Summary
Samenvatting levensbeschouwing en samenleving
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting van het vak levensbeschouwing en samenleving (Prof P. Loobuyck). Op basis van slides cursus.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
4 reviews
By: shdoliveira • 2 year ago
By: daniela3900 • 2 year ago
By: danilinasasha • 5 year ago
By: philippebos • 5 year ago
Seller
Follow
cv26
Reviews received
Content preview
LevensbeschouwingLes 1 (nota’s Janice)
Inleiding
De figuur Pieter Gillis (16e E)
Utopia, werk van Thomas More. Lord
• Tijdgenoot van Erasmus en Thomas More: humanisten Chancellor Van Hendrik XIII.
Begin 16e E naar Brugge om te
onderhandelen met de Fransen.
Onderhandelingen lopen niet meer
goed en komt naar Antwerpen en
logeert bij Pieter Gillis. Dit is het
moment dat het idee voor Utopia is
ontstaan. De eerste bladzijden van dit
boek zijn een brief van Thomas naar
Pieter.
Nog voorbeelden van Utopische
denkers: Marx
Willen beide klasseloze samenleving.
The first edition of ‘Utopia’, edited by his best friend Dutch Ook gaat hij er vanuit dat probleem
scholar Erasmus (Rotterdam, ±1466 - Basle, 1536) and
published by Flemish printing press pioneer Dirk Martens (* van schaarste zal worden opgelost.
Aalst, 1446 or '47 - † probably Aalst, 2 May 1534) in Leuven
in 1516 Strikte werkethos
6
Utopie: verwijst naar zowel Goede plek
• 16e eeuw: bloeitijd van het humanisme als Geen plek
• Reformatie & boekdrukkunst om kennis te verspreiden. Ook
tijdens de ontdekking van de nieuwe wereld etc.
• Bij de humanisten: terug een poging om levensbeschouwing terug serieus te nemen.
o Een van de uitgangspunten: Ad fontes: terug naar de bron.
o Staan bekend voor tolerantie
Het vak levensbeschouwing
• Een overzicht van het levensbeschouwelijke landschap, op wereldvlak, in Europa en in België
(diversiteit, secularisering en ontzuiling). (DEEL 1)
• Een reflectie over levensbeschouwing en democratie: filosofische en historische achtergrond
van godsdienstvrijheid, tolerantie en overheidsneutraliteit; plaats van levensbeschouwing in
een liberale democratie. (DEEL 2)
• Een reflectie over de relatie en spanningsverhouding tussen levensbeschouwing en wetenschap
(DEEL 3 – hfst 6 en 7)
• Niet catechetisch, geen ‘teaching into religion’
• Verschil tussen theologie en religiestudie
• Algemeen vormend, ‘teaching about’ en ‘learning from the study of religion’
o In functie van levensbeschouwelijke geletterdheid
o In functie van samenleven met overtuigingen
o En verduidelijken hoe levensbeschouwelijke thema’s nog steeds aan de orde zijn – zowel
in private als publieke kwesties
1
, • Niet neutraal inzake wetenschap & democratie
Verschillende dimensies
• Mythe
• Ritueel
• Doctrine, overtuigingen, dogma
• Emotionele, spirituele
• Ethische
• Sociale dimensie
• Materiële, artistieke dimensie
3 lagen
• Expert religion
o Zoals het verschijnt in theologische boeken of bij mensen die er iets van weten
• Lived religion
o Naar een boeddhistisch land gaan (<-> verschilt met het lezen van een boeddhistisch boek
geschreven door een expert)
• Governed religion
o Manier waarop religie voorkomt in wetteksten, in hoe we denken over tolerantie,
staatsveiligheid,…
2
,DEEL 1: Levensbeschouwelijk landschap
Hoofdstuk 1: WESTERSE TRADITIES
Gaat het goed of slecht met de religie op wereldvlak?
➔ Pas in artikel dat er steeds meer gelovigen zijn, ‘religie in
opmars’
➔ Maar! Soms andere indruk. Afhankelijk van de plek waar je
gaat kijken. In Vlaanderen en de Lage Landen ligt het
anders dan in de VS, Saudi-Arabië, …
➔ Peter Berger: seculariseringsthese: hoe meer de moderniteit er is, hoe minder religie. Dit
blijkt niet zomaar te kloppen.
Bijna altijd een meerkeuze vraag
op examen!!!
Goed kennen wat de verhoudingen
zijn van de religieuze groepen
PEW
report - Unaffiliated =/ atheïsten
Deze evolutie is puur gebaseerd op
demografische gegevens.
Monotheïstische religies (het geloof in het
bestaan van één god)
3
, • 1/3 christenen
o helft katholiek (16% van de wereldbevolking)
o 37 % protestanten (incl. anglicanen)
o 12 % orthodoxen
o 1% andere
o Secularisering in het Westen vs toename in het Zuiden
• 1/4 moslims
o Soennieten: ruim 85%
o Sjiieten: 10 à 13%
o later: neigen naar 1/3
• 2050-70: even groot als christendom; een derde van
wereldbevolking
o Jongeren, geboortecijfer, geen secularisering (dit komt
omdat er veel meer kinderen worden geboren in
moslimgezinnen, niet omdat er steeds meer mensen zich
bekeren.)
o Europa: van 6% → naar 10%
o VS van 1% → naar 2,1%
• 0,2% Joden
o Israël (5.6 milj.), VS (5.6 milj.), Europa (1,5 milj.)
o Diaspora
o Sefardische en asjkenazische joden
Figuur 1: Boog van Titus (Rome) is een triomfboog ter ere van de overwinning van keizer Titus in de Joodse Oorlog
Figuur 2: Chassidische joden, een ultraorthodoxe richting binnen het jodendom
4
,Les 2 (03/10)
2) CHRISTENDOM
• Witte donderdag
o Dag voor Goede Vrijdag
o Jezus was Jood met Joodse apostelen: op Witte Donderdag viert hij met
hen het Joodse Paasfeest
o Jezus voorspelt hier dat Hij gekruisigd gaat worden om de mens van
zonden te bevrijden (alle mensen zijn zondaars door de erfzonde)
o Dit Joods Paasfeest wordt het Laatste Avondmaal
o Op Witte Donderdag wordt Het Laatste Avondmaal van Christus met zijn
apostelen en de instelling van de eucharistie door Jezus herdacht
• Goede vrijdag
o De vrijdag voor Pasen
o Op deze dag herdenken christenen de kruisiging en dood van Jezus op de
heuvel Golghota nabij Jeruzalem
Figuur 3: Christus aan het
• Pasen: verrijzenis kruis door Rubens
o Christenen vieren deze dag vanuit hun geloof dat Jezus opgestaan is uit
de dood, op de derde dag na zijn kruisiging
• Hemelvaart (40 dagen na Pasen)
o Hier wordt herdacht dat Jezus Christus zou zijn opgevaren naar God, Zijn Vader in
de hemel, negenendertig dagen na Zijn opstanding uit de dood
• Pinksteren (50 dagen na Pasen)
o De uitstorting van de Heilige Geest wordt herdacht.
o Met deze uitstorting wordt ook het begin van de christelijke kerk gemarkeerd. Het
kan als zodanig tevens als de eerste christelijke opwekking worden gezien.
• “Geen Kerst zonder Goede Vrijdag”
o Het lijden van Goede Vrijdag is zinloos, behalve in het licht van de verrijzenis.
Volgens de traditie heeft Christus in Zijn dood op het kruis de weg voor de mens tot
God vrij gemaakt: vrij van blokkades, vrij van zonden.
o Als Jezus niet gekruisigd was, had Hij de mens nooit van zijn zonden kunnen laten
vergeven en was hij niet zo’n bekend persoon geworden en had men zijn geboorte
dus nooit gevierd
2.3 Nieuw Testament
• Christelijke Bijbel bevat een Oud en een Nieuw Testament
o Oud Testament grotendeels gelijk aan de Tenach
o In Nieuw Testament is er sprake van een nieuw verbond en is Jezus de figuur die de
joodse messiaanse profetieën uit het Oude Testament vervult
• Nieuw Testament bevat 27 boeken:
o 4 evangelieën
o 21 brieven
o de Handelingen
o de Apocalyps
• 4 canonieke evangelieën of ‘blijde boodschappen’ door Marcus, Matteus, Lucas en Johannes
o = Auteurs die schrijven over het leven, lijden en verrijzenis van Jezus
o =/ apostelen (=12 leerlingen van Jezus)
o =/ geschiedschrijving
o = verhaal om het christelijke geloof over te dragen en het belang van Jezus van
Nazareth als aangekondigde Messias en verrezen Christus in de verf te zetten
5
, o De evangelieën spreken elkaar vaak tegen en bevatten heel wat elementen die in
andere teksten en nabije culturen terug te vinden zijn
▪ Bv. Slechts in 2 evangelieën heb je een kerstverhaal
o Vanuit historisch oogpunt zijn deze teksten waardeloos omdat de evangelisten Jezus
nooit persoonlijk hebben gekend (geschreven adhv mondelinge overdracht)
• 21 brieven, gericht aan christelijke gemeenschappen
o De 14 brieven van Paulus zijn de belangrijkste en oudste
o Brieven gericht aan de eerste christenen in het Romeinse Rijk en bevatten
ondersteuning en aanwijzingen
• Handelingen van de apostelen
o Waarschijnlijk ook door evangelist Lucas geschreven
o Hier wordt beschreven hoe de eerste christelijke gemeenschappen zich vormen
• Apocalyps/Openbaring
o Behoort in het Oude Testament tot de eschatologische literatuur
o Bevat profetie over het Einde der Tijden en het laatste oordeel
o Geschreven door evangelist Johannes die het schreef obv persoonlijike openbaringen
van Jezus
Verschillen christendom en jodendom
1. Christenen geloven dat Jezus dé Messias is – de verlosser die de joodse Bijbel in het
vooruitzicht stelt en aankondigt.
o Zijn verlossing bestaat echter niet in een soort politieke revolutie, maar in de liefde
van God voor alle mensen, en in het bijzonder de armen en gebrekkigen van de
maatschappij.
2. Volgens de christenen is Jezus de incarnatie of vleeswording van God in de mens. (“Het
Woord is Vlees geworden”).
o De transcendente God ‘verlaagt’ zich ertoe een menselijke gedaante aan te nemen,
als teken van zijn blijvende liefde voor de mens en schepping.
o Het christelijke feest van dit incarnatiegebeuren is Kerstmis
3. Universaliteit van het christendom
o De Joden geloven het ‘uitverkoren’ volk van God te zijn, terwijl de christelijke
heilsboodschap bedoeld is voor de hele mensheid en in alle talen verkondigd moet
worden.
o Missionering en bekering nemen in het christendom een veel belangrijkere plaats
dan in het jodendom
4. Andere manier van omgaan met de voorschriften uit de wet van Mozes
o In navolging van Christus geldt voor de christenen vooral het dubbele liefdesgebod:
bemin God en bemin je naaste zoals jezelf
o Joden daarentegen moeten alle geboden uit de Thora onderhouden
o In het boek ‘Handelingen van de apostelen’ wordt beschreven hoe men in het vroege
christendom over het belang van deze regels discussieerde.
▪ Paulus (hellenistische christenen) VS Jakobus (joods-christenen)
▪ Paulus wil versoepeling van mozaïsche wet en Jakobus wil besnijdenis en
sabat behouden → Paulus wint
5. Christenen meer gericht op het hiernamaals
o Christenen geloven in de verrijzenis van Jezus
o Christendom gelooft in de verrijzenis van ziel én lichaam en de terugkomst van Jezus
als Messias aan het einde der tijden. Dan zal er een onderscheid worden gemaakt
tussen degenen die naar de hel (verdoemden) en de hemel (verlosten) mogen.
6
, 2.4 Geloofsleer
• Het christendom is een monotheïstische godsdienst: men gelooft in 1 God.
Gemeenschappelijk en specifiek voor zowat alle christenen is de apostolische
geloofsbelijdenis zoals die op het concilie van Nicea werd opgetekend. (zie boven vertaling)
• Deze geloofsbelijdenis (credo) is het resultaat van de strijd rond orthodoxie (‘de juiste leer’)
binnen het christendom. Men discussieerde over de natuur van Jezus als Zoon van God: was
Hij menselijk, goddelijk of beide?
• Romeinse keizer Constantijn erkende het christendom officieel door de religie te gebruiken
om de sociale cohesie en stabiliteit te bewerkstelligen.
o Hij riep de storende discussies halt door het concilie van Nicea bijeen te roepen
o Men koos hier voor homo-ousois: Christus is één met de Vader, Jezus blijft binnen de
Drie-Eenheid (Vader/Zoon/Heilige Geest) en is op dezelfde hoogte als God.
o Wordt bevestigd op concilie van Chalcedon: Jezus is 1 persoon met 2 naturen
• Iedereen die van de concilies afweek, werden beschouwd als ketters en werden vervolgd
7
, 2.6 Oosters-orthodoxe Kerk
• 1054: Eerste grootste afsplitsing binnen katholieke kerk: Rooms-katholieke Kerk en de
Oosterse orthodoxe kerk met Constantinopel als hoofdstad
• Filioque-kwestie (Heilige Geest afkomstig van…):
o Katholieken: wilden de formulering uit de geloofsbelijdenis van Nicea houden die
zegt dat de Heilige Geest zowel uit de Vader als de Zoon voortkomt
o Orthodoxe Kerk: stelde dat de Heilige Geest alleen uit de Vader is voortgekomen
• Andere verschillen:
Katholieken Orthodoxen
Rome meende als begraafplaats van Petrus Oosterse Kerk vertoont minder centralistische
hét christelijke centrum te zijn. De trekken. Ze baseert zich voor haar gezag op
katholieke pausen beweren de rechtmatige Mattheüs die zegt dat de apostelen elk
opvolgers van Petrus te zijn (Petrus-ambt) evenveel macht hebben. Petrus is hier dus
hooguit een primus inter pares
Centrale paus Wordt lokaal geleid door patriarchen en
metropolieten, zonder centrale paus
Concilair/democratisch model: belangrijke
beslissingen moeten genomen worden in
collegialiteit met andere bisschoppen
Caesaropapisme: Orthodoxe Kerk erg verween
met de staat
Echtscheiding is tweemaal toegestaan
Paus is onfeilbaar. Hij kan geen fouten → Orhodoxen ondersteunen dit dogma niet
maken als hij in zijn functie als opperherder
de universele Kerk onderwijst op het
gebied van geloof of moraal
Onbevlekte ontvangenis → Orhodoxen ondersteunen dit dogma niet
Belang van afbeeldingen van Jezus, Maria Belang van iconen (spirituele en mediterende
en bijbeltaferelen (pedagogische functie) functie)
8
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller cv26. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.87. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67163 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now