Psychopathologie
De student kent de DSM-V criteria van de borderline persoonlijkheidsstoornis.
Een diepgaand patroon van instabiliteit in intermenselijke relaties, zelfbeeld en
affecten en van duidelijke impulsiviteit, beginnend in de vroege volwassenheid en tot
uiting komend in diverse situaties, zoals blijkt uit vijf (of meer) van de volgende
kenmerken:
krampachtig proberen te voorkomen om feitelijk of vermeend in de steek
gelaten te worden.
een patroon van instabiele en intense intermenselijke relaties gekenmerkt
door wisselingen tussen overmatig idealiseren en kleineren.
identiteitsstoornis: duidelijk en aanhoudend instabiel zelfbeeld of zelfgevoel
impulsiviteit op ten minste twee gebieden die in potentie betrokkene zelf
kunnen schaden (bijvoorbeeld: geld verkwisten, seks, misbruik van middelen,
roekeloos autorijden, vreetbuien).
recidiverende suïcidale gedragingen, gestes of dreigingen, of automutilatie
affectlabiliteit als gevolg van duidelijke reactiviteit van de stemming
(bijvoorbeeld periodes van intense somberheid, prikkelbaarheid of angst,
meestal enkele uren durend en slechts zelden langer dan een paar dagen)
chronisch gevoel van leegte
inadequate, intense woede of moeite om kwaadheid te beheersen
(bijvoorbeeld frequente driftbuien, aanhoudende woede of herhaaldelijke
vechtpartijen).
Voorbijgaande, aan stress gebonden paranoïde ideeën of ernstige
dissociatieve verschijnselen.
De student weet welke verpleegkundige interventies ingezet kunnen worden bij
een patiënt met een borderline persoonlijkheidsstoornis.
Verpleegkundige diagnosen:
Dreigende automutilatie/dreigend geweld, gericht op anderen of zichzelf
Angst (hevig of paniek)
Inadequate sociale interactie
Identiteitsstoornis
Negatief zelfbeeld
De student kan de verschillende persoonlijkheidsstoornissen beschrijven. En
is op de hoogte van de clusterindeling.
Cluster Persoonlijkheidsstoornis Klinisch beeld
Cluster A (Vreemd Paranoïde - Diepgaand patroon van wantrouwen en achterdocht
excentriek) Deze persoonlijkheidsstoornis - Denkt benadeeld te worden
mensen zijn introvert, Prevalentie: 0,4% tot 1,8% van de - Rancuneus (hij/zij is haatdragend)
trekken zich terug uit sociaal mensen uit de algemene bevolking, - Jaloers
contact, zijn beperkt in hun meer mannen dan vrouwen. - Kan moeilijk binden
emotionele expressie en Mensen met een paranoïde - Ongerechtvaardigde twijfels over de trouw van de
hebben vaak een persoonlijkheid lijken in hun echtgenoot/partner.
veranderde waarneming of ontwikkeling te hebben geleerd dat Patiënten kunnen een gespannen, angstige,
denkwijze. (belangrijke) anderen niet te onzekere, prikkelbare of boze indruk maken. Deze
vertrouwen zijn, simpelweg omdat het patiënten zijn vaak kwetsbaar, angstig en labiel wat zich
ook niet veilig was. uit in vijandigheid, koppigheid en sarcasme.
, Schizoïde - Afstandelijk in relaties en geen plezier in (hechte)
persoonlijkheidsstoornis relaties
Prevalentie: 0,4% tot 0,9% van de - afgevlakt in emoties
mensen uit de algemene bevolking, - Vaak teruggetrokken en stil en graag alleen
meer mannen dan vrouwen. - Weinig plezier aan activiteiten
In hun jeugd wellicht een tekort gehad - Geen belangstelling voor seksuele contacten of bv.
aan liefde, contact met anderen en Knuffel met ouder of vriend
aandacht. Verder zijn er aanwijzingen - Onverschillig voor kritiek
dat emotionele-, en lichamelijke - Ze worden zelden kwaad en zijn vaak passief, ook bij
mishandeling alsook seksueel misbruik nare gebeurtenissen.
van invloed zijn op het ontstaan.
Schizotypische - Ongemak bij intieme relaties
persoonlijkheidsstoornis geen echte vrienden of vertrouwelingen. Excessieve
Prevalentie 0,1% tot 3% van de sociale angst, die vaak samenhangt met paranoïde
mensen uit de algemene bevolking angsten. Nauwelijks geïnteresseerd in relaties en
Oorzaak: waarschijnlijk om een worden gespannen wanneer anderen te dichtbij komen.
samenspel van psychologische, - Cognitieve en perceptuele eigenaardigheden
biologische en omgevingsfactoren. • Merkwaardige wijze van denken en spreken (Aparte
chaotische spraak)
• Betrekkingsideeën
• Eigenaardige overtuigingen of magische denkbeelden
• Ongewone perceptuele ervaringen
• Zonderling uiterlijk (vreemde kleding en onverzorgd
uiterlijk)
• Kil en afstandelijk
- Vaak alcohol- en drugsmisbruik
Het onderscheid zich van schizoïde-persoonlijkheidsstoornis:
bij een schizoïde-persoonlijkheidsstoornis is er geen sprake
van magische denkbeelden, betrekkingsideeën, illusoire
vervalsingen en paranormale beleving.
Cluster B Antisociale- - Aanwezig vanaf 15 jaar
(overdreven, persoonlijkheidsstoornis - Houdt geen rekening met anderen; gebrek aan respect
en schending v.d. rechten van anderen
emotioneel, (psychopaten, mensen die - Onbetrouwbaar
onconventioneel) voor veel overlast zorgen) - Prikkelbaar en agressief
Patiënten ervaren hun Prevalentie: 0,2 % tot 3% van de - Roekeloze onverschilligheid voor de veiligheid van
problemen vaker dan mensen uit de algemene bevolking, zichzelf en anderen
patiënten uit cluster C, als vaker bij mannen dan bij vrouwen.
iets dat veroorzaakt is door
- Onverantwoordelijkheid
Ontstaan: belangrijke mix van een - Oneerlijk
een ander. aantal factoren die op elkaar inwerken;
- Impulsief
zoals erfelijke, biologische (vaak
bepaalde hersenafwijkingen),
- Ongevoelig voor gevaar
psychologische en - Geen spijt
omgevingsinvloeden (armoede en Misleiding en manipulatie staat op de voorgrond. Dit
opgroeien “slechte buurt”, ouders maakt een heteroanamnese enorm belangrijk.
stellen weinig grenzen, inconsequent - Vele patiënten die deze stoornis hebben, hebben in
en hard straffen, weinig liefde en hun jeugd geweld, mishandeling, chaos of ellende
warmte). meegemaakt.
- Een subgroep heeft het onvermogen empathie te
bezitten.
- Vaak lijden deze patiënten tevens aan een
stemmingsstoornis, angststoornis, stoornissen in het
gebruik van middel of andere
persoonlijkheidsstoornissen uit het B cluster.
Borderline- - Instabiele relaties, zelfbeeld en stemming
persoonlijkheidsstoornis - Angst voor verlating staat erg op de voorgrond (heel
claimend zijn naar de anderen, snel het gevoel hebben
(automutilatie,
dat ze niet belangrijk voor je zijn)
zelfmoordpogingen en veel - Impulsiviteit en onvoorspelbaarheid
eisend) • Zelfbeschadiging
Prevalentie: 1% tot 1,7% van de • Suïcidepogingen
, mensen uit de algemene bevolking, - Gevoel van leegte
vaker bij vrouwen. - Psychotische klachten onder stress
Ontstaan: Het gaat waarschijnlijk om - Identiteitsproblemen
een ingewikkelde mix van een aantal - Zelfdestructiviteit (opleiding niet afmaken, passende
factoren die op elkaar inwerken. Deze baan laten mislukken, relaties uitmaken omdat het saai
mix is voor niemand is)
hetzelfde. Combinatie tussen
impulsiviteit en emotionele instabiliteit.
- Een groot deel van deze patiënten is fysiek mishandeld
Deze combi lijkt gedeeltelijk te komen of seksueel misbruikt.
door de ingrijpende ervaringen die - Het gaat vaak samen met andere
mensen met borderline hebben persoonlijkheidsstoornissen, stemmings-
meegemaakt in hun leven. angststoornissen, PTSD, dissociatieve stoornis,
(Ongeveer 84,5% van de mensen met eetstoornis, ADHD of een stoornis in het gebruik van
borderline-PS heeft in de periode van een
middelen, veel wisselende seksuele contacten.
jaar tenminste één andere psychische
stoornis. De stoornissen die het vaakst
naast borderline-PS optreden zijn
stemmingsstoornissen, angststoornissen en
middelen-gerelateerde stoornissen)
Narcistische- - Grootheidsgevoelens
persoonlijkheidsstoornis (veel - Behoefte aan bewondering
- Denkt bijzondere rechten te hebben
conflicten om zich heen die - Gebrek aan empathie
hij aan anderen wijt) - Gepreoccupeerd met fantasieën over grenzeloos
Prevalentie: 0,1 % tot 3,9% van de succes of macht
mensen uit de algemene bevolking, - Exploiteert anderen
vaker bij mannen. - Afgunstig
Ontstaan: Belangrijke mix van een - Toont zich arrogant
aantal factoren die op elkaar inwerken, - Als kind werden zij vaak te weinig gewaardeerd of juist
zoals erfelijke, biologische,
psychologische en
overgewaardeerd. Ze zijn meer bezig met wat ze
omgevingsinvloeden. Verhouding kunnen en met de buitenkant dan met wie ze werkelijk
tussen denken en voelen is vanbinnen zijn. Hun eigen innerlijke wereld roept vaak
aantoonbaar uit balans. Hierbij valt schaamte bij hen op.
vooral het gevoelstekort en het gebrek - Aan de andere kant is er sprake van een extreem
aan het zich kunnen inleven in anderen gevoel van minderwaardigheid en onzekerheid,
(empathie) op. omgeving krijgt dit vaak niet mee.
- Problemen op werkgebied en intieme relaties
Histrionische- - Wil in middelpunt van belangstelling staan; excessieve
persoonlijkheidsstoornis emotionaliteit en aandacht vragen
- komt over als spontaan, sociaal, charmant en
(voorheen theatrale aanwezig
persoonlijkheidsstoornis) - Ongepast (seksueel) verleiden, moeite met echte
Prevalentie: 1,3% tot 3% van de intimiteit in een relatie.
bevolking. - Stijl van spreken die sterk door emoties is gekleurd.
Ontstaan: Ingewikkelde mix van een - Snel wisselende en oppervlakkige expressie van
aantal factoren die op elkaar inspelen.
emoties
Hoe dit gaat, is voor iedere mens
anders. Voor een deel erfelijk.
- Dramatiseert zichzelf en relaties; beschouwt relaties
met anderen als intiemer dan deze in werkelijk zijn.
- Deze patiënten kunnen ernstige klachten onbewogen,
onbezorgd of zelfs opgewekt presenteren: belle
indifference.
- Deze patiënten lijken vaak oppervlakkig, onecht en
leeg.
- Somatisatiestoornis, lange ziektegeschiedenis, veel
klachten, onverklaarbaar.
- Somberheidsklachten
- Er is vaak een overlap met andere
persoonlijkheidsstoornissen uit cluster B en met de
afhankelijke persoonlijkheidsstoornis.
Cluster C Vermijdende - Geremd in gezelschap en vermijden vaak relaties
(gespannen, angstig) persoonlijkheidsstoornis - Overgevoelig voor negatief oordeel
Deze patiënten ervaren de Prevalentie: 1% tot 5,2% van de - Overtuiging minderwaardig te zijn
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller gigiernst. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.82. You're not tied to anything after your purchase.