Summary
Mavo 2 - aardrijkskunde - hoofdstuk 3 - samenvatting - de geo
- Course
- Level
Samenvatting Niveau: mavo 2 Vak: aardrijkskunde Hoofdstuk: H3 Boek: de geo Zelf geschreven met plaatjes
[Show more]
Seller
Follow
Robinedv
Reviews received
Content preview
Samenvatting Hoofdstuk 3 van de bergen naar de zee3.1 de kracht van gletsjers
Hoe werkt een gletsjer?
Gletsjers ontstaan hoog in de bergen. Daar sneeuwt het in de winter en is het in de zomer te koud
dat de sneeuw niet helemaal wegsmelt. Die blijft het hele jaar liggen, vaak op vlakkere stukken
tussen de hoogste toppen. Deze sneeuw noem je eeuwige sneeuw.
Als de hoeveelheid ijs groot genoeg is, schuift het als een gletsjer van de berg naar beneden het dal
in. De gletsjer komt dan in het gebied waar het warmer is. Het ijs smelt en er ontstaat een rivier.
Een gletsjer is zwaar en schuift heel langzaam naar beneden. Daarom neemt het rotsblokken, stenen,
steeltjes, grind, zand en klei mee. Vanaf de helling rondom het ijs vallen er ook rotsblokken en stenen
op de gletsjer. Onder het gewicht van ijs worden grotere stenen vermalen tot grind en klei. De
stenen die aan de onderkant van de gletsjer in het ijs gevangen zitten, schuren de rotsen net als
schuurpapier. De gletsjer schuurt zo een breed en diep dal uit met een steile bergwand. Dit dal heeft
de vorm van een U en heet daarom een U-dal. Het schuren van het landschap door ijs, maar ook
door wind en water, noem je erosie.
De gletsjer werkt als een soort lopende band voor puin. In het ijs, onder het ijs, op het ijs en aan de
zijkant wordt materiaal meegenomen. Als het ijs smelt blijft al dat puin achter. Al deze rotsblokken,
stenen, grind, zand en klei noem je gletsjerpuin of morene. In het algemeen noem je materiaal dat
meegenomen wordt door ijs (en water en wind) sediment. Het neerleggen van dit soort ijs (en water
en wind) noem je sedimentatie.
De toekomst van gletsjers
Als het lange tijd heel koud is, tijdens een ijstijd, ontstaan er in berggebieden grote gletsjers.
Als het lange tijd koud genoeg is, valt er veel sneeuw die blijft liggen. Dan ontstaan er gletsjers, die zo
groot kunnen worden dat ze alle dalen opvullen. Als het dan weer langere tijd warmer wordt,
verdwijnen de gletsjers. Dan kun je de U-dalen die door het ijs zijn uitgeschuurd, goed zien.
In deze eeuw wordt het door klimaatverandering steeds warmer. Daarom kun je de U-dalen die de
gletsjers in de laatste ijstijd vormden, steeds beter zien. In de Alpen worden de gletsjers elk jaar
kleiner, doordat er steeds meer ijs afsmelt en er hoog in de bergen niet voldoende sneeuw blijft
liggen.
, 3.2 de kracht van rivieren
Bovenloop, middenloop en benedenloop
Bovenloop
Een rivier kun je meestal indelen in een bovenloop, een middenloop en een benedenloop.
Het eerste stuk van de rivier noem je de bovenloop. Vlak bij zijn bron is de Rijn een kleine,
snelstromende bergbeek. Er komt steeds meer water in bovenloop terecht doordat er neerslag valt
en in het voorjaar en de zomer sneeuw en gletsjers smelten. De Rijn wordt daardoor een bruisende
bergrivier. De rivier stroomt in de bovenloop snel doordat er veel reliëf is. Het snelstromende water
kan grote stenen meesleuren, maar ook fijnere materialen zoals zand en klei. Daardoor is er veel
erosie en schuren rivieren in hun bovenloop dalen uit in de vorm van een V. Dat zijn V-dalen.
Middenloop
Het middelste deel van de rivier heet de middenloop. Hier is minder reliëf dan in de bovenloop en
stroomt de rivier minder snel. De Rijn kan nog steeds een dal uitschuren, maar legt op sommige
plekken ook sediment, zoals grind en zand neer. Dit deel van de rivier noem je de middenloop.
Benedenloop
Als er bijna geen hoogteverschil meer zijn langs de rivier gaat het om de benedenloop. Door het vele
water uit de zijrivieren is de Rijn een brede rivier geworden. Het water stroomt langzaam en maakt
wijde bochten. Het water heeft te weinig kracht om grind mee te nemen. Dat zakt naar de bodem en
blijft liggen. In Nederland bij de monding van de Rijn, is het landschap vlak. Hier stroomt het water
heel langzaam waardoor ook de kleine deeltjes, zoals zand en klei sedimenteren.
Stroomgebied
Door de Rijn stroomt gemiddeld 2.200 m3 water per seconde Nederland binnen. Het stroomt via
allerlei grotere en kleinere zijrivieren de Rijn in. Het gebied van waaruit water naar een rivier
stroomt, noem je het stroomgebied van een rivier. Er bestaan verschillende soorten rivieren, een
gemengde rivier, gletsjerrivier en Regenrivier.
De waterkringloop
Het water van de Rijn gaat nooit op doordat de Rijn een onderdeel is van de waterkringloop. Door de
warmte van de zon verdampt er veel water uit zeeën en oceanen. Warme en vochtige lucht stijgt op
en koelt af. Als lucht afkoelt, gaat de waterdamp condenseren en vormt waterdruppels. Die zie je als
wolken. Met de wind komen vochtige lucht en wolken boven het land, en kan neerslag gaan vallen.
Een deel daarvan blijft in de bergen liggen als sneeuw en ijs. Smelt- en regenwater kunnen de grond
in zakken (infiltratie). Over het land, via rivieren en meren en door de grond (grondwater) stroomt
smelt- en regenwater terug naar de zee. Een deel van de neerslag die valt, zakt niet in de grond maar
verdampt
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Robinedv. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.78. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
51292 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now