Lecture notes
College aantekeningen Personen- en Familierecht (RGMPR00606) Compendium van het personen- en familierecht
- Module
- Institution
- Book
College-aantekeningen
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
mapostma
Content preview
Colleges Personen- en familierechtCollege 1A – 6 februari 2024
Ouders & kinderen – afstamming
Afstamming valt uiteen in biologische en juridische afstamming
- Biologisch: moeder en vader, één levert de zaadcel en een de eicel
- Juridisch: 1:197
Juridische afstamming is belangrijk, er worden door de wetgever gevolgen aan verbonden
- Gezag
- Geslachtsnaam
- Levensonderhoud, over en weer onderhoudsplichtig
- Erfrecht (legitieme portie)
- Nationaliteit
- Sociale zekerheid
Afstamming is geregeld in titel 11 boek BW, art. 1:197 e.v.
Veel maatschappelijke ontwikkelingen en daardoor is titel 11 veel veranderd en ook ingewikkeld
Hoofdrolspelers
Het gaat om kinderen en ouders. Kind = eicel + zaadcel + baarmoeder. De vraag wie de ouders zijn is
lastiger te beantwoorden.
3 vormen van ouderschap
1. Biologisch/genetisch (maken het kind)
2. Sociaal (voeden het kind feitelijk op)
3. Juridisch (formele aanknopingspunten als geboortemoeder, huwelijk, echtgenoot van
geboortemoeder)
Idealiter lopen alle 3 de vormen van ouderschap samen, maar door ontwikkelingen in de
maatschappij is dat lang niet altijd zo. Uitgangspunt van de wetgever is altijd geweest dat het
juridisch ouderschap zoveel mogelijk in overeenstemming moet zijn met de biologische werkelijkheid.
- Biologische afstamming is het vertrekpunt (traditioneel gezin)
- Veranderende samenleving samengesteld gezin, homohuwelijk, donor, draagmoederschap
etc. Zet het uitgangspunt onder druk
Recht op afstammingsinformatie
- 8 EVRM, 7 IVRK
- Van wie stam ik af? Kind kan bij de stichting niet-identificerende gegevens opvragen
- Recht op identiteit van het kind gaat voor op recht op lichamelijke integriteit van de
vermoedelijke ouder ivm DNA-test
- Kind is afhankelijk van de welwillendheid van ouders
- Statusvoorlichting. HR NJ 2022/169: het behoort tot de ouderlijke taak van de 2 moeders (van
ouders überhaupt) om een kind te informeren over van wie hij of zij afstamt. Doe je dat niet,
dan kan het in rechte worden afgedwongen door bijvoorbeeld de Raad.
- 2004: wet donorgegevens kunstmatige bevruchting: anoniem doneren niet meer mogelijk
omdat een kind dan op latere leeftijd niet kan traceren van wie hij of zij afstamt
- Minimaal 1 ouder, maximaal 2 (m/v,m/m,v/v)
o Is in beginsel niet erg, maar door meeroudergezinnen wel. De niet-juridische ouders
kunnen namelijk veel beslissingen niet maken. Deze gezinnen hebben dus de wens
dat alle ouders juridisch ouder kunnen worden.
,Ontstaan van juridisch ouderschap
Limitatieve opsomming, 1:198-199 BW. Daar waar wordt gesproken over huwelijk wordt ook GP
bedoeld.
1. geboorte uit moeder
2. huwelijksouderschap/gp
3. erkenning
4. gerechtelijke vaststelling ouderschap
5. adoptie
Wet lesbisch ouderschap
- 1 april 2014
- afschaffing sekseongelijkheid vader/meemoeder. Voordat de wet er was moest de
meemoeder het kind adopteren om juridisch moeder te worden, en dat leverde een
ongelijkheid op met een man die met de geboortemoeder is getrouwd. Die man wordt
namelijk van rechtswege juridisch vader. Dit is door de wet gelijkgetrokken.
- sekseneutraal afstammingsrecht – terminologie. Vaststelling ouderschap ipv vaderschap.
- versterking positie meemoeder
Geboorte uit moeder, 1:198 lid 1 sub a
- Mater semper certa est
o Fundamenteel beginsel afstammingsrecht
o Dragen en baren van kind = juridisch moederschap van rechtswege.
o Verkrachting? Draagmoeder? Het beginsel is ONVOORWAARDELIJK, ongeacht of zij
de intentie heeft om de juridische moeder te worden.
Huwelijksvaderschap, 1:199 sub a
Geboorte kind staande huwelijk/gp met geboortemoeder
- van rechtswege juridisch vaderschap
- ongeacht genetische band & intentie (dus ook als er gebruik is gemaakt van een donor)
- bv. verkrachting, draagmoederschap
Huwelijksvaderschap goed te verklaren
- huwelijk met geboortemoeder
- biologisch & sociaal vaderschap wordt verondersteld
Huwelijksmoederschap, 1:198 lid 1 sub b
Huwelijksmoederschap minder goed te verklaren
- huwelijk met geboortemoeder
- sociaal moederschap wordt verondersteld
- maar: v/v altijd aangewezen op spermadonor, de biologische band mist hier in vergelijk met
het huwelijksvaderschap
Van rechtswege meemoederschap vanaf geboorte mits:
- bevruchting in Nederlandse kliniek dus als er op een tentamenvraag staat dat de
bevruchting in het buitenland heeft plaatsgevonden dan ontstaat het niet!
- sperma van donor aangemeld bij Stichting donorgegevens
- onbekendheidsverklaring Stichting, identiteit donor onbekend bij geboortemoeder
- overleggen bij geboorteaangifte
Ratio
- huwelijk/gp: commitment-sociaal ouderschap
- anonieme donor: geen ouderschapsclaim + rust in gezin moeders. Pas als het kind naar de
Stichting gaat kan worden achterhaald wie de donor is, maar verder hebben de moeders
geen ‘last’ van de donor.
, - opheffen sekseongelijkheid i.v.t. huwelijksvaderschap
Let op: bekende donor, zelfinseminatie of buitenlandse kliniek: géén meemoederschap van
rechtswege
Gevolg
- van rechtswege twee juridische moeders
- twee moeders op geboorteakte
Verschillen geboortemoeder – meemoeder
- biologisch & genetische band
- ouderschap geboortemoeder kan niet worden ontkend, dat van meemoeder wel (1:202a)
Lesbisch ouderschap over de grens
- erkenning in buitenland? Geboorteakte in Nederland met twee moeders erop wordt niet in
alle landen erkend, dus lastig met bijvoorbeeld erfrechtkwesties.
- vb. Rb Den Haag ECLI:2016:5263 (twee Poolse moeders)
Erkenning, 1:203-204
Relevantie
- ongehuwd samenwonenden
- meemoeder: geen ouderschap van rechtswege
- draagmoederschap: als draagmoeder niet gehuwd is kan één van de wensouders het kind
erkennen
Eenzijdige rechtshandeling, vindt vaak plaats ten tijde van de aangifte van de geboorte
- erkenner (m/v)
- aanvaardt vrijwillig
- juridisch ouderschap
Vermoeden van biologisch ouderschap
- géén toetsing biologische afstamming bij de erkenning. Ze gaan er van uit dat de erkenner
ook de biologische ouder is. Verwekker zijn is geen vereiste voor erkenning.
- Erkenning is géén waarheidshandeling – rechtshandeling
Vorm & tijdstip (1:203 lid 1)
- ambtenaar burgerlijke stand of notaris
- vóór geboorte/ongeboren vrucht (1:2 BW), bij geboorteaangifte of later (ook bij 18+ kind)
Werking
- ex nunc, rechtsgevolg vanaf het moment van erkenning
- géén terugwerkende kracht
Wie?
- m/v
- doorgaans: biologische vader + levensgezel geboortemoeder
Nietige erkenning (1:204 lid 1)
- huwelijksbeletsel erkenner – geboortemoeder (1:41, gp, 1:80a). Als erkenner en
geboortemoeder niet zouden mogen trouwen mag de erkenner het kind niet erkennen.
- erkenner < 16 jaar
- kind heeft al twee ouders
- schriftelijke toestemming geboortemoeder/kind ontbreekt
o kind < 12 moeder
o Kind 12-16 moeder en kind
o Kind >16 kind
- Ratio toestemming: inmenging gezinsleven
Tegengaan schijnerkenning
, - ABS weigert opstelling akte bij strijd met openbare orde, 1:18c lid 2
o Minimaal 12 jaar leeftijdsverschil
- OM vraagt vernietiging erkenning bij strijd met openbare orde, 1:205 lid 2 (indien de
erkenner niet de biologische vader is)
- Art. 4 lid 2/4 RWN: hiermee wordt voorkomen dat er misbruik wordt gemaakt van erkenning
om iemand het Nederlanderschap te laten verkrijgen
Moeder/kind weigert toestemming
- Vervangende toestemming, 1:204 lid 3 en 4
- Uitgangspunt, HR NJ 2005/565:
o in een procedure tot verkrijging van vervangende toestemming komt het aan op een
afweging van de belangen van de verwekker bij erkenning tegen de belangen van de
moeder bij een ongestoorde verhouding met het kind en de belangen van het kind bij
niet-erkenning, waarbij als uitgangspunt geldt dat zowel het kind als de verwekker
aanspraak erop heeft dat hun relatie rechtens wordt erkend als een familierechtelijke
betrekking en dat de wetgever zoveel mogelijk heeft willen aansluiten bij de
biologische werkelijkheid.
Wie kan vervangende toestemming vragen – ontvankelijkheid?
1. Verwekker, DNA-test
a. Geslachtsdader, dus niet de donor. Het gaat echt om degene die
geslachtsgemeenschap heeft gehad met de moeder.
2. Biologische vader + family life = bekende spermadonor
3. Instemmende levensgezel (m/v), HR NJ 2003/358, prostituee
a. Partnerruil
b. Instemming met kunstmatige inseminatie (de man die steeds meegaat met haar)
NL:HR:2024:148 wat is een instemmende levensgezel? Moeder heeft traject van 1,5 jaar
doorlopen voor kunstmatige bevruchting. De meemoeder (levensgezel) heeft geen invloed gehad op
de beslissingen in dat traject omdat ze nog niet betrokken was. Besluit van moeder was er al voordat
de vrouw als levensgezel in het leven van de moeder kwam. Moeder en vrouw hebben er dus niet
samen voor gekozen. In dit geval geen instemming met de daad idzv 1:204 lid 4.
Maatstaf vervangende toestemming
Voor 1 en 2
Toewijzing verzoek tenzij lid 3
Voor 3
Toewijzing verzoek indien lid 4
Aantasting toestemming moeder
- Moeder verleent toestemming aan ander dan verwekker/biologische vader
- Maximaal 2 juridische ouders dus de biologische vader kan dan niets! Mogelijk kan de
toestemming van de moeder dan worden aangetast als je kunt bewijzen dat de moeder de
toestemming willens en wetens heeft verleend aan een ander om de biologische vader uit te
sluiten van de afstamming. In veel gevallen moeilijk rond te krijgen.
- Misbruik van bevoegdheid moeder?
o Twee gevallen
Nalatigheid, strikte maatstaf – lastig
Onwetendheid, belangenafweging
Belangenafweging
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mapostma. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.05. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75323 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy revision notes and other study material for 14 years now
Recently viewed by you
