Samenvatting boek professionele autonomie in sociaal werk
(Filosofie/ethiek) (H2 tm H8)
Hoofdstuk 2 Collectieve aspecten van sociaal werk
Aspecten van professionaliteit in de individuele en de collectieve dimensie
Aspect van Individuele dimensie Collectieve dimensie
professionaliteit
Toewijding aan humanitaire Dienstbaar aan menselijke Beroepsprofiel
waarden waardigheid, bevorderen Beroepscode
welzijn, wisselwerking
individu en samenleving,
rechtvaardige en inclusieve
samenleving.
Deskundigheid Gebruikmaken van actuele Body of knowledge
kennis over theoretische Richtlijnen
beginselen, interventies Opleidingsprofiel
(wat werkt), zorgvuldig Beroepsregistratie
gebruik van gevalideerde
instrumenten.
Competent Beroepsopleiding, na-en Opleidingsprofiel
bijscholing, werken met Beroepsregistratie
erkende interventies,
competenties oefenen,
reflecteren.
Ethisch Ethische competenties, Beroepscode
ethisch actorschap, Beroepsregistratie
handelen in lijn met de
beroepscode.
Zorgvuldig Bieden van wegwijzers Handreikingen
voor de praktijk, toetsen Veldnormen
van zorgvuldige handelen Professionele
van de professional. toetsing
Reflectie Reflectiemethoden Platform bieden
ontwikkelen, community voor reflectie en
bieden. samen leren als
community of
practitioners
Beroepsregistratie
De beroepsgroep draagt als geheel bij aan de gezamenlijke professionaliteit en
erkenning van het beroep. De beroepsvereniging heeft de rol om beroepsgenoten bij
elkaar te brengen en zo de collectieve aspecten mogelijk te maken en te ondersteunen.
Professionalisering van sociaal werk in Nederland
De praktijk van zorg en welzijn wordt al beschreven vanaf de middeleeuwen. Sociaal
werk was toen nog geen professie, maar de sociale zorg bestond al wel. Daarom spreken
we van praktijken van sociale zorg, maar nog niet van sociale zorg als beroep. Eind 19de
eeuw komt daar verandering in. Twee revoluties spelen hier een cruciale rol, de
wetenschappelijke- en de industriële revolutie.
1
,De wetenschappelijke revolutie (19de eeuw)
Steeds meer weten hoe dingen werken en hoe we dingen methodisch kunnen
beïnvloeden of veranderen -> observeren, meten en experimenteren.
Kennis krijgt praktische toepassingen, niet meer alleen voor wetenschappers en
filosofen.
Technologische vooruitgang -> aanjager voor de industriële revolutie.
Uitvinding stoommachines en elektriciteit, zorgt voor productie op grote schaal.
Productie vooral door menskracht, mensen verdienden loon
Trek naar de stad.
Uiteenvallen van gemeenschappen.
Leven onder moeilijke omstandigheden.
In de stad amper een sociaal vangnet voor de arbeiders.
Meer vraag naar kennis over hoe mensen geholpen konden worden -> rond 1900
werd het sociaal werk een beroep.
Professionals in sociaal werk streven ernaar dat mensen zich, in wisselwerking met hun
sociale omgeving, zo goed mogelijk kunnen ontplooien naar hun eigen aard
mogelijkheden, behoeften en opvattingen. Het eerste artikel van de beroepscode
formuleert dat als ‘het bevorderen dat mensen tot hun recht komen’. Professionals in
sociaal werk bevorderen het sociaal functioneren.
Beroepsprofiel: hierin beschrijft een beroepsgroep wat de missie van een beroep is, de
kerntaken, de kennisbasis en de competenties waarop het beroep rust.
In Nederland verschijnt in 1987 het eerste formele beroepsprofiel voor de
maatschappelijk werker. NOW is de Nederlandse organisatie voor welzijnswerk.
In 1899 wordt de eerste opleiding voor socialen arbeid in Amsterdam opgericht. Het
aantal opleidingen breidt zich in de periode tot de Tweede Wereldoorlog uit tot drie
kleinschalige opleidingen. Daarna groeit de omvang van het sociaal werk als betaalde
betrekking en stijgt ook het aantal opleidingen.
Opleidingsprofiel: hierin staat beschreven welke kennis en bouwstenen worden
aangereikt op de opleiding.
De beroepsvereniging (BPSW) ambieert de belangen van alle professionals in sociaal
werk, in meerdere sectoren en disciplines te behartigen.
De collectieve aspecten van professionaliteit zijn een zaak van de gehele beroepsgroep.
In de praktijk is het met name de beroepsvereniging die de vakinhoudelijke en ethische
standaarden ontwikkelt, autoriseert en beheert.
De registers van de beroepsgroepen die bij de BPSW zijn aangesloten zijn ondergebracht
bij Registerplein en bij Stichting Kwaliteitsregister Jeugd. De BPSW voert het tuchtrecht
uit van de registers en leden met uitzondering van de SKJ-geregistreerden. Dit wordt
gedaan door het tuchtrecht SKJ.
Naast de standaarden en de formele kant behartigt de BPSW de belangen van haar leden
door: de overheid en werkgevers te wijzen op de autonomie van de professionals en de
discretionaire ruimte die professionals nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen.
2
,Kernactiviteiten BPSW
De beroepsgroep versterken door sociaal werk goed te positioneren, te
legitimeren en de belangen van de beroepsgroep te behartigen.
Faciliteren van samenwerking, ontmoeting en uitwisseling van kennis en ervaring
voor sociaal werkers in regionale, nationale en internationale netwerken van
sociaal werkers.
Bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek en het ontsluiten van vakkennis voor
beroepsinnovatie.
De beroepsgroep vertegenwoordigen door gesprekpartner te zijn voor de
stakeholders van sociaal werk.
De kwaliteit borgen en ontwikkelen van het beroep door professionele
standaarden te ontwikkelen en beroepsregistratie te stimuleren en te organiseren.
Bieden van laagdrempelige individuele dienstverlening aan leden van de
beroepsvereniging en realiseren aantrekkelijke voordelen voor hen.
Stimuleren van professionele ontwikkeling van de sociaal werker door scholing en
training.
Het sociaal werk in Nederland heeft vanaf 1962 een beroepscode. Het gaat erom dat er
in de praktijk een handelingsnorm is.
Het codificeren van de beroepsethiek loopt langs de volgende stappen:
1 Bewustwording van de gedragsregels die aan de praktijk ten grondslag liggen.
2 Onderscheiden en vaststellen van wat daarvan essentieel is en wat niet.
3 Zoeken naar een adequate en bondige formulering.
Drie kernaspecten hoe met de beroepsnormen de veiligheid van de cliënt wordt
nagestreefd:
1 Prioriteit van de hulpverlening, hulpverlening mag niet ondergeschikt worden aan een
verder liggend doel.
2 Zelfbeschikkingsrecht van de cliënt, door de hulpverlening mag de cliënt niet daar
terecht komen waar hij zelf niet wil.
3 Vertrouwelijkheid, hetgeen dat de cliënt meedeelt mag niet terecht komen waar het
niet hoort.
Kernwaarden van professionals in het sociaal werk in de beroepscode
Respect voor menselijke waardigheid en autonomie.
Betrokkenheid en de bereidheid om mensen bij te staan.
Sociale rechtvaardigheid en mensenrechten.
Deskundigheid en zorgvuldigheid.
Betrouwbaarheid en integriteit.
Het sociaal werk kent sinds 1990 een formeer beroepsregister. Professionals die met
jeugdigen en gezinnen werken op minimaal hbo-niveau moeten zich registeren bij
stichting Kwaliteitsregister Jeugd, SKJ. Beroepsregistratie is een manier om aan te tonen
dat een professional beschikt over de juiste kennis en competenties voor het beroep en
dat hij deze ook bijhoudt.
Per register wordt bepaald welke opleidingen op welk niveau toegang geven tot het
register. Naast een opleiding zijn er andere manieren om aan te tonen dat je over de
juiste startkennis en competenties beschikt. Bijvoorbeeld EVC-procedure, Erkenning
Verworven Competenties, je toont middels verslagen en praktijkopdrachten aan dat je de
kennis en competenties beschikt. Om geregistreerd te blijven moet een professional in
een periode van herregistratie in de praktijk ook handelingen verrichten die bij het
beroep passen. Voor sociaal werkers betekent dit dat je werkervaringsuren moet
maken in de praktijk van het sociaal-agogisch werk. Voor het SKJ-register moet je direct
met jeugdigen en gezinnen hebben gewerkt.
3
, Een accreditatiecommissie van een register beoordeelt een opleiding en stelt vast
hoeveel registerpunten het volgen van die opleiding oplevert.
Door reflectie leer je dingen over de praktijk en jezelf als handelende professional die je
niet op een andere manier kunt leren. Daarom is reflectie een verplichte bouwsteen van
registratie. In sommige gevallen is reflectie een onderdeel van
deskundigheidsbevordering.
De professionele standaard: is het geheel van algemeen aanvaarde normen van de
beroepsgroep. Hieronder vallen onder andere: de beroepscode, vakinhoudelijke
richtlijnen en veldnormen.
Professionals werken vanuit een maatschappelijke opdracht en in lijn met de
missie van het sociaal werk.
Professionals beschikken over een zekere mate van handelingsruimte.
Professionele standaard wordt ook wel concretisering van ‘goed
hulpverlenerschap’ genoemd.
De professionele standaard in de wet heeft vooral de functie om te erkennen dat
een professional beschikt over enige discretionaire ruimte en om te wijzen op de
verantwoordelijkheid van de professional om zorgvuldig met die ruimte om te
gaan.
Professionele toetsing: is een regulerend systeem voor en door leden van een
beroepsgroep.
Een voorbeeld van professionele toetsing is het tuchtrecht
Een vorm van toezicht door de beroepsgroep zelf.
Professionele toetsing heeft tot doel om als beroepsgroep te leren van klachten.
Een eerste toets bestaat uit reflectie door de professional zelf, ‘de professional
onderhoudt zijn kennis en competenties op proactieve wijze en toetst zijn eigen
beroepsmatig handelen zelfstandig en in collegiaal verband.’
‘De professional is attent op signalen die erop wijzen dat de belangen van mensen
en/of het vertrouwen in het beroep worden geschaad door beroepsgenoot(en). Hij
onderneemt indien nodig gepaste actie.’ Deze gepaste actie is vaak een gesprek.
Gelijktijdig met de beroepscode in 1962 is ook het tuchtrecht voor de maatschappelijk
werker ingevoerd. In een tuchtcollege nemen beroepsgenoten (professionals) die zelf
nog dagelijks in de praktijk staan een zeer belangrijke plek in bij het beoordelen van het
handelen. Klachten bij het tuchtrecht kunnen ingediend worden door
belanghebbenden. Als de klacht ontvankelijk is, wordt hij door het tuchtcollege in
behandeling genomen. Als de klacht gegrond is verklaard, dan kan het college een
maatregel opleggen.
Voorbeelden van maatregelen:
- Waarschuwing
- Berisping die niet wordt bekendgemaakt
- Berisping die wordt bekend gemaakt ter bescherming van andere cliënten
- (voorwaardelijke) schorsing uit het register of de beroepsvereniging
- Doorhalen van de inschrijving in het register of de beroepsvereniging. Dat is een
volledige verwijdering. In een uiterst geval wordt de beklaagde het recht ontzegd
om zich opnieuw in te schrijven
Organisaties kunnen een professioneel statuut opstellen waarin staat beschreven
welke afspraken de organisatie en professional maken om de gezamenlijke ambitie, een
uitstekende kwaliteit van zorg en dienstverlening voor cliënten en gezinnen te realiseren.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller simonevdkloet. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.02. You're not tied to anything after your purchase.