1.1.1 Drie kernfunctes van onderwijs Kwalifcatei Socialisate en Subjectvering (Gert Biesta)
Kwalifcate
Het zich eigen maken van kennis, vaardigheden en houdingen die leerlingen kwalifceren voor het leven in
onze multiculturele maatschappij en het uitoefenen van bijvoorbeeld een beroep.e
Leerlingen leren eerst basale kennis van de taal en de taalvaardigheden spreken, schrijven, lezen en
luisteren.e Basale kennis en vaardigheden die we allemaal nodig hebben.e
Naarmate een kind verder opgroeit, gaat het steeds meer specifeke keuzes maken in kennis en
vaardigheden, door bijv.e volgen beroepsopleiding.e Daarbij horen specifekere taalvaardigheden.e
Socialisate
Het worden voorbereid op een leven als lid van een gemeenschap met eigen tradities, gewoonten, regels
en praktijken.e
Socialisatie is het proces waarbij iemand bewust en onbewust cultuurkenmerken van een groep
overneemt.e Basisschool is belangrijke plek voor leren van kenmerken Nederlandse cultuur.e
Subjectvering
Persoonsvorming.e
De mens wordt als subject gezien en niet als object waarover andere mensen beslissen wat ze met dat
object doen.e Subjectivering betref zowel dit is wat ik wil’ als ik en mijn wereld’.e Is wat ik wil ook
wenselijk voor de wereld om mij heen.e
Basisschool draagt eraan bij dat leerlingen zich bewust worden van hun verantwoordelijkheid en dat ze
ruimte krijgen om zich aangesproken te voelen door hun omgeving, die een moreel appel op hen doet.e
Venn-diagram: In een Venn-diagram worden overlappende cirkels gebruikt om overeenkomsten,
verschillen en relaties tussen kernfuncties duidelijk te maken.e
1.2 Visies
1.e2.e1 Visies op leren
Bekende leertheorieën zijn de behavioristische, cognitieve en constructivistischehsociaal-culturele
theorieën.e
Tegenwoordig constructivistische theorieën poplulair.e Het constructivisme stelt de interactie tussen de
lerende en de leeromgeving centraal: leren is een actief proces van kennisverwerving, waarbij kennis
ontstaat in interactie met anderen.e
Naast wetenschappelijke theorieën ook maatschappelijke ontwikkelingen van invloed op onderwijs.e
Tegenwoordig veel aandacht voor technologische ontwikkelingen.e Informatie en communicatie worden in
toenemende mate gedigitaliseerd en communicatie verloopt steeds sneller.e Worden leerlingen met het
huidige onderwijs wel voldoende voorbereid op deze veranderingen?
1
,In dit kader gepleid voor 21e-eeuwse vaardigheden in het onderwijs (Thijs, Fisser & Van der Hoeven):
http:hhcurriculumvandetoekomst.eslo.enlh21e-eeuwse-vaardigheden
- Creativiteit: het vermogen om nieuwe enhof ongebruikelijke maar toepasbare ideeën voor bestaande
vraagstukken te vinden.e
- Kritisch denken: het vermogen om zelfstandig te komen tot weloverwogen en beargumenteerde
afwegingen, oordelen en beslissingen.e
- Probleemoplossingsvaardigheden: het vermogen om een probleem te (h)erkennen en tot een plan te
komen om het probleem op te lossen.e
- Communiceren
- Samenwerken
- Digitale geletterdheid: combinatie van ICT-vaardigheden, informatievaardigheden, mediawijsheid en
computational thinking (hhet praktisch en creatief inzetten van digitale tools om een probleem op te
lossen)
- Sociale en culturele vaardigheden: het efectief kunnen leren, werken en leven met mensen van
verschillende etnische, culturele en sociale achtergronden.e
- Zelfregulering: zelfstandig handelen en daarvoor verantwoordelijkheid nemen in de context van een
bepaalde situatiehomgeving, rekening houdend met de eigen capaciteiten.e Het gaat om het hef in
handen nemen en niet klakkeloos aanwijzingen of voorschrifen volgen.e
1.e2.e2 Acht visies op taalonderwijs:
Traditioneel taalonderwijs, Thematisch-cursorisch taalonderwijs, Taal bij alle vakken, Communicatief
taalonderwijs, Whole-languagebenadering, Strategisch taalonderwijs, Taakgericht taalonderwijs,
Interactief taalonderwijs
Traditoneel taalonderwijs
Taal wordt gezien als een belangrijke drager van onze cultuur.e
Taal bestaat uit een aantal deelvaardigheden die geïsoleerd worden aangeleerd.e
Nadruk ligt op schrifelijke vaardigheden en daarbinnen op vormaspecten.e Grammatica is belangrijk
(veronderstelling is dat dit leidt tot betere taalbeheersing).e Bij schrijven ligt sterk accent op de vorm van
taal, met name spelling.e Bij lezen ligt nadruk op techniek van het lezen (leestechniek, leesbegrip,
leesbeleving).e Weinig aandacht voor de domeinen spreken en luisteren.e
Voordeel deze visie: overzichtelijk, doordat deelaspecten los van elkaar kunnen worden bekeken en
geanalyseerd.e
Nadeel: de aandacht voor de verschillende domeinen van het taalonderwijs is niet evenwichtig.e Accent ligt
gemakkelijk op meetbare aspecten als technisch lezen en spelling terwijl aspecten als schrijven en
mondelinge taalvaardigheden onderbelicht blijven.e
Niet veel scholen meer die zich strak aan deze visie houden.e
Thematschh-cursorisch taalonderwijs
Uitgangspunt: leerlingen leren vooral taal door taal te gebruiken in zinvolle gebruikssituaties.e
1h aan de hand van een thema, vaak afomstig uit andere vakken.e
2h daarnaast cursorische elementen, vakonderdelen die niet in het kader van een thema kunnen worden
geleerd en geoefend, bijv.e technisch lezen, spelling en grammatica.e
Voordeel deze visie: leerlingen kunnen in de thema’s bezig zijn met activiteiten die ze zelf als zinvol
2
,kunnen ervaren.e
Nadelen: thematisch werken kost veel tijd, daardoor moeilijk een balans te vinden tussen thematisch en
cursorisch werken, voor leraar lastig om greep te krijgen op datgene wat leerlingen hebben geleerd.e
Opkomst visie in jaren 70, hoofdkenmerken zijn nog steeds terug te vinden in veel moderne
taalmethoden.e
Taal bij alle vakken
Taal is meer dan materie die geleerd moet worden en door middel van taal kun je leren.e Taal gebruik je
voor het leren van nieuwe inhouden en voor het verkrijgen van nieuwe inzichten.e
Voordeel deze visie: leerlingen gebruiken taal in een situatie die voor hen betekenisvol is, maar ook
transferproblemen worden zo voorkomen.e Strategieën die worden aangeleerd bij begrijpend lezen zijn
dan geen doel op zich, maar ook middel dat bij andere vakken kan worden ingezet.e
Nadeel: bepaalde taalonderdelen kunnen daardoor niet goed uit de verf komen, omdat deze beter
systematisch kunnen worden aangeleerd, zoals bijv.e spellingonderwijs.e
Vanaf het begin van de jaren 80 en nog steeds populair in het basisonderwijs.e Ook in voortgezet onderwijs.e
Communicatef taalonderwijs
Gericht om leerlingen betere taalgebruikers te maken.e Centraal staat dat leerlingen leren om goed
mondeling en schrifelijk te communiceren.e Aandacht gaat minder uit naar de correctheid van het
taalgebruik.e Aandacht gaat meer uit naar het tot stand komen van de communicatie en het overbrengen
van de bedoeling van de sprekerhschrijver (zender – boodschap – ontvanger).e Vanuit reële
communicatieve situaties, zoals die zich ook buiten school kunnen voordoen.e
Voordeel van deze visie: leerlingen kunnen gemotiveerd raken door de gekozen situaties.e
Nadeel: als deze situaties moeten worden gekozen door de leerkracht, ze gekunsteld kunnen worden.e Ook
kan niet alles in een reële communicatieve situatie worden aangeboden, zoals spelling.e
Ontwikkelde zich vanaf begin jaren 80.e
Wholeh-languagebenadering
Gaat er vanuit dat het voor leerlingen onnatuurlijk is om taal op te delen in kleinere domeinen die apart
worden aangeleerd.e Je kunt niet apart allerlei deelvaardigheden gaan oefenen en dan geloven dat
leerlingen ze vanzelf wel tot een geheel integreren.e In deze visie wordt taal als geheel aangeboden.e
Voorbeeld de zogenoemde taalronde: vertellen, luisteren, schrijven en lezen worden in samenhang
ervaren en geleerd.e Hierin ook tegemoetgekomen aan het uitgangspunt dat kinderen taal leren door taal
te gebruiken.e Niet de lesstof maar de taalgebruiker staat centraal: de eigen ervaringen van het kind zijn
het uitgangspunt voor de gesprekken.e
Ervaringen kunnen op verschillende manieren worden opgeroepen.e Leerkracht kan iets vertellen of door
voorlezen van een boek reacties uitlokken, leerlingen kunnen iets vertellen.e Op basis van die gesprekken
teksten schrijven en teksten bespreken.e Praten, luisteren, schrijven en lezen zo geïntegreerd.e
Strategisch taalonderwijs
Gebaseerd op visie dat leerlingen voor het uitvoeren van communicatieve taken strategieën moeten leren
beheersen.e Bij begrijpend lezen bijv.e strategieën leren om hoofdgedachte uit een tekst te halen.e
3
, Leerlingen moeten goede taalgebruikers worden, maar veel taalzaken moeten apart worden aangeleerd.e
Voordeel deze visie: leerlingen krijgen een middel tot hun beschikking om greep op de taal te krijgen.e
Nadeel: leerkracht kan de procedures gemakkelijk te rigide gebruiken en steeds weer hetzelfde
stappenplan toe laten passen: verveling bij leerlingen.e Strategieën worden dan doel op zich ipv een middel
om de tekst te begrijpenhschrijven.e
In midden jaren 80 populair geworden.e
Taakgericht taalonderwijs
Gaat uit van het idee dat leerlingen niet alleen taal leren om er taken mee te kunnen uitvoeren, maar dat
ze taal leren juist ook door zulke taken uit te voeren.e Onderwijs vindt plaats vanuit taken die leerlingen zelf
inhoudelijk interessant vinden.e Vertrekpunt is de inhoud, maar in de taak die leerlingen krijgen is een
zodanige kloof ingebouwd dat er taal nodig is om de taak tot een goed einde te brengen.e
Bedoeling van taakgericht onderwijs is dat leerlingen gemotiveerd genoeg zijn om die kloof te
overbruggen en al doende in interactie met anderen taalvaardiger worden.e Want wat leerlingen zelf
ontdekken, blijf hangen en leidt tot leren.e Bijv.e een folder maken voor bewoners tegen de aanleg van een
weg dwars door een wijk.e
Zelfde voor- en nadelen als communicatieve taalonderwijs en taal bij alle vakken.e
Voordelen: betekenisvol, nadelen: niet alles kan op die manier worden aangeleerd, zoals bijv.e spelling.e
Interactef taalonderwijs
Expertisecentrum Nederlands (opgericht in 1996): Leerlingen leren taal het beste in een krachtige
leeromgeving waarbij rekening wordt gehouden met hun individuele verschillen en behoefen.e
Betrokkenheid en activiteit staan centraal.e
Interactief onderwijs drie pijlers: betekenisvol leren, sociaal leren, strategisch leren.e
Betekenisvol leren:
Kinderen leren het best in contexten die voor hen belangrijk zijn.e Deze contexten zijn rijk, uitdagend,
motiverend, herkenbaar en functioneel.e Betekenisvol leren gaat uit van het idee dat leren een actief
proces is, waarin kinderen hun kennis van de taal en van de wereld voortdurend opnieuw organiseren op
basis van het taalaanbod dat ze krijgen, de ruimte die ze nemen om met hun eigen taal te experimenteren
en de feedback van hun omgeving.e
Sociaal leren:
Leerlingen leren in samenspraak en samenwerking met (meer ervaren) anderen.e Leerlingen ontdekken de
betekenis en functie van gesproken en geschreven taal onder invloed van voorbeeldgedrag van
volwassenen en hun gesprekken met volwassenen en leefijdgenoten.e
Samenwerkend leren is een veelbelovende werkwijze, vooral wanneer daarbij gemeenschappelijke doelen
worden nagestreefd en ieder groepslid wordt aangesproken op zijn persoonlijke verantwoordelijkheid.e
Strategisch leren:
Leerlingen hebben concrete strategieën nodig om bepaalde taalproblemen op een efciënte wijze op te
lossen.e Zij verwerven deel van die strategieën als vanzelf door met anderen samen te werken en
modelgedrag van volwassenen over te nemen.e Voor ander deel is expliciete instructie van strategieën
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller eliese. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.42. You're not tied to anything after your purchase.