Summary
Samenvatting onderwijskunde: praktijk, onderzoek en beleid, lessen en boek geïntegreerd
- Course
- Institution
Goed uitgelegd, duidelijk gestructureerd van de eerste keer geslaagd op het examen, 13/20
[Show more]
Seller
Follow
helenadp
Content preview
Beleid deel 1: horizontale pijlers- er zijn horizontale, verticale en diagonale pijlers
- basis van het onderwijsbeleid is dit schematje
- veel samenspel tussen de pijlers: je kan ze
onderscheiden maar niet scheiden
- link met macroniveau referentiekader
- horizontale: fundamentele pijlers van het onderwijs
- verticale: indeling van het onderwijs, basisstructuur
1. Vrijheid van onderwijs
1.1 De grondwettelijke vrijheid van onderwijs
- Article 17. L’enseignement est libre; toute mesure préventive est interdite: la répression des délits n’est réglée
que par la loi. L’instruction publique donnée aux frais de l’État est également réglée par la loi.
- Vrijheid van inrichting van onderwijs: iedereen mag een school oprichten, maar wil je geld dan moet je
voldoen aan bepaalde regels
- Kosteloosheid van onderwijs
- lastig artikel want je kan het op verschillende manieren interpreteren
- het staat in de grondwet dus het mag niet genegeerd worden
- geschiedenis:
- toen het geschreven werd was het de meest vrije grondwet van europa want enorme fase van
repressie achter de rug in België van willem van oranje, alles was geregeld vanuit de overheid
- toen was er geen leerplicht of schoolplicht, alleen georganiseerd door de katholieke kerk
- overheid VS de organisators van scholen (katholieke kerk)
- betekent niet dat er toen onderwijs was in belgië, betekende gwn dat iemand da mag inrichten
1.2 Van vrijheid van onderwijs naar recht op onderwijs
- vrijheid van onderwijs = inrichten van onderwijs
- recht op onderwijs = volgen naar eigen keuze
- geleidelijk aan een herinterpretatie van die artikels → recht op onderwijs ipv vrijheid van onderwijs
- Article 6: Il n’y a dans l'État aucune distinction d’ordres. Les Belges sont égaux devant la loi; seuls ils sont
admissibles aux emplois civils et militaires, sauf les exceptions qui peuvent être établies par une loi pour des cas
particuliers.
- Article 14: La liberté des cultes, celle de leur exercice public, ainsi que la liberté de manifester ses opinions en
toute matière, sont garanties, sauf la répression des délits commis l’occasion de l’usage de ces libertés.
- artikel 6: iedereen gelijk voor de wet (op papier, niet in praktijk), geen orden/standen, iedereen kan
werken voor de staat (met uitzonderingen) → gekoppeld aan godsdienstvrijheid in artikel 14
- artikel 14: cultes, niet religies → iedereen mag zijn eigen ideeën volgen behalve als die een ander
beschadigen
- ⇒ gelijkheidsbeginsel en ideologische vrijheden
- valt samen met vrijheid van onderwijs → komen van onderdrukking en opeens een vrije grondwet van
de liberalen die tegen de hegemonie is
- actua: discussie over of godsdienst nu eig op school mag geven of nie??, bv katholieke koepel wil alles
zelf regelen want ze hebben het recht erop → grote discussie, keert altijd terug
1.3 Van recht op onderwijs naar discussies over financiering: de schoolstrijden
- Maar wie zal dat onderwijs betalen als men er nu recht op heeft?
- Grondwet: aanvankelijk alleen maar geld gegeven aan scholen ingericht door de staat → maar toen
waren er amper staatsonderwijs (nu het gemeenschapsonderwijs genoemd)
1
, - Maar Kerk zeer sterk in inrichten lager onderwijs; dus niet gefinancierd?
- Wet 1842: elke gemeente moet een lagere school hebben maar de gemeente kan bestaande vrije
(katholieke dus) lagere school “aannemen” (wet Nothomb)
- meerderheid van de scholen worden ingericht door de kerk → een gemeente mag een
katholieke school “aannemen” (soort adoptie) → gemeentelijke school
- verschil in financiering tussen staatsonderwijs versus vrij onderwijs werd een politiek
struikelblok
- politiek ziet het onderwijs als het volk beïnvloeden, als er plots een andere regering opkomt ontploft er
een bom (zie foto hieronder)
- 1850: ongeveer zelfde wet over het middelbaar onderwijs
1.3.1 De eerste schoolstrijd
- de vermenging van de discussies over de vrijheid van onderwijs en de vrijheid van godsdienstbeleving
legde de kiem voor de eerste schoolstrijd
- Liberale regering: Wet Van Humbeeck
- 1879: Wet op lager onderwijs
- Elke gemeente lagere school
- Verbod op “aannemen van scholen” → dus het subsidiëren van vrije scholen
mocht niet meer en er mocht geen godsdienstonderricht gegeven worden in de
gemeentescholen
- heel belangrijke wet geweest
- heel controversieel → dus explosief
- de paus was boos, er was chaos, ziek conflict
- propaganda tegen katholieke scholen: maakten je dom en onbekwaam zogezegd,
propaganda tegen rijksscholen: die waren zielloos en goddeloos
- https://www.youtube.com/watch?v=av4HjESUX_E
- Diplomatieke breuk met het Vaticaan 1881
- Scholen zonder ziel = rijksscholen
- Strijd op gemeenteniveau, ouders werden bijna gedwongen om hun kinderen in te schrijven in
de scholen van het katholiek net (vrije scholen)
- Mobilisatie door de kerk: succes van vrije scholen van 13% naar 63,5% van scholen
- 1884: verkiezingen een ramp voor de liberalen, door de schoolstrijd zijn de liberalen nauwelijks nog
verkozen geweest in de regering
- Nieuwe organieke wet
- Aannemen van scholen door gemeenten weer mogelijk
- Massale sluiting van rijksscholen want iedereen kon dan naar katholieke scholen want die
werden weer gesubsidieerd en iedereen haatte rijksscholen nu
- 900 lager scholen
- 700 scholen voor volwassenen
- vlucht van leraren naar katholieke net
- Zaadje geplant voor tweede schoolstrijd
- 1911: inschrijvingsgeld lagere school wordt afgeschaft
- 1914: leerplicht voor 6 tot 14 jaar wordt ingevoerd
1.3.2 De tweede schoolstrijd
- over secundair onderwijs (1950-1958)
- Na de Tweede Wereldoorlog gingen steeds meer jongeren naar het secundair onderwijs (sterke
scolarisatie). Zowel het officieel onderwijs als het vrij onderwijs voelden zich door de toename van
leerlingen tekort gedaan
- Te weinig scholen
- Rijksonderwijs gesubsidieerd: konden dus minder inschrijvingsgeld vragen (maar te weinig van)
- Katholiek onderwijs: hoger inschrijvingsgeld (want kregen geen subsidies)
MAAR Regering Harmel (1950-1951) subsidies op voorwaarde géén inschrijvingsgeld
2
, - 1955: afschaffing subsidies voor katholieke scholen door socialistische-liberale regering, extra
rijksscholen, toezicht op katholieke scholen!
- Bom barst: Mars op Brussel 1955: grote betoging georganiseerd door de kerk → leidt tot val van de
regering
- 1958 roemloos verlies verkiezingen
- Minderheidsregering CVP Gaston Eyskens (CVP was de christelijke partij)
- Gaston zegt: we gaan stoppen met die polarisering, hij maakt een minderheidsregering met een
consensusbenadering → richt een nationale schoolcommissie op waar alle partijen
vertegenwoordigd waren: katholieken, socialisten en liberalen
- 6 november 1958 ‘Schoolpact’ → leidt tot ‘Schoolvrede’
- 1959: uiteindelijke schoolpactwet
1.4 Het schoolpact
- Schoolpact
- Formele oprichting van onderwijsnetten: Vrij onderwijs, Officiële onderwijs (gemeente,
provincie, staat)
- Recht op godsdienstonderwijs
- staat niet in grondwet, is er bijgekomen
- Gratis onderwijs (aanpassing Leerplichtwet)
- volledige aanpassing van de financiering → wordt vrij gelijkgetrokken met principe van
gratis onderwijs
- Voorwaarden: respect minimumlessenrooster en leerplan met Rijksinspectie …
- ⇒ dus heel anders, maar nog steeds heel veel wantrouwen achter
- Later nog meer netten
- Steeds verankerd in aanpassing van de wet (later decreten)
- Nog meer “netten” naast de twee blokken
- Introductie koepels, netten en koepels zijn 2 andere dingen: er zijn 3 netten met elk
verschillende koepels:
- gemeenschapsonderwijs GO!: onderwijs van de vlaamse gemeenschap
- gesubsidieerd officieel onderwijs: de scholen van het stedelijk, gemeentelijk en
provinciaal onderwijs. De schoolbesturen zijn verenigd in 2 koepels:
- OVSG: Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten
- POV: Provinciaal Onderwijs Vlaanderen
- gesubsidieerd vrij onderwijs
- Katholiek Onderwijs Vlaanderen (veruit de grootste koepel)
- Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen
(FOPEM)
- Federatie Steinerscholen
- Raad van Inrichtende Machten van het Protestants-Christelijk Onderwijs (IPCO)
- Vlaams Onderwijs OverlegPlatform (VOOP)
- In ruil voor subsidies: eindtermen, goedgekeurde leerplannen, basisinfrastructuur, minimumaantal
leerlingen, benamingen van studierichtingen …
- Maar “vrijheid van onderwijs” eigen methodes, groeperingsvorm, examens, werving van leerkrachten
…
= ‘pedagogische project’
- wat betekent vrijheid van onderwijs vanaf dan: elke school mag eigen methodes hebben en andere
examens enal → overheid heeft niets te zeggen aan de toetsing (behalve centrale examens nu) → elke
school mag zijn eigen leerplan maken enal dus er is geen enkele garantie dat die scholen hun werk
doen en toekomen aan de eindtermen
- er zijn gigantische verschillen tussen scholen mbt het bereiken van de eindtermen
- definitie van vrijheid van onderwijs verschuift steeds verder
- Actua: debat over eindtermen en pedagogisch project, moeilijkheid van zelf een school oprichten
- Vrijheid van onderwijs: “the saga continues”
3
, - Vrijheid van onderwijs → Recht op onderwijs → Recht op onderwijs voor ALLE kinderen
- het GOK-decreet van 2002 (2008) dat o.a. inschrijvingsrecht vastlegde;
- het M-decreet: ‘inclusie’ met verschuiving lln uit buitengewoon naar gewoon onderwijs.
- Zie zesde pijler
- negatief effect van vrijheid van onderwijs = verzuiling?
- in vlaanderen gaan de meerderheid van de kinderen niet naar gemeenschapsonderwijs dat is
ingericht door de overheid → meesten naar katholiek onderwijs
- zorgt dus voor heeeeel veeeel vertraging in uw onderwijs, als er een verandering wil zijn dan
moeten al die zuilen aan tafel zitten en niemand komt overeen
- Buitenland: officieel onderwijs “regel” en andere scholen een uitzondering
- Veel vrijheid? Lokale autonomie? Zuilen centralistisch
- Scholen niet geholpen om met vrijheid om te gaan
- Veel centrale organen: begeleiding, nascholing, ouderverenigingen, leerplannen,
planificatiesystemen, consultatieorganen, informaticasystemen, etc.
- hoeveel vrijheid is er eigenlijk nog? alles wordt eig geregeld vanuit de koepels en niet meer
vrijheid vanuit de scholen die zelf hun beslissingen kunnen maken
- gesubsidieerde segregatie: er is veel segregatie tussen kinderen die wel of niet nederlands
kunnen en die zitten vaak in andere zuilen
- dus de vrijheid van onderwijs wordt vooral opgenomen door koepels en zuilen en niet door de
ouders, de scholen of de leerlingen
2. Leerplicht en geen schoolplicht
2.1 De lange weg naar de leerplicht
- De Decker 1850: L’instruction obligatoire et gratuite n’est ni dans nos mœurs, ni dans nos lois; il y a là, tout à la
fois, une exagération des droits du Gouvernement et des besoins de la société.’
- ‘Overigens blijft leerplicht in elk geval een ontoelaatbare inbreuk op de macht van de ouders over hun
kinderen’
- in belgië zaten we heel lang te twijfelen om de leerplicht te doen voor alle kinderen, andere landen
hadden dat al lang gedaan
- Kinderarbeid in landbouw en industrie regel
- Katholieken-liberalen tegen afschaffen kinderarbeid want die hadden de fabrieken dus die wouden hun
goedkope werkkrachten niet kwijt
- Vrijzinnige Loge was gangmaker van opstartende discussie over invoering leerplicht
- katholieken blijven terughoudend want door de overnames van vrije scholen toen wouden ze niet dat er
meer leerlingen waren en dan nog meer scholen overgenomen werden enzo → bedreiging vrije
scholen
2.2 De leerplicht en de schoolstrijd
- Eerste schoolstrijd 1879: plots is onderwijs belangrijk
- 1883 eerste voorstel door liberalen; maar door debacle van regering in schoolstrijd werd dit “liberaal”
idee afgevoerd
- Begin 20de eeuw: opkomst socialisme; zie 1890 Priester Daens
- Maar elke discussie werd gekelderd; door discussie over ongelijke financiering aangenomen scholen:
- Arme ouders konden het schoolgeld van de vrije scholen niet betalen en gingen naar de
officiële scholen, die wel subsidies uit de gemeentekas ontvingen. Ondertussen was – op basis
van de Wet van 1883 kinderarbeid beneden 12 jaar verboden. Maar katholieke politici
weigerachtig om te kiezen voor leerplicht. Want wat zou gebeuren indien geld er niet kwam voor
de katholieke scholen? Al die kinderen zouden plots naar die goddeloze staatsscholen
verhuizen …
- wet van humbeeck die hier speelt → arme ouders zouden hun kinderen sturen naar de
staatsscholen dus katholieken gingen daartegen preken
- 1912: klinkende overwinning katholieken: eigen voorstel dat tegelijkertijd principe leerplicht, afschaffing
kinderarbeid en de regeling van financiering ‘naar tevredenheid’ combineert.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller helenadp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.70. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now