E-Lijn: Recht
De krachtlijnen van de patiëntenrechtenwet
De patiëntenrechtenwet
° 2002: om de patiëntenrechten te beschermen, juridische verhouding tussen arts en
patiënt verduidelijken en opheffen van betwistingen over inzagerecht
- Werd beknopt geschreven
- Nieuwe normen werden ingevoerd (vertegenwoordigers van onbekwaamheid,
klachtenbemiddeling en voorafgaande wilsverklaring)
- Het toepassingsgebied is bewust zeer breed (op elke vorm van gezondheidszorg
toepasbaar). Ook op de niet-curatieve geneeskunde (vb: arbeidsGK). Dus alle
beroepsbeoefenaars in de gezondheidszorg moeten zich hieraan houden.
De wet moet nageleefd worden ʻbinnen de perkenʼ van hun bevoegdheden, maar bevat
geen sanctieregeling.
DUS: het is een gevolg van principiële keuze (levert vaak complexe discussies op).
De wet kan wel een grondslag zijn van:
- Schadevergoeding (bij bewezen causaal verband tussen schade en schendingen van de
wet)
- Autonome vorderingen (vb: inzage van dossier op straffe van dwangsom)
- Tuchtstraffen of arbeidsrechtelijke maatregelen (in extreme gevallen)
Overzicht van de gewaarborgde rechten
1. Recht op kwaliteitsvolle ʻdienstverstrekkingʼ (art °5)
= Bekrachtiging van het zorgvuldigheidsbeginsel
Omvat ook verbod van discriminatie en principe van eerbiediging van de zelfbeschikking
van de patiënt
MAAR: De patiënt mag alleen de zorg krijgen die hij nodig heeft, niet degene die hij eist
1
, Geneeskunde Tom Balthazar
Beperkt door: schaarse middelen en financiële mogelijkheden
2. Recht op vrije keuze
= Bevestiging van vrije keuze, maar ook de mogelijkheid om deze allertijden aan te passen
MAAR: beperking hierbij bij een aantal keuzes (vb: controle arts, arbeidsarts, arts-
deskundige, arts in gevangenis…)
Ook beperkingen door intra-muraal verband (overeenkomst met ziekenhuis en
organisatorisch) en beschikbaarheid van de artsen zelf
3. Recht op informatie
Er is een onderscheid tussen de diagnose-info en de toestemmings-info
Diagnose-info= alle informatie, dus ook omtrent de onderzoeken die gedaan zijn en ook
het slechte nieuws
̶> Moet in duidelijke taal overgebracht worden, in beginsel mondeling (kan ook om
schriftelijke bevestiging gevraagd worden). Eventueel tolk.
Toestemmings-info= de info die nodig is om de behandeling goed te keuren en om een
overzicht te krijgen op de gezondheidstoestand en de mogelijke evolutiè
Informatieverstrekking aan de vertrouwenspersoon
= aangewezen vertrouwenspersoon (helpt patiënt in informatie uitwisseling + mag in het
dossier kijken). Zal de patiënt bijstaan in wilsbekwame toestand in het uitoefenen van zijn
rechten.
Keuze van VP is in beginsel vrij (familie, vriend of arts), maar moet volgens de Orde van
Artsen ook het vertrouwen van de arts hebben, anders kan de arts deze relatie stop zetten.
Bevestiging van akkoord met VP: impliciet tijdens arts-patiënt gesprek of schriftelijke
overdracht. (best vermeld in dossier)
<̶> vertegenwoordiger (aangewezen door patiënt zelf ): zal rechten uitvoeren van de
wilsonbekwame persoon als hij dit niet meer zelf kan.
Recht om niet te weten
Bij uitdrukkelijk verzoek krijgt patiënt geen diagnose-informatie
Behalve als: er klaarblijkelijk ernstig nadeel is voor patiënt of voor derdern
vb: HIV-positief, zwangerschap (sexe)
2
, Geneeskunde Tom Balthazar
Therapeutische exceptie
= tijdelijke onthouding van informatie
Dit kan als: er klaarblijkelijk ernstig nadeel is voor patiënt (vb: poging tot zelfmoord) en na
raadpleging met de collegaʼs
̶> Motivering in medisch dossier en eventuele info van vertrouwenspersoon nodig
Informatie over verzekering en registratie
= Als arts moet je de patiënt informeren over:
- Verzekeringsdekking of andere vormen van bescherming tegen
beroepsaansprakelijkheid
- Zijn vergunnings- of registratiestatus
4. Recht op toestemming
= Bekracht duidelijk de informed consent-beginsel (alle processen laten controleren)
Toestemming is uitdrukkelijk of tenzij de arts uit het gedrag van een patiënt een
redelijkerwijze van zijn toestemming kan afleiden
Voor sommige ingrepen verplichte toestemming op grond van bijzondere wetgeving (vb:
experimenten, abortus..)
Bij onomkeerbare electieve ingrepen is dit ook sterk aangewezen (ingrepen die niet nodig
zijn maar uit eigen keuze worden gedaan, vb: geslachtsverandering, sterilisatie).
Er mag voor elke ingreep een schriftelijke toestemming worden vastgelegd als patiënt/arts
dit vraagt en arts/patiënt hiermee instemt.
̶> CONSENT FORMS
Nodig want bij medische aansprakelijkheid moeten er bewijzen getoond worden (wie moet
dit bewijzen?)
2004: Patiënt zelf moet dit bewijzen (maar rechter: bewijs van negatief feit is niet met
dezelfde striktheid als bewijs van bevestigend feit )
2015: Advocaat moet bewijzen dat hij informatieverplichting nageleefd heeft
DUS: ook toegepast op artsen
Bewijs kan geleverd worden door: notities in medische dossier, getuigenissen,
vermoedens, dus niet noodzakelijk een schriftelijke toestemming.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LDR99. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.