FA MA301 therapie van oncologische aandoeningen (FAMA301)
Institution
Universiteit Utrecht (UU)
Uitgebreide samenvatting voor FA-MA301 Therapie van Oncologische Aandoeningen van de master Farmacie aan Universiteit Utrecht. Bevat alle hoorcolleges, cased based learning, longitudinale patiënt. Met veel afbeeldingen, schema's en voorbeelden.
Ontstaan kanker
- Oncogenen: ongeremde groei tumor
o Bijv: RAS
o Mutatie in één van
chromosomen nodig voor
tumorontwikkeling
o Proto-oncogenen: betrokken bij
celgroei, differentiatie,
apoptose, signaaltransductie of
celdeling
- Tumor suppressorgenen: betrokken
bij DNA herstel
o Bijv: BRCA1, p53, APC
Figuur 1 Conversie van proto-oncogen tot oncogen
o Mutatie in beide chromosomen
nodig voor tumorontwikkeling
o Knudson’s two-hit hypothese: inactivatie van twee allelen van een tumorsuppressorgen door mutaties
of epigenetische silencing vereist om een fenotypeverandering te veroorzaken
Kleine tumor → inductie van angiogenese → groeiende tumor → metastase
Klassieke hallmarks van kanker: karakteristieken die cellen nodig hebben om kanker te worden
- Groei signaal autonomie
o Ongereguleerde groei onafhankelijk van groeisignalen
→ activatie van H-Ras oncogen
- Ontwijken van groeiremmende signalen
o Mutaties in tumor suppressorgenen, p53, pRb
→ verliezen van retinoblastoom (Rb) tumorsuppressor
▪ Rb eiwit reguleert transitie van G1 → S fase in celcyclus
▪ Antiproliferatieve signalen deactiveren Rb door hypofosforylatie
▪ Fosforylatie Rb → E2F komt vrij uit Rb-complex → transcriptie cycline A, E en cdk2 →
celproliferatie
- Ontwijken van immuundestructie
o Immuunsysteem wordt niet geactiveerd/immuunrespons wordt ontweken
- Ongelimiteerd groeipotentiaal
o Behoud van telomeerlengte
→ upregulatie van telomerase
- Tumor stimulerende inflammatie
o Secretie van groeifactoren, enzymen voor angiogenese en mutagene ROS
- Invasie en metastase
1 - 79
, o Veranderd genoom betreft celadhesie
→ inactivatie van E-cadherine
- Angiogenese
o Meer voedingsstoffen aangevoerd → tumorgroei
o Meer kans op metastase
→ inductie van VEGF secretie
- Genoom instabiliteit en mutaties
o Foutieve DNA reparaties
- Ontwijken van celdood; apoptose
→ productie van IGF overlevingsfactoren
- Herprogrammering van celmetabolisme
o Aerobe glycolyse
o Lactaat → verzuring milieu rondom tumor
▪ Remt immuuncellen
▪ Stimuleert metastase
o Warburg effect: hoog verbruik van radioactief gelabeld glucose te zien op PET-scan
Ondersteunende hallmarks
- Epigenetica
o Niet alleen genetische mutaties, maar ook verschillen in epigenetica
- Microbioom
o Rol van darmflora in ontstaan van kanker
Opkomende hallmarks
- Slapende cellen
o Tumor microenvironment
o Alle cellen om tumor heen die de tumor supporten in zijn groei
- Fenotypische plasticiteit
o Cellen kunnen op andere manieren differentiëren
Hallmarks Aangrijpingspunt oncolytica
Ontwijken van groei suppressoren Cycline-afhankelijke kinase inhibitors
Ontwijken van immuundestructie Anti CLTA4 mAbs
Oneindige groeipotentieel Telomerase remmers
Tumor stimulerende inflammatie Selectieve anti-inflammatoire geneesmiddelen
Invasie en metastase Inhibitors van HGF-c/Met
Angiogenese Inhibitors van VEGF-signalering
Genoom instabiliteit en mutatie PARP remmers
Ontwijken van apoptose Pro-apoptotische BH3 mimetica
Herprogrammering celmetabolisme Aerobe glycolyse remmers
Proliferatieve signalering EGFR inhibitors
TNM classificatie
- T: grootte of directe uitbreiding van primaire tumor 0-4 4 is slechtste prognose
- N: uitbreiding naar regionale lymfeklieren 0-3 0 is geen metastasen
- M: metastasen op afstand 0-1 1 is metastasen op afstand
Behandeling kanker
- Lokale behandeling radiotherapie/chirurgie zowel curatief als palliatief
- Systemische behandeling zowel curatief als palliatief
o Klassieke (empirische) chemotherapie
o Hormonale therapie
o Doelgerichte (targeted) therapie
▪ Doelgerichte eiwitten
▪ Doelgerichte small molecules
o Immunotherapie
2 - 79
,Klassieke oncolytica
- Kenmerken
o Aspecifieke aangrijping; grijpen aan op alle delende cellen
o Toevallige ontdekkingen, oorsprong in de natuur
- Groepen
o Antimetabolieten
o Taxanen
o Vinca-alkaloïden
o Topo-isomeraseremmers
o Cytotoxische antibiotica
o Alkylerende middelen
o Platina verbindingen
De celcyclus
- Interfase
o G1: groei
▪ Duplicatie alle celdelen, behalve de
chromosomen
o S: synthese van DNA
▪ Topo-isomeraseremmers en
antimetabolieten
▪ Duplicatie chromosomen
o G2: meer celgroei, voorbereiding op mitose
▪ Dubbelcheck van gedupliceerde
chromosomen
▪ Tumorsuppressorgenen actief
- Mitose (M): celdeling
o Vinca-alkaloïden en taxanen
o Profase: chromatine condenseert tot
chromosomen
o Metafase: spoeltjesvorming uit microtubuli,
chromosomen verplaatsen zich naar het
midden
o Anafase: zusterchromatiden worden
gescheiden
o Telofase: celdeling
- G0: rustfase ‘slapende cellen’
Werking = bijwerking
- Maximum tolerated dose o.b.v. body surface area mg/m2
3 - 79
, Acute toxiciteit Cumulatieve en specifieke toxiciteit
Beenmergtoxiciteit; na ± 8 dagen Hand voet syndroom
→ reeds circulerende beenmergcellen niet geremd → tintelingen, branderig gevoel handen en voeten, blaren
Maagdarmtoxiciteit: misselijkheid, braken, diarree of rode huid
Tumorlysis syndroom Neurotoxiciteit
→ snel celverval in grote tumoren → ophoping aspecifieke Cardiotoxiciteit
cellen en afvalproducten → inflammatiereactie Ototoxiciteit
→ tot doofheid
Cardiale/vasculaire toxiciteit
Groep Mechanisme Complicatie
Anthracyclines Oxidatieve stress → apoptose Chronische cardiomyopathie → hartfalen
Abnormale groei en herstel myocard → contractiele Hartfalen, veelal reversibel
HER2-remmers
dysfunctie, verminderde myocyt survival
NO-productie ↓ → endotheeldysfunctie Hypertensie, arteriële trombo-embolie →
VEGF-remmers myocardinfarct
Cardiale ischemie
BCR-ABL kinase “off-target toxiciteit” in cardiomyocyten → verlies Oedeem, hypertensie, aritmieën, QTc
remmers van cellen en functie verlenging, pericardeffusie, LV dysfunctie
5-fluorouracil Niet opgehelderd, mogelijk via proteïne kinase C Myocard infarct, coronaire spasmen
De chemoman
- N: nitro-urea (alkyleerders)
o Centrale neuropathie: verwardheid
- C: cisplatin > carboplatine
o Ototoxiciteit en nefrotoxiciteit
- V: vinca-alkaloïden T: taxanen
o Perifere neuropathie
- B: bleomycine, busulfan
o Pulmonale fibrose
- D: doxorubicine, anthracyclines
o Cardiale toxiciteit
- P: cycloPhosphamide
o Blaastoxiciteit
- M/F: MTX / 5-FU
o Beenmergsuppressie
Neurotoxiciteit, encefalopathie: cyclofosfamide/ifosfamide passeren de bloedhersenbarrière
4 - 79
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maryse5. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.33. You're not tied to anything after your purchase.
