Class notes
Rechtssociologie alle collegeweken
- Course
- Institution
Collegedictaat van 25 pagina's voor het vak Rechtssociologie aan de RU (alle hoorcolleges)
[Show more]
Seller
Followliekedegroot1
Content preview
Hoorcolleges RechtssociologieHoorcollege 1 – inleiding
Vragen van rechtssociologie gaan over de totstandkoming en de werking van het recht.
Bij effect kun je kijken naar:
- Effect alles, dus zowel het beoogde doel als andere neveneffecten
- Effectiviteit beoogde doel
Paradigma wisseling kijk is op een andere manier van het recht. Rechtssociologen interesseren zich in deze
law in action. Zonder het recht is er chaos.
- Law in books wetteksten, verdragsteksten, regelgeving, circulaires, jurisprudentie
- Law in action het functioneren van de juridische instituties, personen en structuren in de praktijk
Wat is rechtssociologie?
Rechtssociologie Sociale wetenschappelijke bestudering van de wisselwerking tussen recht en samenleving
Recht------------Samenleving
Sociale werking van het recht de invloed van het recht op de samenleving
- Bedoelde effecten
Direct naleving
o Primair door de regel
o Secundair na interventie (door mobilisering) (Bijv. na een rechtszaak)
Indirect doelbereiking (wat is het doel, wiens doel)
- Onbedoelde effecten/neveneffecten
Voorzien
Onvoorzien
- Ook nog een verschil
Speciale effecten in een specifiek geval (individueel geval)
Generale effecten algemeen, ook in andere situaties
- En let op het probleem van causaliteit! Is het effect wel het gevolg van de norm?
Sociale genese (productie) van het recht de invloed van de samenleving op het recht
- Het recht is een levend instrument en het beweegt mee met de mens
- Wetgeving is niet te scheiden van het maatschappelijke leven
- Maatschappelijke bronnen (producten) van recht:
De politieke machtsverhoudingen zij bepalen mee wat en wanneer iets op de agenda komt
Economisch-technologische ontwikkelingen bijv. internet en DNA technieken.
Functioneren juridische professionals bijv. rechters scheppen jurisprudentie
Rechtsopvattingen van burgers niet alleen 1x per 4 jaar met verkiezingen, maar ook met bijv.
referenda en demonstraties.
Belangrijk is om de effectiviteit te bekijken. Maar daarna kom je weer bij de causaliteit: er kunnen ook andere
factoren hebben meegespeeld om dit beoogde effect te krijgen. Als je het dan echt goed wil doen bekijk je daarna
de niet beoogde effecten. Er is dus een groot causaliteitsprobleem. Rechtssociologen doen veel van deze
effectiviteitsonderzoeken.
Functies van het recht
Ordenende functie maakt mogelijk om vooruit te lopen op gedrag van anderen. Het voorkomt conflicten en je
kan van elkaar op aan.
Geschilbeslechtingsfunctie beëindiging van een geschil door besluitvorming
Normatieve functie formuleren en vastleggen van normen. Uitdrukking aan waarde en idealen (bijv. recht
beschermd mensen tegen de staat, maar ook andere rechtsbeginselen).
Instrumentele functie teweeg brengen van sociale veranderingen.
Let op: de instrumentele functie van recht is iets anders als een instrumenteel onderzoeksperspectief (dit is top-
down onderzoek)
Soms worden andere functies genoemd of hete de functies anders.
Belangrijk is dat dit niet per se zegt dat het positieve recht ook erin slaag al deze functie te waarborgen, wat
interessant is voor rechtssociologen.
Wat is recht?
Freek Bruinsma het recht kan worden bekeken vanuit 3 perspectieve
- Rechtsgeleerdheid hoe luidt het positieve, geldende recht?
- Rechtssociologen hoe werkt het recht in de praktijk? (feitelijk)
- Rechtsfilosofie hoe moet het recht zijn, wat is rechtvaardig? (normatief)
Rechtsvergelijking hoe luit het (positieve) recht in verschillende samenleving?
Rechtsantropologie hoe werkt het recht in de verschillende samenleving?
Verschil rechtssociologen – juristen
Jurist Rechtssocioloog
Doel Kennis van geldend recht en Vernieuwende wetenschappelijke
acceptabele (rechtvaardigde inzichten over wisselwerking recht
, beslissingen) maatschappij
Methode Toepassing en interpretatie Empirische methode van
geldende rechtsregels dataverzameling en analyse
Object Rechtsregels Feitelijk functioneren van het recht
(de maatschappij)
Resultaat Normatieve uitspraken Empirische uitspraken
Positie Actief onderdeel van het Toeschouwer (externe
rechtssysteem (intern gezichtspunt)
gezichtspunt)
Vragen Rechtsvragen (interne normatieve) Vragen over het recht (extern,
empirisch)
Soort vragen
Intern Extern
Empirisch Feitelijke vragen Rechtssociologische vragen
Normatief Juridische vragen Ethische vragen
Het rechtssysteem (Schuyt)
Sociologische elementen van een rechtssysteem (driehoek van Schuyt)
- Ideëel regels, jurisprudentie en beginselen: het betekenissysteem
- Operationeel juridische organisaties
- Actueel handelingen en situaties
Aan de hand van de regels, jurisprudentie en de beginselen (ideële systeem) worden de handelingen van
mensen (actueel) gekwalificeerd. Deze handelingen krijgen pas betekenis wanneer ze onder de regels vallen.
Wat onder de regels valt wordt gecreëerd door de juridische organisaties (operationeel).
Dit is van belang want zo kan je bekijken of de burgers geloven in het recht. Het kan zijn dat ze bijv. wel
vertrouwen hebben in ideëel en niet in operationeel. En sociologie gaat over 1 van de elementen of over de
wisselwerking tussen de elementen.
De driehoek staat voor het gehele rechtssysteem.
Emile Durkheim (mechanische en organische solidariteit)
1858-1917 grondlegger sociologie
Hij was eerste hoogleraar sociologie in EU. Hij schrijft een boek over solidariteit.
In een gemeenschap bestaan sociale feiten en die beperken de vrijheid van het individu om te kiezen.
Hij vond arbeidsverdeling positief
Hij onderscheidde mechanische en organische solidariteit
- Mechanische solidariteit
Sociale cohesie in oudere samenlevingen voortvloeiend uit geringe mate van arbeidsdeling
Eenvormige waarde, normen en opvattingen collectief bewustzijn
Repressief recht (ze kende vooral strafrecht omdat een inbreuk op waarde en normen een
inbreuk is op de groep en moet worden gestraft)
Iedereen dezelfde functie (gelijkheid)
- Organische solidariteit
Solidariteit in moderne samenleving
Voortvloeiend uit hoge mate van arbeidsdeling en afhankelijkheid individueel bewustzijn
Restitutief recht (belang van de samenleving is meer bij herstel dan bij straffen, hierdoor meer
nadruk op civiel recht dan strafrecht)
Iedereen heeft een eigen functie (ongelijkheid)
Juridische en sociale normen en rechtspluralisme
Geiger 1948 Es gibt kein ungenormeirter Situation
Sociale normen verwachting t.a.v. gedrag in bepaalde omstandigheden, naar rol gespecifieerde verwachting
Juridische normen gebaseerd op formele regel, verdrag, wet, regelgeving of jurisprudentie
Rechtspluralisme er zijn verschillende normen die langs elkaar bestaan
Hoorcollege 2
Wetenschap streeft naar:
- Waarheid
- Objectiviteit
- Waardenvrijheid
Wetenschap is onvolmaakt (je weet het nooit zeker), maar het
betrouwbaarste wat we hebben. Rechtssociologen doen empirisch
onderzoek.
Wat is wetenschap?
• Streven naar waarheid
, • Rechtswetenschap zoekt niet echt naar waarheid, meer naar normen.
• Objectiviteit. Echt objectieve waarneming is onmogelijk daarom bij voorkeur metingen door
verschillende personen = intersubjectief
• Door het te halen (intersubjectief) en de interpretaties vergelijken.
• Recht is veranderlijk en het draait dus niet om het vaststellen van objectieve gegevens.
• Verklaring van fenomenen (oorzaken achterhalen)
• Het recht is niet opzoek naar oorzaken van fenomen en spelen hooguit een bijkomende rol.
• Streven naar generaliseerbare kennis (algemene gelding)
• Toepasbaar voor meerdere gevallen.
• Recht zoekt wel naar herhaaldelijk toepasbare regels, maar dat is niet per se wat hier bedoeld
word. Je ziet ook dat juist de rechter beoordeeld in een concreet individueel geval.
Rechtssociologie is daarentegen wel echt een wetenschap:
- Het streeft naar waarheid (werkt de norm of werkt hij niet)
- Het streeft naar objectiviteit (instrumenten om de effectiviteit van het recht te meten)
- Verklaring van fenomenen (waarom werkt de regel wel of niet?)
- Streven naar generalisbaare kennis (veel algemene theorieën)
Karl Popper – Kritisch rationalistisch wetenschapsopvatting
- Waarheid kun je niet vaststellen. Theorie als uitgangspunt, probeer hem te falsificeren.
- Een goede wetenschapper probeert telkens zijn eigen theorie onderuit te halen. Zo kan hij
voortdurend nieuwe dingen tegenkomen.
- Theorie kan dus alleen maar voorlopig waar zijn.
Empirische cyclus – A.D. De Groot: skelet van ieder onderzoek binnen kritisch rationalisme:
• Idee: waarover gaat het onderzoek
• Inductiefase: opstellen hypothese
Op basis van het idee ga je een onderzoeksvraag opstellen.
• Deductiefase: vastlegging hoe je het onderzoek gaat uitvoeren en definities
Vastleggen hoe je het onderzoek gaat uitvoeren.
Toetsingsfase: veldwerk en uitvoering, op
gestandaardiseerde manier gegevens
verzamelen
De uitvoering met vaste instrumenten en zoveel mogelijk in dezelfde situatie vastleggen. Zoveel mogelijk
meetbare gegevens vastleggen (niet innerlijke overtuigingen dat komt pas bij evaluatiefase)
• Evaluatiefase: analyse, hoe verhouden gegevens zich
t.o.v. theorie.
Absolute eisen: conclusies zijn logisch consistent en ze zijn toetsbaar
Relatieve eisen: Parcimonie (zuinigheid, eenvoudigste verkaring kiezen).
Comtabiliteit (sluit aan bij wat je al wist, maar blijf wel kritisch).
Dus:
- Idee: er is vast verschil te zien tussen enkelvoudige en meervoudige uitspraken.
- Inductiefase/hypothese: meervoudige kamers doen kwalitatief betere uitspraken dan enkelvoudige
kamers.
- Deductiefase: als ik de uitspraken vergelijk, in welke uitspraken zie je meer fouten?
- Toetsingsfase: uitspraken verzamelen over dezelfde rechtsvraag of griffiers en rechters interviewen.
- Evaluatiefase: analyse, hoe verhouden gegevens zich t.o.v. theorie (zelfdenkzaamheid). Misschien kom
je tot een nieuwe theorie: bestuursrechters maken meer fouten dan strafrechters.
Kenmerken van rechtssociologisch onderzoek
• Het onderwerp
• Rechtssociologie onderzoekt de wisselwerking tussen recht en maatschappij. Sociale cohesie,
sociale werking en werking van juridische instituties.
• Bijv. welk invloed heeft sociale ongelijkheid op het recht.
• Vermenging met normatieve vragen
• Juristen stellen normatieve vragen, rechtssociologen stellen feitelijke vragen. Maar de vraag
‘Hoe vindt men dat het behoort?’ is geen normatieve vraag.
• Factoren zijn confounded
• Daarmee onderscheidt het zich van natuurkunde en dergelijke vakken. Dat wil zeggen dat je
geen laboratorium situatie kan schetsen. Er zijn altijd van buiten komende oorzaken die je
causaliteitsvraag kunnen verstoren. Je kan een factor niet isoleren.
• De methode
• Meer veldonderzoek en minder literatuuronderzoek en jurisprudentieonderzoek.
• Onderzoek beïnvloedt zelf ook de maatschappij weer
• Door het onderzoek kun je kennis vergroten in de maatschappij dat weer doorwerkt in de
samenleving.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller liekedegroot1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.35. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now