Er zijn verschillende manieren (sturingsmechanismen) om het allocatie- en
distributieprobleem op te lossen, met andere woorden om de economie te
organiseren. Zo zijn er 3 manieren:
Centrale planning (centraal geleide economie)
In dit sturingsmechanisme worden de relevante beslissingen door 1
centraal orgaan beslist (= planbureau). Dit planbureau beslist
hoeveel, wat en hoe geproduceerd wordt. Dit doen ze aan de hand
van de productiequota (= maximale hoeveelheid dat een product
mag geproduceerd worden).
Men spreekt van een succes wanneer er meer kapitaalgoederen
(investeringsgoederen) geproduceerd moeten worden die
noodzakelijk zijn voor economische ontwikkeling
(ontwikkelingslanden).
De valkuilen voor dit mechanisme is wanneer er geen motivatie is,
er een gebrek aan concurrentie is, er een moeilijke
informatiedoorstroming is & er administratieve inefcicnties en
inflexibiliteit zijn.
Vb. De overheid produceert wat de bevolking nodig heeft:
Exact 100 kousen en 40 hemden worden gemaakt.
Werkt niet!
1
, Het marktmechanisme
In dit sturingsmechanisme staat de prijsvorming centraal. Hierbij
wordt de vraag en aanbod samengebracht. Dit geldt voor zowel de
inputmarkten als de outputmarkten. Deze markt heeft geen
geografische locatie.
De rol van het prijsmechanisme is hierbij 3-delig. Zo is er de
informatiefunctie (schaarste & nut), de motivatiefunctie (vraag &
aanbod) en de inkomensvorming.
Hierdoor is de invisible hand van toepassing. Er is dus een hoge
mate van efcicntie in deze geïdedealiseerde markt en
overheidstussenkomst beschouwd men als een storing. Met andere
woorden, het is een markt waar iedereen zijn eigen belang nastreeft.
Er zijn enkele valkuilen voor dit mechanisme, namelijk dat een vrije
markt alleen werkt in zeer specifieke en onrealistische
omstandigheden. Ook zijn er 4 grote tekortkomingen: de macht van
de bedrijven wordt te hoog (monopolievorming), de invloed van de
overheid is soms onontbeerlijk/noodzakelijk, er zijn schadelijke
externe efecten bij de productie en de sociale aanvaardbaarheid
volgens inkomensverdeling wordt tenietgedaan.
Werkt niet!
Gemengde economie
Dit sturingsmechanisme is een marktmechanisme met
overheidsinterventie. De overheid gaat dus minimumprijzen, taksen,
accijnzen… opleggen.
Er is hierbij sprake van een budgetmechanisme. Dit wil zeggen dat
de collectieve goederen worden gefinancierd en verdeeld via
politieke besluitvorming. Met andere woorden, de overheid gaat
overleggen aan wat ze hun belastinggeld gaan spenderen.
Vb. Overheidstewerkstelling, talrijke regels & normen…
Werkt wel!
2
, Hoofdstuk 2: Het marktmechanisme
1. Inleiding
De werking van de markt speelt een belangrijke rol in de moderne
economie. De markt weerspiegelt namelijk de confrontatie tussen vragers
(consumenten) en aanbieders (producenten). De prijzen & kosten spelen
een essenticle rol hierbij. Deze bepalen de voorkeur van de consument, ze
bepalen de beschikbare hoeveelheid en zorgt voor motivatie (voor
producenten) om de gewenste hoeveelheid te produceren.
Voor de hypothese van een ideale markt moet er voldaan worden aan
volgende criteria:
- Het is een homogeen product
- Er staat een groot aantal aanbieders tegenover een groot aantal
vragers
- Er is een vrije toegang en uittreding tot de markt
- Er is toegang tot perfecte informatie (alle prijzen van verschillende
aanbieders kunnen makkelijk vergeleken worden)
Vb. Ik verkoop appels op de markt tussen alle andere aanbieders van
appels (perfecte informatie). Deze appels, van de verschillende
aanbieders, zien en proeven allemaal hetzelfde en ze kosten ook
evenveel (homogeen product). We zijn met heel veel verkopers,
maar er zijn ook heel veel kopers (vraag=aanbod). Als er iemand is
die ook graag appels wil verkopen, dan kan dat zonder verplichtingen
en kosten. Maar ook wanneer je wil stoppen met appels te verkopen
kan je perfect uit de markt stappen en stoppen zonder kosten te
maken (vrije toegang en uittreding).
Onder deze ideale omstandigheden kunnen we spreken van een
markt met zuivere of perfecte concurrentie.
In praktijk voldoet geen enkele markt aan deze voorwaarden.
- Producten zijn niet homogeen door de verpakking, merk, reclame…
- Er is niet altijd een groot aantal kopers of producenten.
- Voor vele markten zijn er wel beperkingen om toe te treden
vb. licenties, vestigingsquota…
- Onbeperkt en vrije informatie is niet realistisch (financicle markten).
3
, 2. De marktvraag
Marktvraag
= De totale hoeveelheid die alle consumenten bereid zijn te kopen,
rekening houdend met de prijs, inkomen, voorkeuren….
Het gaat dus over de gewenste hoeveelheid en niet over de feitelijke
hoeveelheden die consumenten uiteindelijk zullen kopen.
Vb. Je gaat aan mensen vragen hoeveel cola’s ze willen kopen voor €2. Dit
aantal ga je optellen en dat is dan je marktvraag (theoretisch).
Determinanten van de vraag:
- Prijs (p) van een goed (x)
- Prijs van complementaire (aanvullende) goederen of substituten
Vb. complementair goed: hoesje, kabel voor iPhone
Vb. supplementair goed: Samsung ipv iPhone
- Het inkomen
- De smaak & voorkeuren van de vrager (los van de prijs)
- Het aantal consumenten
- Andere factoren: het weer, reclame, verwachtingen…
Grafische voorstelling van de vraagcurve:
We veronderstellen dat er sprake is van een ideale markt en dat alle
andere elementen van de vraag constant blijven.
De grafiek geeft het verband tussen prijs per eenheid (P) & de gevraagde
hoeveelheid (X) weer.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller apstudent. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.34. You're not tied to anything after your purchase.