Summary
Samenvatting sociale wetenschapen
- Course
- Institution
Een uitgebreide samenvatting die per alinea is behandeld. Cijfer: 7,0
[Show more]
2 reviews
By: melikeerba • 5 year ago
By: dasika • 5 year ago
Seller
Follow
student685
Reviews received
Content preview
Samenvatting Sociale wetenschappenLeerdoelen week 1
De student kan basisbeginselen van de (rechts)sociologie en politcologie benoemen en kan
deze toepassen op een casus
De student kan de wisselwerking tussen de maatschappij, de sociale omgeving en het
individu enerzijds en het recht anderzijds benoemen en toepassen op eenvoudige casuïstek
Stof week 1
De menselijke betrekkingen en het gedrag dat daaruit voortvloeit, is het onderwerp van sociologie.
Daarbij gaat het specifek over onderzoek doen naar het gedrag van individuen en groepen vanuit het
maatschappelijke gezichtsveld.
Bij politcologie gaat het met name over onderzoek doen naar de manier waarop mensen vormgeven
aan de toekomst van de samenleving.
Bij rechtssociologie kijkt men naar het ‘sociale’ karakter van het recht en hoe het recht in de
maatschappij ‘werkt’ of juist niet wordt nageleefd. ‘law in acton’
De belangrijkste taak van sociologie is om ongefundeerde ‘geloven’ over de werking van de
samenleving door te prikken en te vervangen door wetenschappelijke invloeden.
Daarbij hoort de functe van ideologiekritiek, hierbij laat de sociologie zien dat menselijke
betrekkingen binnen de samenleving niet door de natuur of door God zijn opgelegd, maar het
resultaat is van menselijke handelingen. Zo worden bepaalde machtsverhoudingen blootgelegd.
De beheersfunctie van sociologie vertelt dat sociologie als wetenschap inzicht geef in menselijk
gedrag vanuit de samenlevingsverbanden en is dus zo ook goed bruikbaar voor het besturen van de
samenleving.
Ten slote heef de sociologie een ordenende functie. Wat betekent dat in min of meer
onoverzichtelijke werkelijkheden een zodanige wordt aangebracht dat situates overzichtelijker en
begrijpelijker worden en bijvoorbeeld in een maatschappelijke context worden geplaatst.
Het aanbrengen van een koppeling tussen de individuele belevingswereld en de maatschappelijke
logica wordt in dit verband ook wel sociologische verbeeldingskracht genoemd. Hiermee wordt
bedoeld dat mensen ogenschijnlijk los van elkaar staande persoonlijke ervaringen, situates en
problemen moeten leren zien in het licht van de manier waarop de maatschappij functoneert.
Persoonlijke moeilijkheden die sociale problemen worden, ofewel private troubles veranderen in
public issues, zijn er wanneer voor het ontstaan bovenpersoonlijke oorzaken en sociale processen
aan te wijten zijn.
Er zijn 6 criteria waaraan een probleem moet voldoen om zichzelf als sociologisch relevant probleem
te noemen, namelijk:
1. Er moet sprake zijn van een aanzienlijk aantal getrofenen
2. Het moet gaan om persoonlijk letsel van de getrofenen (Private troubles)
3. Het moet samenhangen met een ander probleem
4. Het probleem is niet van tjdelijke aard, maar structureel van lange duur
5. Het moet bovennatuurlijke oorzaken hebben
6. Het moet tegen serieuze waarden ingaan
Zo kunnen we dus concluderen dat mensen worden gevormd door hun samenleving, maar vormen
op hun beurt ook weer de samenleving.
,Leerdoelen week 2
Beschrijf de ontwikkeling van nachtwakersstaat naar verzorgingsstaat en
partcipatesamenleving
Benoemt de wijze waarop het recht en menselijk gedrag elkaar beïnvloeden
Stof week 2
Een belangrijke maatschappelijke ontwikkeling die ten grondslag ligt aan de opbouw van het sociale
stelsel zoals beschreven in de sociologie, is die van ‘Gemeinschaf’ naar ‘Geselschaf’. Deze
ontwikkeling loopt gelijk met de overgang van agrarische naar geïndustrialiseerde samenleving.
De termen Gemeinschaf en Geselschaf geven een ideaaltypische oriëntatie, wat betekent dat je ze
niet leterlijk moet vertalen om de betekenis van het woord te achterhalen.
Bij Gemeinschaf domineert de collectviteit. Het is de gemeenschap waarin het individu opgaat. We
kunnen ons hierbij de grote families en dorpsgemeenschappen voorstellen, zoals die in Nederland in
de negentende en begin twintgste eeuw op het plateland voorkwamen.
De term Geselschaf staat voor het geïndividualiseerde samenlevingstype zoals wij dat nu kennen. Er
is veel nadruk op individuele belangen en er is ruimte voor ontplooiing. De collectviteit of de familie
spelen meer op de achtergrond een rol.
In de Gemeinschaf zien we dat de onderlinge solidariteit is geregeld binnen het gegeven dat je bij de
groep, de familie behoort.
In de Geselschaf wordt hulp en diensten geboden op basis van afspraken, markt en ruil. M.a.w. als je
hulp nodig hebt, maak je een contract, ruilt diensten of je koopt ze in.
Vanuit de visie dat er een grens is vanuit de groei van het individualisme en dat er toch ook aspecten
vanuit de ‘Gemeinschaf’ komen kijken (denk aan burenhulp, verzorgen van ouders door kinderen),
maakt de term ‘verzorgingsstaat’ plaats voor het begrip ‘partcipatesamenleving’. In de
partcipatesamenleving komen burgers, instellingen en de overheid tot uitng samen
verantwoordelijk te zijn voor zorg, welzijn en veiligheid.
Dynamiek tussen staat als leviathan en de staat als beschermer
In de loop van de negentende eeuw kreeg Nederland de kenmerken van de rechtstaat die de
nachtwakersstaat verving. De overheidsbemoeienissen beperkte zich tot het bewaken van de
landgrenzen en het bewaken van de openbare orde. De staat moet zich verder niet mengen met het
leven van de burgers en moet de markt z’n gang laten gaan. Zorg voor zieken was de taak van de kerk
en niet van de staat. (Monster van leviathan: als je de staat te veel macht geef, wordt het moeilijk
om hem nog in bedwang te houden.)
Dynamiek tussen partculier en overheidszorg
Kenmerkend voor een democratsche rechtsstaat is de scheiding der machten, de trias politica.
Centraal hierbij staan ook de grondrechten en vrijheidsrechten. Daarbij zien we dat in een
democratsche rechtsstaat onderscheid tussen de private sfeer, waarin burgers vrij zijn om los van
overheidsbemoeienissen het leven naar eigen inzicht in te richten, en de publieke sfeer waarin de
overheid een taak heef die aanvankelijk beperkt was tot het bewaken van de openbare orde en de
defensie, maar gaandeweg is uitgebreid met het beschermen van individuele burgers door organen
als polite en justte.
Ook worden hulp- en dienstverlening steeds meer geprofessionaliseerd en gefnancierd door de
overheid.
,Van armenwet naar bijstandswet: de staat als weldoener
In de armenwet van 1854 werd armoedebestrijding nog gezien als een taak van het partculier
initatef. Met de voortschrijdende industrialisate ontstond een grote trek van het plateland naar de
stad: daar was meer werk te vinden. Een van de gevolgen was verpaupering dit ten laste kwam van
de gemeentelijke armenzorg. Met de Armenwet 1912 had de gemeentelijke armenzorg wat meer
armslag om de ergste nood te lenigen en in de eerste helf van de 20 e eeuw steeg het aandeel van de
gedeeltelijke steun gestaag. Vanaf de jaren 30 werden door de staat gemeentelijke
werkelozenprojecten gefnancierd. De eerste Bijstandswet dateert van 1963. De wet vormde het
sluitstuk van de sociale wetgeving en bracht een voor Wester-Europese landen unieke regeling. De
wet kent de zogenoemde vangnetconstructe. Iedereen die onder het minimale inkomstenniveau
komt, kan beroep doen op deze wet. Vanaf het moment dat de Bijstandswet in werking trad, zijn
burgers in groten getale een beroep op deze voorzingen gaan doen. Hierdoor heef de overheid in
herzieningen in 1988 de normen in de nieuwe algemene bijstandswet aangescherpt. In 2004 werd de
WWB van kracht die als belangrijkste doelstelling had de uitstroom te bevorderen en de instroom te
bemoeilijken en fraude tegen te gaan
Opkomt en afouw van collecteve en sociale verzekeringen
Voor de verzorgingsstaat waren sociaal zwakkeren afankelijk van liefdadigheid waarin de zorg voor
zwakkeren tot uitdrukking werd gebracht. Een tweede lijn in de opbouw van het sociale stelsel wordt
gevormd door de komst van sociale verzekeringen. Grondslag van dit stelsel is de ruilgedachte: elke
werknemer levert een deel van zijn inkomen in om zich tegen bepaalde risico’s te dekken. Aan het
eind van de 19e eeuw ontstonden de eerste vakbonden. Zij streefden naar verbetering van
arbeidsomstandigheden en naar voorzieningen voor slachtofers van arbeidsongevallen. Men spreekt
bij ontwikkelingen van het sociaal zekerheidsstelsel ook wel van het Bismarckstelsel, omdat de Duitse
regering-Bismarck er voor het eerst vorm aan heef gegeven. Na de oorlog ging de voorkeur uit naar
collecteve verzekeringen. Zo kwamen naast werknemersverzekeringen ook volksverzekeringen tot
stand voor de hele bevolking. Voor werknemersverzekeringen en volksverzekeringen worden
premies betaald. Uitkeringen van de Algemene Bijstand worden betaald uit algemene middelen:
belastnggeld. In de jaren 80 bereikte de verzorgingsstaat het hoogtepunt, daarna trad een grote
kentering op. Sinds 1996 moeten werkgevers meebetalen aan uitkeringen in het kader van de
ziektewet en sinds 2006 ook aan uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid. Daarmee is de prikkel
gecreëerd om ziekte van werknemers te voorkomen en werkhervatng na ziekte te bevorderen.
Het bureaucratsch organisatemodel
Door de opkomst van de democratsche rechtsstaat en verzorgingsstaat kreeg de overheid steeds
meer taken. In het ideaaltypische model voor overheidsorganisates krijgt het legitmeren van
overheidshandelen een heldere plek. De overheid heef veel macht en geld en controle op
overheidsuitgaven is dus heel belangrijk. Instellingen die publieke taken moeten uitvoeren zijn
allemaal opgezet volgens een hiërarchisch piramide model. Besluitvorming vindt plaats aan de top en
wordt via instructes aan lagere echelons doorgegeven. De normen, neergelegd in de wet, moeten
worden uitgevoerd door bureaucratsch opgezete diensten. Een piramidevormige organisate biedt
de mogelijkheid om zeer efectef controle uit te voeren. Een nadelig nevenefect is dat feedback
moeilijk tot de top doordringt. Bureaucrate heef een slechte naam. Het zou vertraging in de hand
werken, nuteloze regels hanteren en handen vol geld kosten. Omdat bureaucrate onontkoombaar is
wordt het wel eens aangeduid als een ramp die een grotere ramp moet voorkomen, ongebreidelde
machtsuitoefening.
Normgerechtgkeit en Einzelfallgerechtgkeit
Dat de uitvoerende macht zich niet bemoeit met de wetgeving voorkomt een verregaande
belangenverstrengeling en machtsmisbruik. Wel mag worden verwacht dat de wet- en regelgeving
helder en uitvoerbaar is. Normgerechtgkeit wil zeggen dat de wetgever een norm stelt zonder
aanzien der persoon geldig is. Iedereen moet aan dezelfde door de wetgever gestelde eisen voldoen
, om recht op deze uitkering te hebben. Bij Normgerechtgkeit is een strategische aanpak het meest
efciënt. De door de wetgever vastgestelde Normgerechtgkeit kan voor het individu als
onrechtvaardig uitpakken. Als de wetgeven naast Normgerechtgkeit ook ruimte wil bieden aan
Einzelfallrechtgkeit dan kan hij 2 dingen doen. Hij kan in nieuwe regels of hardheidclausules
uitzonderingsbepalingen vastleggen. De 2 e mogelijkheid is dat de wetgever bewust ruimte laat in de
wet opdat de uitvoerder zelf kan bepalen wat voor het individu rechtvaardig is.
Rechten en hulp groeien uit elkaar
Een belangrijke factor die heef bijgedragen aan de problemen van het systeem is de scheefgroei
tussen recht en zorg. Het gebrek aan samenwerking bracht niet een wederzijdse onbekendheid met
zich mee, maar ook dat de verschillende instellingen elkaar in het ongunstge
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller student685. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
55628 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now