Met deze samenvatting heb ik een 8,2 gehaald. Samenvatting van alles: boek (Kort Begrip), hoorcolleges, presentatie- en werkgroepopdrachten en jurisprudentie.
Het auteursrecht probeert een balans te vinden tussen algemene belangen en
particuliere belangen.
Het traditionele auteursrecht ziet op het kunstrecht/cultuurrecht.
Het auteursrecht van vroeger zag voornamelijk op creatieve uitingen zoals
boeken en kunstwerken.
Tegenwoordig bestaat de tendens om het auteursrecht steeds meer op te
rekken. Het auteursrecht en het handelsrecht beginnen in elkaar over te
lopen.
De rechtsgronden van het auteursrecht:
Billijkheid / rechtvaardigheid (zien op het individu)
De auteur heeft een redelijke aanspraak op erkenning van zijn
geestelijke en materiële belangen; vruchten plukken van inspanningen;
beloning; band maker-werk.
Utiliteit / vooruitgang (zien op de samenleving als geheel)
Het auteursrecht draagt bij aan de instandhouding van
informatiekanalen; auteursrecht bevordert communicatievrijheid;
belang van de samenleving.
Op welke grondslag men geneigd is het accent te leggen zal in het concrete
geval beoordeeld worden. Hier zal zich veelal een spanning afspelen tussen de
aanspraken van de auteursrechthebbende en anderzijds de vrijheid van
informatie.
Art. 1 Aw: ‘’Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk
van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit
openbaar te maken en te verveelvoudigen, behouders de beperkingen, bij de wet
gesteld.’’
Het begrip ‘werk’ is immaterieel, het verwijst naar De geestelijke
schepping die zich openbaart in een creatie.
Voorbeeld: het is toegestaan om een boek van Harry Potter te
versnipperen, daarmee wordt geen inbreuk gemaakt op het
auteursrecht.
Het auteursrecht kent geen formaliteiten, het ontstaat bij de creatie.
Auteursrechtelijke geschillen bestaan uit twee stappen:
1) Geldigheidsvraag: is er sprake van een werk dat auteursrechtelijk
beschermd is? (Week 2)
2) Inbreukvraag: is er sprake van een inbreuk op het originele werk? (Week
3)
Werkbegrip (‘wat’)
Een ‘werk van letterkunde, wetenschap of kunst’ is het object van bescherming.
,Art. 10 Aw bevat een niet-limitatieve lijst van wat een werk kan zijn.
Wanneer het op de lijst staat, betekent het niet automatisch dat het werk
auteursrechtelijk beschermd is.
Wanneer het niet op de lijst staat, kan het nog steeds wel auteursrechtelijk
beschermd zijn Zie daarvoor de zinsnede: ‘... en in het algemeen ieder
voortbrengsel op het gebied van letterkunde, wetenschap of kunst, op
welke wijze of in welken vorm het ook tot uitdrukking zij gebracht’.
Uit de rechtspraak volgen twee cumulatieve vereisten, het voorwerp moet:
1. Voldoende nauwkeurig en objectief kunnen worden geïdentificeerd
(afbakeningstoets).
2. Oorspronkelijk zijn, in die zin dat het gaat om een eigen intellectuele
schepping (‘EIS’)
HR Endstra tapes (30 mei 2003):
Feiten van de zaak Vastgoedondernemer Willem Endstra voerde
gesprekken met ambtenaren van de politie op de achterbank van een
politieauto. Deze gesprekken zijn opgenomen en terechtgekomen bij
journalisten. Endstra is uiteindelijk geliquideerd en zijn nabestaanden
wilden voorkomen dat de journalisten de gesprekken openbaar konden
maken in een boek. De vraag was dan ook: kunnen transcripten
auteursrechtelijk beschermd worden?
Volgens de Hoge Raad komt een voortbrengsel voor auteursrechtelijke
bescherming in aanmerking wanneer:
1. Het voor menselijke waarneming vatbaar is (voldoende nauwkeurig
en objectief identificeerbaar); en
2. Een eigen oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijke stempel van
de maker draagt (EOK&PS).
EOK&PS mag niet enkel datgene betreffen dat voor het verkrijgen
van technisch effect noodzakelijk is.
Een ‘eigen oorspronkelijk karakter’ houdt in dat:
o De vorm niet aan een ander werk ontleend mag zijn → Vraag
jezelf af of het mogelijk is dat twee afzonderlijke auteurs precies
hetzelfde werk maken.
o Degene die de oorspronkelijkheid betwist moet aannemelijk
maken dat de maker zijn werk aan een bestaand werk heeft
ontleend.
Het ‘persoonlijk stempel’ van de maker dragen houdt in dat:
o Er sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van de
scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes en
die aldus voortbrengsel is van de menselijke geest (r.o. 4.4).
o Daarbuiten valt alles dat een vorm heeft die zo banaal of triviaal
is dat daarachter geen creatieve arbeid van welke aard dan ook
valt aan te wijzen (r.o. 4.5).
De Endstra-tapes waren volgens de Hoge Raad banaal
en triviaal, en dus niet auteursrechtelijk beschermd.
Bijvoorbeeld: gereedschap laat geen ruimte voor
creatieve keuzes. Een kurkentrekker in beginsel ook
niet, tenzij het design zo creatief is, dan kan het design
wel auteursrechtelijk beschermd worden.
De auteur hoeft zich niet bewust te zijn van het scheppen van
een werk (r.o. 4.5).
HR Stokke/Fikszo (12 april 2013):
, Feiten van de zaak De maker van de Tripp Trapp (een meegroei
kinderstoel) wil dat zijn werk auteursrechtelijk beschermd is nu een andere
maker een soortgelijk model op de markt brengt, genaamd de Bambino.
De Hoge Raad herhaalt de EOK&PS maatstaf voor het werkbegrip.
Het auteursrecht strekt zich volgens de Hoge Raad niet uit over het
technisch domein, maar in geval van technische en functionele eisen is
bescherming mogelijk, mits er ruimte is voor creatieve keuzes van de
makers (r.o. 3.3.2).
Een combinatie van niet-beschermde elementen kan ook een werk zijn, als
de selectie blijk geeft van een ‘persoonlijke stempel’.
Uitspraak de L-vorm van de stoel laat volgens de rechter zien dat de
stoel niet enkel een technische functie heeft, maar ook een creatieve
creatie van de maker bevat waardoor de stoel auteursrechtelijk beschermd
wordt.
HvJ Heksenkaas (13 november 2018):
In deze zaak werd de tweede eis van het werkbegrip geïntroduceerd het
‘werk’ moet voldoende nauwkeurig en objectief geïdentificeerd kunnen
worden (r.o. 40).
Deze eis is geïntroduceerd om de rechtszekerheid ten goede te komen
(r.o. 41).
Eigenlijk is deze eis geïntroduceerd in het Premier League en Infopaq arrest
van het HvJ, maar deze arresten zijn niet voorgeschreven.
Feiten van de zaak De maker van Heksenkaas wilde dat de smaak van
zijn dip auteursrechtelijk beschermd werd.
Geldigheidsvraag kan smaak auteursrechtelijk beschermd worden?
Het Hof oordeelde dat smaak niet auteursrechtelijk beschermd kan
worden. Aangezien de identificatie van de smaak van een voedingsmiddel
hoofdzakelijk berust op de subjectieve smaakbeleving en smaakervaring
van de betrokken persoon, kan die smaak (gegeven de huidige stand van
de wetenschap) niet nauwkeurig en objectief worden geïdentificeerd en
dus geen werk zijn (r.o. 42-43).
Deze uitspraak vormt een probleem voor de Nederlandse rechtspraak. In een
oude uitspraak had de Hoge Raad namelijk bepaald dat geur auteursrechtelijk
beschermd wordt. In de literatuur bestaat nu de discussie of de twee
uitspraken naast elkaar kunnen blijven bestaan? Dit zal hoogstwaarschijnlijk
niet het geval zijn.
Wat zich louter in iemands hoofd afspeelt, ook al is dat een compleet epos,
mist auteursrechtelijke status. Er is pas sprake van een werk als het epos
wordt geuit. Het werk moet tot uitdrukking zijn gebracht; het moet een
verschijningsvorm hebben.
Op een gegeven moment kan een idee zo zijn opgetuigd en aangekleed
dat voldoende vorm aanwezig is. Waar precies de grens loopt is soms
moeilijk aan te geven.
Onder de vorm moet niet enkel de eindvorm worden verstaan.
Op het moment dat waarneming (in theorie) mogelijk wordt, ontstaat
het auteursrecht. Het auteursrecht blijft bestaan ook als de
waarneembaarheid verdwijnt.
HvJ Cofemel (12 september 2019):
Het esthetisch effect dat al dan niet teweeg wordt gebracht is niet
bepalend voor de vraag of er sprake is van een werk (r.o. 53-56)
Rechtsvraag kan een ontwerp beschermd worden door het
auteursrecht?
, HvJ: ‘Om een voorwerp als oorspronkelijk te kunnen beschouwen, is zowel
noodzakelijk als voldoende dat dit voorwerp een intellectuele schepping
van de auteur is die de persoonlijkheid van deze laatste weerspiegelt en
tot uiting komt in de vrije creatieve keuzen van die auteur’ (r.o. 30).
Hieruit blijkt dat er dus geen andere eisen gesteld mogen worden
door de landen. In casu deed het land dit wel.
HvJ Brompton Bicycle (11 juni 2020):
Feiten van de zaak In deze zaak ging het om een vouwfiets. De vraag
was of er voldoende ruimte is voor creatieve keuzes of dat het uitsluitend
gaat om een technische functie?
Werkbegrip versus productvormgeving Kan technisch noodzakelijke
vormgeving auteursrechtelijk beschermd zijn?
Het HvJ herhaalt de maatstaf uit Heksenkaas en Cofemel in r.o. 22-26.
En voegt eraan toe: ‘Zelfs indien voor een voorwerp kan worden gekozen
tussen meerdere verschijningsvormen, betekent dit niet dat dit voorwerp
per definitie onder het begrip ‘werk’ in de zin van richtlijn 2001/29 valt’
(r.o. 32).
Het kan meewegen, maar het is niet doorslaggevend (r.o. 35).
Wanneer de verschijningsvorm uitsluitend wordt bepaald door zijn
technische functie, kan het product niet auteursrechtelijk beschermd
worden (r.o. 33).
Het enkele feit dat een voorwerp een gebruiksfunctie heeft, sluit dit
voorwerp derhalve niet per definitie uit van auteursrechtelijke
bescherming.
Let op: in de Nederlandse rechtspraak is het eigen oorpsornkelijke karakter en de
persoonlijke stempel als eis geintroduceerd (EOK&PS). Het Hof van Justitie spreekt van de
eigen intellectuele schepping (EIS). In de literatuur bestaat discussie of deze twee eisen
hetzelfde zijn, maar voor het doeleinde van dit vak gaan we ervanuit dat ze dezelfde
betekenis hebben. Vanwege de harmonisatie op EU niveau is het ook van belang om de
‘EIS’ maatstaf te gebruiken.
Recap Stappenplan om te bepalen of een werk auteursrechtelijk beschermd
kan worden:
1) Definitie: art. 1 Aw
2) Niet-limitatieve lijst in art. 10 Aw
3) Voldoende nauwkeurig en objectief identificeerbaar
Geen bescherming van een enkel idee of stijl als zodanig er moet
sprake zijn van een verschijningsvorm; die
Vatbaar is voor menselijke waarneming (HR Endstra Tapes).
Iets wat louter subjectief identificeerbaar is (zoals een smaak) kan niet
auteursrechtelijk beschermd worden (HvJ Heksenkaas).
Enkel een esthetisch effect is te subjectief en dus niet voldoende (HvJ
Cofemel).
4) Eigen intellectuele schepping
Functionaliteit en technologie worden niet beschermd (afbakening met
het octrooirecht) (HvJ Brompton Bicycle).
De vorm mag niet aan een ander voorwerp ontleend zijn (HR Endstra
Tapes).
De vorm moet een resultaat zijn van scheppende menselijke arbeid en
creatieve keuzes van de maker (HR Endstra Tapes).
De intentie van de maker is niet relevant (HR Endstra Tapes).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisaah. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor $11.34. Je zit daarna nergens aan vast.
