemene begrippen. Veel abbb gecodificeerd en een algemeen
besluitvormingsrecht. In dat kader speelt ook de systematisering die ook is geslaagd.
Systematisering
- Zie hiervoor.
Codificatie
- Deels bereikt. Stuk algemeen bestuursrecht nog niet gecoiffeerd.
Relativering: er is veel meer bestuursrecht dan Awb-recht!
- Overgrote deel vind je in bijzondere wetten (zijn er honderden)
- Ongeschreven recht: ja, het is er nog steeds
- Europees bestuursrecht: booming
- Overige algemene wetten die van belang zijn: bijv. Wet openbaarheid van bestuur,
Kaderwet zelfstandige bestuursorganen, maar ook Gemeentewet etc.
Het systeem van de Awb
- De Awb is een aanbouwwet(tranches & afzonderlijke wetten)
o Niet in een keer is alles afgemaakt, maar in verschillende stappen. Eigenlijk
een wet die voortdurend in de steigers staat.
- De Awb kent een gelaagde structuur (opbouw van algemeen naar bijzonder)
o Wet kan daardoor compacter zijn
▪ Bijv. last onder bestuursdwang. Dit is een beschikking, omdat het een
beschikking is ook een besluit. Awb-technisch zijn niet alleen
bijzondere bepalingen over last onder bestuursdwang van toepassing
maar ook de algemene bepalingen of het beschikkingsbegrip.
Verschillende lagen van de Awb zijn op dat besluit van toepassing.
o Wet kan echter ook abstracter en complexer zijn
- Bovendien zijn er specifieke bepalingen over het toepassingsbereik, schakelbepalingen
(zie i.h.b. art. 3:1 lid 2 Awb) en gelijkstellingen (zie bijv. art. 6:2 Awb)
Awb en de bijzondere wet: een verraderlijke combinatie!
- Awb is (in de regel) niet bevoegdheidsverschaffend
Awb moet je raadplegen i.c.m. bijzondere bestuurswet.
- De Awb werkt (met het oog op het ‘bijzonder deel’) met verschillende soorten regels
en bepalingen:
o Regels die de standaard zijn voor het gehele bestuursrecht (bijv. art. 1:2 Awb)
o Regels voor normale gevallen, tenzij… (bijv. art. 4:1 Awb)
o Rest- of vangnetbepalingen (bijv. art. 4:13 Awb)
o Facultatieve bepalingen (bijv. art. 3:10 lid 1 Awb e.v.)
- De bijzondere wet kan echter altijd afwijken!
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studentlaura. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.03. You're not tied to anything after your purchase.
