Deze samenvatting gaat over het vak communicatievaardigheden, gegeven in de 2de bachelor farmaceutische wetenschappen. Het houdt de eerste 6 modules van het vak in (module 3 niet, dient niet gekend te zijn). Ook wordt het handboek 'Communicatiewetenschappen in perspectief: capita selecta' er in sam...
INHOUDSTAFEL
Module I Inleiding ..........................................................................................................................3
A. Roos van Leary (Amerikaanse psycholoog) ...................................................................................3
Module II Communicatietheorie......................................................................................................4
A. Inleiding: communicatie is meer dan communiceren ...................................................................4
B. Het teken als basis voor betekenisvol communiceren ..................................................................4
1. Semiotiek ...............................................................................................................................4
2. Teken, tekensysteem en tekenindeling ....................................................................................4
C. Elementen van het communicatieproces .....................................................................................6
1. Communicator........................................................................................................................6
2. Boodschap..............................................................................................................................7
3. Endocoderen en decoderen ....................................................................................................8
4. Transmissie, kanaal en medium ..............................................................................................9
5. Ontvanger ..............................................................................................................................9
6. Wanneer is een communicatieproces geslaagd? ................................................................... 10
D. Communicatiemodellen ............................................................................................................ 11
1. Communicatiemodel van Lasswell (founding father) (1948) .................................................. 11
2. Communicatiemodel van Shannon en Weaver (1949) ........................................................... 12
3. Balansmodel of ABX-model/ coöriëntiatiesysteem van Newcomb (1953) .............................. 12
4. Communicatiemodel van Schramm (1954) ............................................................................ 13
5. Communicatiemodel van Gerbner (1956) ............................................................................. 13
6. Communicatiemodel van Jakobson (1960) ............................................................................ 14
7. Een circulair communicatieproces: het procesmodel van Oomkes (2000) .............................. 15
E. Verschillende visies op het communicatieproces........................................................................ 15
1. Transmissievisie (< McQuail 2010) ........................................................................................ 15
2. Rituele visie of het expressiemodel (< McQuail 2010) ........................................................... 16
3. Attentievisie of het publiciteitsmodel (< McQuail 2010) ........................................................ 16
4. Receptievisie of encoding – decoding – model (< McQuail 2010) ........................................... 16
5. Twee theoretische scholen (< Fiske 1982) ............................................................................. 16
F. Vormen van communicatie ........................................................................................................ 17
1. Intrapersoonlijke communicatie............................................................................................ 17
2. Interpersoonlijke of face-to-face-communicatie .................................................................... 17
3. Massacommunicatie ............................................................................................................. 17
4. Non-verbale communicatie (metacommunicatie) ................................................................. 18
Module III Groepscommunicatie .................................................................................................... 20
Pagina 1 van 32
, Samenvatting communicatievaardigheden
A. Groepskenmerken ..................................................................................................................... 20
B. Groepsvorming .......................................................................................................................... 20
C. Groepsdoelen ............................................................................................................................ 20
D. Problemen binnen groepen ....................................................................................................... 21
E. Groepsrollen.............................................................................................................................. 22
F. Leiderschap ............................................................................................................................... 22
G. Feedback ................................................................................................................................... 23
Module IV Professionele gesprekken voeren .................................................................................. 24
A. Opbouw/ structuur van professioneel gesprek ........................................................................... 24
1. Introductiefase ..................................................................................................................... 24
2. Informatiefase ...................................................................................................................... 24
3. Actiefase .............................................................................................................................. 24
4. Slotfase ................................................................................................................................ 24
5. Toepassing: health care gesprek ........................................................................................... 25
B. Luisteren ................................................................................................................................... 25
C. (Non-)verbale communicatie ..................................................................................................... 26
1. Verbale communicatie .......................................................................................................... 26
2. Non-verbale communicatie................................................................................................... 26
Module V Moeilijke gesprekken en klachtenbehandeling............................................................... 29
A. Bezwaren aanpakken ................................................................................................................. 29
B. Slechtnieuwsgesprek ................................................................................................................. 29
C. Slecht nieuws krijgen ................................................................................................................. 30
D. Slecht nieuws brengen............................................................................................................... 30
E. Conflicten (onderhandelen) ....................................................................................................... 30
F. Klachten .................................................................................................................................... 31
G. Verontschuldigingen .................................................................................................................. 32
Pagina 2 van 32
, Samenvatting communicatievaardigheden
Module I Inleiding
A. Roos van Leary (Amerikaanse psycholoog)
- Interactiemodel naar persoonlijkheid in communicatie; essentiemodel: “mijn gedrag roept
gedrag van anderen op”
- Twee assen, voortvloeiend uit motivatie:
o Verticale as (Dominantie): invloed hebben op
anderen en hun omgeving, dimensie in model
rond controle, invloed en dominantie (leidend –
volgend)
o Horizontale as (Affiliatie): geaccepteerd
worden, dimensie in model rond intimiteit en
affectie (samen/nabijheid – tegen/afstand)
Figuur 1: Roos van Leary.
- Bespreking van de roos:
o Boven: vertoning van dominant gedrag, wil invloed uitoefenen (beheersend, inspirerend,
motiverend gedrag)
o Onder: zonder bedoeling invloed uit te oefenen (passief, conformerend, bescheiden)
o Samen: gericht op acceptatie, mogelijkheid tot samenwerking, wederzijds respect…
(behulpzaam)
o Tegen: aanleiding tot conflict, vijandigheid tussen individuen (wantrouwend, twijfelend
gedrag, kritisch)
- Actie – reactie
o Symmetrie: samen gedrag → samen gedrag (tegen gedrag → tegen gedrag)
o Complementair: leidend gedrag → volgend gedrag (en omgekeerd)
- Ook andere modellen van (interpersoonlijk circumplex); ook hier obv agency of dominantie
& verbondenheid of affectie
- Wanneer problemen?
o Vaak wanneer gesprekspartners beiden links zitten (tegengedrag)
- Waar kan het mislopen?
o Niet duidelijk/specifiek genoeg
o Gebrek aan durf, twijfel aan expertise of positie → advies blijft uit
o Intentioneel vaag blijven, want duidelijkheid brengt verantwoordelijkheid mee
! Zowel zender als ontvanger hebben persoonlijke en onderliggende doelen !
Pagina 3 van 32
, Samenvatting communicatievaardigheden
Module II Communicatietheorie
A. Inleiding: communicatie is meer dan communiceren
- Communicatie niet reduceren tot een reeks van strikt rationele overwegingen of analytische
componenten.
- Bevat: gevoelens, rituelen, emoties en sociaal handelen
- Communicatie = complex samengaan van verschillende sociale, culturele, cognitieve en
gedragsmatige aspecten < Marsen en Danesi
B. Het teken als basis voor betekenisvol communiceren
1. Semiotiek
- = leer van tekens
o vitaal onderdeel van de ‘gereedschapskist’/ ‘rugzakje’ van elke communicatie-
wetenschapper
o bestudeert de wijze waarop tekens functioneren + hoe ze betekenis doen ontstaan
- Grondleggers:
o Ferdinand de Saussure (1857 – 1913) = Zwiterse taalkundige
▪ Eerder semiologie, beklemtoonde de sociale functie en relevantie van een teken
o Charles Sanders Peirce (1839 – 1914) = Amerikaanse filosoof
▪ Aandacht voor logische, formele en “technische” functie van een teken zonder
sociale context uit oog verliezen
- 3 domeinen:
o Tekens zelf en hun indeling in soorten
o Codes of systemen waarbinnen de tekens georganiseerd zijn
o Brede cultuur waarbinnen de tekens en codes opereren
- Verschillende subdisciplines:
o Fonologie: studie van klanken en de kleinste eenheden (letters)
o Syntaxis: linguïstische studie van taalconventies en betekenisvolle patronen van tekens
o Pragmatiek: studie van de relatie tussen betekenis en gebruiker van het teken; =
Contextuele en sociale factoren die een rol spelen in het proces van betekeniscreatie
o Semantiek: studie van de relatie tussen teken en de betekenis die aan een teken wordt
toegekend
▪ Carnap: extensie en intensie
Intensie: geheel van criteria/ kenmerke, bepaalt of term kan worden toegepast
Extensie: klasse van zaken waarop de term correct is toegepast
▪ Barthes: denotatie en connotatie
2. Teken, tekensysteem en tekenindeling
- De Saussure (1966): twee kernelementen over het concept teken
o Betekenaar (signifiant): materiële tekenvorm of (fysieke) verschijningsvorm van teken
o Betekende (signifié): het (mentale) concept, begrip, beeld of idee waar de materiële
tekenvorm naar verwijst
! Verband is vaak arbitrair en op historische/ etymologische afspraak gebaseerd !
Pagina 4 van 32
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasmienghelein. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.87. You're not tied to anything after your purchase.
