Summary
Samenvatting pedagogische basisbegrippen en contexten, boek en lessen geïntegreerd
- Course
- Institution
Goede samenvatting, van de eerste keer geslaagd, 14/20 op examen gehaald
[Show more]
Seller
Follow
helenadp
Content preview
Inleiding: een beeld van een kind- wat is pedagogiek?
- pedagogiek = die wetenschappen die dienstbaar willen zijn ten aanzien van pedagogische
processen = een geheel aan wetenschappen dus geen 1
- hoe deze ‘dienstbaarheid’ vorm krijgt, kan sterk verschillend zijn en hangt af van:
- de gekozen invalshoek (verschillende “subpedagogieken” zoals onderwijskunde,
orthopedagogiek,...)
- de wetenschapsopvatting
- geschiedenis vd pedagogiek:
- van een normatieve pedagogiek: pedagogiek die bv sterk ingegeven werd vanuit een bepaalde
levensbeschouwing/ideologie/religie bv de katholieke schoolpedagogiek, protestantse
pedagogiek (nog steeds nu aanwezig maar veel minder)
- naar een wetenschappelijke pedagogiek: wetenschappelijk gebaseerd
- geschiedenis van de wetenschappelijke pedagogiek kenmerkt zich door:
- discussie over hoe opvoeding best kan worden beschreven
- hoe ze het best bestudeerd kan worden
- en welke rol zij vervult voor de opvoedingspraktijk
- grote diversiteit aan pedagogisch-inhoudelijke en wetenschapstheoretische ideeën
- klassieke pedagogische driestromenland, verschillende stromingen die zich opeenvolgend
manifesteren:
- geesteswetenschappelijke pedagogiek (dienstbaarheid)
- rond jaren 40 ontwikkeld tot eind jaren 60
- meest filosofische: ten dienste van de pedagogische praktijk
- de opvoeding ontleent haar zin en waarde niet aan iets buitenpedagogisch, maar is in
zichzelf zinvol en waardevol
- de opvoedingspraktijk is betekenisvol (als een tekst); de pedagogiek brengt deze
betekenissen aan het licht
- hermeneutiek als onderzoeksmethode (cfr. theologie)
- hermeneutiek: pedagogische realiteit zijn teksten die doorgrond en gelezen
moeten worden en blijkbaar was hermeneutiek een tactiek om dingen te lezen
ofz?
- voorbeeld: boek “pedagogiek op je knieën” → is gaan proberen begrijpen hoe kinderen
spelen en wat dat betekent met hermeneutiek als onderzoeksmethode
- empirisch-analytische pedagogiek (waarheid)
- meer geïnteresseerd in waarheid, voorspellen, verklaren
- kritisch-emancipatorische pedagogiek (rechtvaardigheid)
- hoe kunnen we via opvoeding en onderwijs een meer rechtvaardige samenleving
realiseren?
- rond jaren 70
- bv Paolo Freire
- “die geesteswetenschappelijken zijn te weinig bezig met het macroniveau, wat er
gebeurt op maatschappelijk niveau en te veel met het microniveau, de peda moet
focussen op macroproblemen en moet zorgen dat emancipatieprocessen op gang
komen om zo iets te veranderen in de realiteit”
- de begrippen ‘pedagogische relatie’ en ‘pedagogische autonomie’ komen onder vuur te
liggen
- aandacht voor het macroniveau, voor het niveau van de maatschappelijke structuren
- klemtoon op maatschappijkritiek
- communicatie en socialisatie vervangen het begrip pedagogische relatie
- emancipatie vervangt bildung (emancipatorische pedagogiek)
- maar… scherpe debat tussen denkscholen is verstomd
- vroeger fellere debatten (bv Illich) dan nu
, - veel elementen uit verschillende stromingen zijn samengesmolten, minder fel in een bepaalde
positie
- dominantie positivistische wetenschapsbenadering in de pedagogiek
- wetenschappelijke pedagogiek gepresenteerd als verzameling empirische
onderzoeksgebieden
- klemtoon op wetenschapstheoretische beweringen en niet op pedagogisch-inhoudelijke
overwegingen
- vervagende grens tussen pedagogiek en ontwikkelingspsychologie
- toegenomen pragmatiek in onderzoeksmethodes
- het ongrijpbare van de pedagogiek (cfr. rizoom →)
- pedagogische wetenschappen als geheel is nu eig een grote
vertakte structuur en niet meer de 3 zuilen van vroeger,
kluwen van visies i guess
- meer gedifferentieerd beeld
1.1 Pedagogiek als maatschappelijke kwestie
- het maatschappelijk en politieke debat staat bol van de pedagogische vragen:
- mag iedereen wel kinderen krijgen?
- daalt de algemene onderwijskwaliteit?
- zijn de studenten van vandaag een “gepamperde” generatie?
- moeten ouders in armoede meer aanklampende opvoedingsondersteuning krijgen?
- moet elke baby vanaf 3 maand naar de kinderopvang?
- …
- pedagogiek is in die zin nauw verbonden met de ideeën en opvattingen in een samenleving over
bijvoorbeeld burgerschap, ouderschap, verantwoordelijkheid en democratie
1.2 De onvoorspelbare aard van de pedagogiek
- opvoeding en onderwijs hebben een inherent onvoorspelbaar en onbeheersbaar karakter.
- je kan in een opvoeding niet alles plannen je kan niet zeggen aan het begin van het leven van
een kind waar hij naar school gaat gaan enzo want dan negeer je ook het onvoorspelbare van
opvoeding en onderwijs
- je hebt als ouder allerlei verwachtingen, idealen,... maar je kind wil andere dingen en je moet
dat accepteren → samenkomen van verschillende verwachtingen en ideeën en ambities tussen
ouder en kind, ouders moeten ermee leren leven
- je kan niet elk kind in dezelfde stromen en hokjes steken
- bv proberen “vallen” te beheersen enal terwijl da gwn een normaal deel is van opvoeden en we
kunnen het niet af als dingen niet gaan zoals we verwachten/willen
- “Ouders weten nooit hoe hun opvoeding zal uitpakken. dat maakt ze extra of bijzonder
kwetsbaar, naast de kwetsbaarheid die het leven sowieso al met zich meebrengt.” ~ Lynne
Wolbert
- tegelijkertijd: grote druk om antwoorden te vinden op “wat werkt” en daardoor minder ruimte om na te
denken over wat we nu eig bedoelen met “werken” (we gaan minder kritisch nadenken over het
handelen, bv we zitten ganse tijd te proberen om de prestaties op school omhoog te doen gaan maar
vergeten in het proces waarom we nu eig onderwijs organiseren)
- evidence-based denken: het idee dat onderzoeksinzichten of simpelweg kennis leiden tot een meer
voorspelbare en beheersbare wereld.
- “Het probleem is niet, zo betoogt de pedagoog paulo freire, dat de pedagogische wetenschappen
besmet zouden zijn met ideologie. het probleem is eerder het gebrek aan ideologie of beter nog aan
ideologieën, in het meervoud.” → want dan verliest de peda haar ethiek en haar capaciteit om te
dromen en vervalt het in een techniek
,1.3 De pedagogiek onder druk?
- een historisch gegroeide discipline, verankerd in een rijke traditie, maar zonder verplichtend raamwerk
dat scherp afbakent wat wel en niet pedagogisch mag en kan zijn. → veel discussie over wat wel en
wat niet pedagogische problemen zijn want het is geen duidelijke afgebakende wetenschap
- veelvormigheid van de pedagogiek:
- aandacht voor pedagogische basisbegrippen
- positionering tot nieuwe sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen
- pedagogiek als discipline met een bredere methodologische onderzoeksoriëntatie
- 2 tendensen die de evolutie of drang naar eenduidige antwoorden hebben mee vormgegeven zijn het
risicoreducerend denken en het individualiserend denken
1.3.1 Risicoreducerend denken
- camera’s in de kinderopvang?
- kan goed zijn om te zien of alles goed gaan maar dan ook privacyproblemen en vertrouwen
geschonden → vertrouwen is een moeilijk ding, fundamentele pedagogische discussie
- hoe ver kan je gaan? zonder te zorgen dat andere elementen kapotgaan zoals vertrouwen en
durven loslaten
- snelle opkomst van de ontwikkelingspsychologie na WO II (“wat is een normale ontwikkeling?”)
- kijkt naar kinderen die verschillende fasen ontwikkelen (piaget bv) en zorgt dus dat we meer en
meer gaan kijken naar wat ‘normaal’ is → verandert onze kijk over het kind veel
- “Het leek niet meer dan een kwestie van tijd om alle geheimen van kinderen en het kinderleven grondig
in kaart te brengen. omdat we er niet genoeg van kregen, zijn we lijsten beginnen aanleggen van
allerlei fysieke, psychische of sociale stoornissen.”
- “De eeuw van het risicokind” ipv “De eeuw van het kind”
- 20ste eeuw “de eeuw van het kind” → is vooral de eeuwen van het risicokind geworden → veel
angst en classificatie (labels,...) over opvoeding
- kinderen met ADHD die zichzelf moeten tekenen hoe de
buitenwereld hen zag volgens hen
- links: virus in een computernetwerk, degene die alles
saboteert en kapot maakt
- tweede: duivel
- waarom doen we dit kinderen aan? gewoon omdat ze niet
in het plaatje passen
- hoe ga jij je daartegenover verhouden?
1.3.2 Individualiserend denken
- beleid, praktijk en onderzoek richten hun aandacht vooral op individualiserende interventies.
- bv kinderen met een beperking includeren in een school: altijd kijken wat er nodig is om dat kind
specifiek te includeren
- de oplossing voor maatschappelijke en pedagogische vraagstukken wordt telkens gezocht in het “terug
aan boord” krijgen van het individu, zonder veel reflectie over hoe het er “aan boord” aan toegaat.
- uitvallen wordt toegeschreven aan individuele mislukkingen in plaats van oog te hebben voor de
sociale en maatschappelijke drempels en tekortkomingen (cfr. discussie over armoede)
- vraag die niet wordt gesteld: hoe kunnen we iets algemeen gaan veranderen zodat we niet altijd
individueel moeten kijken
- het probleem ligt hier bij het individuele kind: past niet in het plaatje dus we moeten hem aanpassen
om er beter in te passen (maar hij gaat er toch nooit bijhoren)
→ al op voorhand een oordeel getrokken
- moeten ons de vraag stellen wat er moet algemeen gebeuren in een club/school/… om het als
collectief te dragen en niet altijd individueel
1.4 De wereld is pedagogiek en pedagogiek is de wereld
- opvoeden is meer dan de ontwikkeling van kinderen stimuleren, het gaat om het binnenbrengen van de
wereld.
, - opvoeden vindt plaats tussen generaties. hoe we opvoeden zegt iets over hoe generaties met elkaar
omgaan in relatie tot onze gemeenschappelijke wereld.
- opvoeding is iets dat plaatsvindt tussen generaties, niet alleen tussen ouder en kind: er is altijd
tweerichtingsverkeer in een opvoeding
- belang van het denken van Hannah Arendt:
- opvoeden betekent kinderen initiëren in de wereld via taal
- het is kinderen uitnodigen om deel te nemen. opvoeden verschijnt zo als een plek waar
we met kinderen en jongeren kunnen spreken, waar we hen laten spreken, en waar we
zelf ook spreken
- cultuur, tradities, geschiedenis,... overbrengen:
- kinderen uitnodigen om aan de wereld deel te nemen
- kinderen de ruimte en verantwoordelijkheid geven om om te gaan met de nieuwe
wereld, voortzetten en vernieuwen tegelijk
- opvoeden betekent ook zorg dragen voor het nieuwe in elk kind.
- opvoeding gaat zo om twee dingen: de voortzetting en de vernieuwing van de wereld.
- ⇒ de wereld uitleggen aan onze kinderen zodat ze die kunnen veranderen ten goede
- voorbeeld: klimaatmarsen van jongeren: bv: klimaat’spijbelaars’ → negatieve connotatie van zodra dat
de nieuwe generatie de oudere in vraag gaat stellen
1.5 Over kinderen, de kindertijd en kindbeelden
- “wat is het kind?” → moeilijke vraag, geen duidelijke definitie maar iedereen heeft een idee over hoe
een kind er moet uitzien en hoe het zich moet gedragen, moeilijk om los te zien van je eigen ervaringen
1.5.1 De “ontdekking” van het kind
- de fameuze studie (L'enfant et la vie familiale sous l'ancien régime) van Ariès waarin een pleidooi
gehouden wordt voor de ontdekking van het kind
- heeft de vraag: ‘wat is een kind’ geïntroduceerd en de discussie daarover gestart
- vanaf de 17de eeuw wordt kindzijn sociaal zichtbaar
- onderscheid tussen kinderen en volwassenen wordt sterk beklemtoond
- zware kritieken
- heel lang waren ‘kinderen’ geen ding, waren heel snel volwassen
- moesten werken enal he ja
- onderscheid tussen kindertijd en volwassenheid en zien als een tijd op zich (kindertijd an sich)
- het kind is altijd in de samenleving aanwezig geweest maar niet vaak echt zo naar gekeken peisk
- l'enfant et la vie familiale sous l'ancien régime verschijnt in 1960
- aanvankelijk nauwelijks interesse in wetenschappelijke kringen
- eerste interesse in angelsaksische landen (o.m voor de sociale aspecten van het gezin)
- later ook in Frankrijk (badinter!) en onze contreien (het jaar van het kind)
- de stellingen van Ariès:
- traditionele samenleving heeft weinig oog voor kinderen
- kind als arbeidskracht
- het kind als een aapje zonder schaamte → soort huisdier
- het gezin kent geen affectieve functie
- vanaf de 17de eeuw: ontdekking van het kind
- spelen met en knuffelen van kinderen
- erkennen van de eigenheid van kinderen
- de schoolse opvoeding en het geprivatiseerde gezinsleven resulteerden in een
infantilisering van het kind
- Ariès had het vooral over de ontdekking van een specifiek soort kind: grotere emotionele
waarde aan kinderen gehecht en de verbinding werd sterker en kreeg meer aandacht, sterker
het typische en eigene aan kinderen beklemtonen, initiatieven voor de kindertijd vorm te geven
zijn ontstaan (jeugdbewegingen,...)
- the two concepts of childhood:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller helenadp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.78. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now