Deze complete samenvatting is gedetailleerd, overzichtelijk, duidelijk en interessant! Bestaat uit powerpoints, lesmateriaal, notities en alle informatie uit het boek!
inleiding : van zwart vierkant tot caleidoscoop .................................................................................. 6
caleidoscoop ................................................................................................................................. 7
Deel 1: het product kunst .................................................................................................................. 8
productie..................................................................................................................................... 10
consumptie ................................................................................................................................. 10
handel ......................................................................................................................................... 10
wedijver tussen stadstaten ...........................................................................................................11
Brons en de verlorenwastechniek................................................................................................ 12
De verlorenwastechniek .......................................................................................................... 12
De Massaproductie...................................................................................................................13
marmer ....................................................................................................................................13
Kunst voor kerk en staat.............................................................................................................. 14
prille dynamiek ........................................................................................................................... 18
italië ........................................................................................................................................ 18
HEt Noorden ........................................................................................................................... 18
prenten ................................................................................................................................... 19
Grafische technieken ...................................................................................................................... 20
hoogdruk: houtsnede .............................................................................................................. 20
booming business ........................................................................................................................... 20
De Antwerpse Panden................................................................................................................. 21
Gevolgen van veranderingen in het productieproces in De Nederlanden ................................ 23
succesformules: de 17e eeuw ....................................................................................................... 23
de politiek-religieuze situatie .................................................................................................. 23
veranderingen in Productiezijde .............................................................................................. 23
Rubens’ atelier ................................................................................................................................ 25
Frankrijk .................................................................................................................................. 25
verzamelen ................................................................................................................................. 26
overdaad – rococo ....................................................................................................................... 26
roofkunst voor het volk ............................................................................................................... 27
Verstikkend academisme, bevrijdend modernisme......................................................................... 28
, Romantiek en Realisme............................................................................................................... 28
een nieuwe clientèle – impressionisme ....................................................................................... 29
Het idee kunst ..................................................................................................................................31
Kunsttheorie ........................................................................................................................... 32
Het denken over kunst in de oudheid .......................................................................................... 32
mimesis........................................................................................................................................33
overzicht ..................................................................................................................................33
Plato en Mimesis ..................................................................................................................... 34
emotie en expressie - hellinisme.............................................................................................. 34
Plinius de Oudere .................................................................................................................... 34
“Gij zult u geen gesneden beeld maken” ................................................................................. 35
Florence .................................................................................................................................. 36
De tekenkunst (intermezzo) ......................................................................................................... 37
'Accademia degli Arti del disegno' in Firenze (1563) ................................................................ 38
Het Noorden: kunst als theorie ................................................................................................ 38
beeldenstrijd ........................................................................................................................... 39
Intermezzo: Dé Beeldenstorm – reformatie ................................................................................ 39
Hernieuwde focus op: .............................................................................................................. 40
Giorgio Vasari – 16e eeuw ........................................................................................................ 40
buiten italië ............................................................................................................................. 41
Franrkijk, Spanje en Portugal – 16e eeuw ................................................................................. 41
De ontdekking van de beschouwer – barok en classicisme ...................................................... 42
OVERZICHT ............................................................................................................................ 43
biografen................................................................................................................................. 43
Edle Einfalt, stille Grösse – Neo-Classicisme ............................................................................ 44
sublimering – Romantiek en realisme ...................................................................................... 45
Kunst als theorie – het impressionisme ................................................................................... 46
Kunst(en) en wetenschap ................................................................................................................ 47
Het vierkant van Malevitsj ....................................................................................................... 47
De ideale verhoudingen – Grieks-Romeinse oudheid .............................................................. 49
De analoge verbanden ............................................................................................................ 50
fresco’s........................................................................................................................................ 52
herdenken ............................................................................................................................... 52
2
, tempera of olieverf...................................................................................................................... 53
Van Eyck en de olieverf ........................................................................................................... 53
Paneel of doek? ........................................................................................................................... 54
Verbrede horizon – Reniassance.............................................................................................. 54
Nieuwe kennis, andere uitdagingen – de zestiende eeuw ........................................................ 55
De ontdekking van rede en gevoel – barok en Classicisme ...........................................................57
Pathos in een wereld van redelijkheid – Rococo ...................................................................... 60
Helderheid – neo-classicisme .................................................................................................. 61
Van euforie naar wanhoop – 19e eeuw ..................................................................................... 63
Fotografie: het ultieme huwelijk van kunst en wetenschap – 19e eeuw .................................... 64
Kunst, wetenschap en poëzie herdacht – impressionisme ....................................................... 65
Kunst als katalysator van gevoel en kennis .............................................................................. 66
kunst, macht en geloof ................................................................................................................... 67
van pericles tot alexander de grote – grieks-romeinse oudheid ............................................... 69
Rome Als wereldmacht – Grieks-ROmeinse oudheid............................................................... 70
Zoeken naar nieuwe evenwichten – Middeleeuwen ................................................................. 71
Andere machtsverhoudingen, andere kunsten – renaissance .................................................. 74
experimentele kunst in een eeuw van machtsstrijd – zestiende eeuw ...................................... 77
machtsvertoon – barok en classicisme ........................................................................................ 80
OVerzicht ................................................................................................................................ 80
Machtsvertoon ........................................................................................................................ 81
de lokroep van rome ................................................................................................................... 82
Caravaggio .............................................................................................................................. 82
Carracci ................................................................................................................................... 83
Pieter Paul Rubens .................................................................................................................. 83
De republiek der nederlanden ................................................................................................. 84
Frankrijk .................................................................................................................................. 85
spanje...................................................................................................................................... 86
conclusie ................................................................................................................................. 86
de hemel breekt open – rococo ................................................................................................... 87
Broze idealen – Neo-classicisme ................................................................................................. 88
Neoclassicisme ........................................................................................................................ 90
Francisco de Goya ................................................................................................................... 91
3
, De revolutiedrang ....................................................................................................................... 94
Vrijheid- impressionisme............................................................................................................. 95
manet...................................................................................................................................... 96
Salon de refusés .......................................................................................................................... 96
kunst en ideologie ....................................................................................................................... 97
Hoofdstuk 5: vorm en inhoud .......................................................................................................... 98
stijl en betekenis ......................................................................................................................... 99
het ‘probleem’ stijl ...................................................................................................................... 99
Emil Nolde – 1910 .................................................................................................................. 100
Lucas van Leyden – 1530 ....................................................................................................... 100
Nicolas Poussin- 1633 ............................................................................................................. 101
damien Hirst – 2008 ............................................................................................................... 101
overzicht ....................................................................................................................................103
In de Westerse Kunst: .............................................................................................................103
het probleem van periodisering op basis van stijl....................................................................103
betekenis .................................................................................................................................. 104
wat is iconografie?................................................................................................................. 104
Besluit ................................................................................................................................... 104
de oudheid .................................................................................................................................105
overzicht ....................................................................................................................................105
STIJL ......................................................................................................................................105
iconografie ............................................................................................................................ 106
Rome – de oudheid .................................................................................................................... 107
de vroege middeleeuwen .......................................................................................................... 109
overzicht ............................................................................................................................... 109
de verfijning – Romaanse kunst & gotische kunst....................................................................... 110
de romaanse kunst: 900-1200 ................................................................................................ 110
de gotische kunst: .................................................................................................................. 110
rinascimento en ars nova – renaissance...................................................................................... 112
overzicht ....................................................................................................................................114
Italië .......................................................................................................................................114
de lage landen ........................................................................................................................ 115
De zestiende eeuw: de banden aangehaald ...............................................................................119
4
, hoogtepunt van de reniassance .............................................................................................. 119
De Hoogrenaissance ................................................................................................................. 120
Leonardo da vinci .................................................................................................................. 120
Rivalen en innovators ............................................................................................................. 121
Michelangelo Buonarroti: ....................................................................................................... 121
Rafael (Raffaello Sanzio) ........................................................................................................ 121
De overgang naar het Maniërisme.......................................................................................... 121
Venetië ..................................................................................................................................... 122
Opkomst van Venetië als artistiek centrum ........................................................................... 122
Duitsland en de lage landen ....................................................................................................... 123
grote ambities ........................................................................................................................... 124
barok en classicisme...................................................................................................................125
de republiek ............................................................................................................................... 127
Rococo: overdaad als leidsraad ................................................................................................. 128
inleiding van de rococo .......................................................................................................... 129
Eerste voorbeelden en verspreiding ...................................................................................... 129
Het Hoogtepunt: Versailles ................................................................................................... 129
Verspreiding van de Rococo .................................................................................................. 129
Kenmerken en Thema’s van de Rococo ..................................................................................130
Reactie en satire .....................................................................................................................130
Invloed en populariteit ...........................................................................................................130
Herbronning – Neo-classicisme ..................................................................................................130
oorzaken van de stijlbreuk ...................................................................................................... 131
Jacques-Louis David en Neoclassicisme ................................................................................. 131
de invloed en verspreiding...................................................................................................... 131
Romantiek en Realisme.............................................................................................................. 132
Ontstaan van de Romantiek ................................................................................................... 132
Versplintering en vernieuwing in de 19e eeuw ........................................................................ 132
Realisme en Gustave Courbet................................................................................................. 132
Romantiek en Eugene Delacroix............................................................................................. 133
Impressionisme en de copernicaanse revolutie in de kunst ........................................................ 133
ismen ......................................................................................................................................... 135
5
,INLEIDING : VAN ZWART VIERKANT TOT CALEIDOSCOOP
- VB. Kazimir Malevitsj => het zwarte vierkant (1995)
o Europees meesterwerk
o Een synthese van 5 eeuwen kunstgeschiedenis
o Een overgang van twee tijdperken
o Zonder context -> niks waard
o Suprematisme = voorloper kubisme en futurisme
o Russische avant-garde
o Alle beeldende middelen tot minimum
- Waarde van een werk
o De materialen
o De techniek
o De context
o …
- Vanaf 1400 => zoektocht naar werkelijkheid zo goed mogelijk uit te beelden
---> onder invloed van Grieks-Romeinse oudheid
• Imitatie van de werkelijkheid = centrale rol
• Streven naar werkelijkheid = hoogste goed in kunst
o Sinds fotografie => werkelijke kunst onder druk
---> wrm nog proberen als foto het veel makkelijker kan?
Fotografie: grote verandering in de kunst
Manier van kijken naar dingen anders
- VB. Kazimir Malevitsj
o Eerste non-figuratief kunstwerk
o Aantasten van het vroegere denken ---> werkelijkheid nabootsen
Opening gecreëerd naar nieuw denkpatroon
o Het vierkant ---> stelde 25e eeuwen kunst in twijfel
Is het nabootsen en die werkelijkheid echt nodig?
- Michelangelo: disegno => dubbele betekenis: het idee = de kern v. h. kunstwerk – de
uitvoering = kan door andere mensen (medewerkers)
o Vb. Willem de Kooning ---> manier om de vraag naar het wezen van de kunst te
stellen
- De kwaliteiten van een kunstwerk ---> niet altijd gevolg van esthetisch inzicht MAAR -> ook
van technologische ontwikkelingen
o Kleur, lijn, textuur, perspectief, anatomie,… => véél veranderd
6
, - Kunst = meer dan het kunnen van iets -> een kwestie, open vraag -> verschillende
antwoorden bied
o 2 meest gangbare eigenschappen:
▪ Ambachtelijke kwaliteit
▪ Esthetische krachten
▪ Nog zoveel meer -> op zich allemaal onmisbaar!
o De metafoor van Johannes à Porta!
▪ Meisje krijgt een portretje van haar man -> moet naar oorlog + lang weg
Het simpel portretje -> op zich weinig waard krijgt heel
veel waarde
---> de betekenis – liefdesverklaring – versmelt met
het object
+ je kan het namaken MAAR ---> niet hetzelfde!
▪ De mensen krijgen een sterke band met de kunst ---> betekenis van het
object zal versmelten
▪ Het kunstwerk wordt pas echt belangrijk als je er geloof aan begint te
hechten + aan de geschiedenis ervan
Hoe sterker cognitief-emotionele band ---> hoe sterker
effect
- De waarde ---> talloze factoren bepaald!
CALEIDOSCOOP
- Het opengooien van de ‘discipline’ kunstgeschiedenis in de 20e eeuw ---> basis inleiding
- Vaak liggen grote namen aan basis v. vernieuwingen en nieuwe technieken
- Focus kunstgesch. Vaak verschoven v. receptie-esthetica ---> technische kunstgeschiedenis
o Receptie-esthetica = manier waarop kunst door tijd ---> ontvangen wordt door
publiek
o Technische kunstgeschiedenis = onderzoek naar materiaaltechnische
eigenschappen v. d. objecten
- Voor vernieuwde inzichten op kunst ---> beroep gdn op andere wetenschappen
Niet zuiver historisch meer
• Bildwissenschaft
7
,DEEL 1: HET PRODUCT KUNST
- Kunst is onderhevig aan vraag en aanbod! ---> als je een belangrijk werk maakt
Ontstaat spanning tussen productie en consumptie
= een moeilijke evenwichtsoefening
- Vb. Kazimir Malevitsj, het zwarte vierkant
o Je kan andere composities maken
▪ Andere kleuren
▪ Andere vormen
---> herhaling is nodig om een zeker bekendheid te creeëren!
MAAR betekenis verzwakt telkens dat er een nieuwe
versie van gemaakt word.
= een afschaduwing van het oorspronkelijke
- {Productie = nodig om markt in beweging te brengen – overproductie ondermijnt de
‘uniciteit’ van het product}
- De Nederlands kunstenaar-satiricus Jacob Campo Weyerman (vroege 18e eeuw)
o Schrijft een soort van verslag van verschillende kunsten
▪ ‘naamkopers begrijpen niks van kunst’ zegt Weyerman
▪ Ook de handelaars en kunstenaars zelf ---> pakt hij aan
- De handel bestaat uit drie personen: De opdrachtgevers –
tussenpersoon {handelaar} - de kunstenaars
- De plaats, regime en soort handel heeft een grote impact op hoe
de handelaar evolueert
---> bekendheid, inkomsten, …
- Pas recent dat kunst en economie in hetzelfde vlak gezien
worden!
{zie voorbeeld Christus als Salvator Mundi – Leonardo da Vinci}
- Patrons and Painters (1963) – Francis Haskell
= een vn eerste ---> economisch verband met kunst!
o Wel enkel maar 1 aspect van kunsthandel
▪ Over de opdrachtgevers
- Artist and Artisans in Delft: A socio-Economic Study of the
Seventeenth Century (1982) – John Michael Montias
= eerste deftige analyse
o Nadien nog andere werken die op
het onderwerp verder ingaan
- Vb. Jan van Goyen => in 2de fase van leven ->
snelle manier om landschapjes te tekenen
=> Grote omzet, goedkoper produceren, hoge prijs
8
, - Analyse van Montias –> ondermijnt en niet goed ontvangen!
o Ondermijnde belang van artistieke intuïtie, het conceptuele genie en ambachtelijke
kwaliteit als graadmeters v. d. kunst
---> stijlkeuze had niet enkel te maken met technische en intellectuele
vaardigheden! ---> kunst kon ook economische ‘drijfveer’ hebben!
o Kunstenaars doorgaans goede bedrijfsleiders!
- Vb. Rafael => had atelier met werknemers (kunstenaars) ---> zorgden voor elk één
onderdeel van het schilderij + met zijn bekende naam => leverde veel geld op!
o Grote impacts op de arbeidsmarkten ->
meer vraag + meer aandacht
<>
- Vb. Johannes Vermeer => het tegenvoorbeeld
o Niet wereldlijk bekend – werkte in Delft
o Maakte voor mensen in zijn omgeving
schilderijen
o Pas later bekend geworden na zijn dood
---> toen zijn werken gekocht door één
persoon -> weinig geld waard: hij was
onbekend en onbemind
o In 19e eeuw na Baudelaire ( heropflakkering ‘la vie moderne’) + de schilder Manet +
de impressionisten
o Théophile Thoré-Bürger => presenteerde zijn werk als toonbeeld v. h. dagelijkse
leven
- Vanaf 15e – 16e eeuw {kunstenaars worden zich bewust van hun unieke positie in samenl.}
---> ontstaan van valore di fatica en valore di stima = verschil tussen prijs van ambachtelijke
werk (fatica) en prijs die men uiteindelijk wil betalen (stima)
o Ontstaan van besef dat er een ondefinieerbaar verschil was ---> productiekosten &
feitelijke waarde
o Vb. Adriaen Van der Werff – maakt aantekeningen voor tijd dat hij nodig had per
werk + toen iemand kwam kopen ---> bepaalde hij adhv. uiterlijk hvl hij ging vragen
- Nagaan hoe economische omstandigheden kunst hebben bepaald
o Productie
o Consumptie
o Handel
---> kunstenaars maken vooral iets dat makkelijk verkoopt
9
, PRODUCTIE
- Alle objecten die als kunst zijn vervaardigd/ verhandeld
o Niet alles ---> kunst verkocht = als kunst bedacht!
o Vb. Art By Telephone
o Hier geen spraken meer van
ambachtelijke rol v. kunstenaar!
- Een atelier ---> minder produceren dan
bedrijf + productieproces kan invloed
hebben
- Verschillende drijfveren van kunstenaars:
o Productie in opdracht van …
o on spec. (= op speculatie --->
initiatief ligt bij de kunstenaar zelf)
▪ meer vrijheid maar hopen
dat iemand het goed vind
CONSUMPTIE
= De vraag (of soms de afname van een product)
- Kopers kunnen privépersonen zijn of overheidsinstellingen (gilden, kerkbesturen of musea)
HANDEL
- Een tussenpersoon tussen de kunstenaar (= productie) en koper (=consumptie)
o Kunsthandelaars, veilinghuizen of agenten
- Hun inkomen => bij verkoop van een kunstwerk krijgen zij een percentage
- 2 types kunsthandel: 1. De rechtstreekse kunsthandel 2. De tweedehandsmarkt
1. De Rechtstreekse kunsthandel:
a. Handelaar = contactpersoon tussen kunstenaar en afnemers
b. Bekend voorbeeld = galeries
c. Zetten kunstenaars in de markt
d. Regelen verkoop van schilderijen
2. De tweedehandsmarkt
a. Kunst = een duurzaam product (vergaat in princ. niet)
b. Bekend voorbeeld = veilinghuizen
c. Verkopen kunstwerken van (een meestal dode) kunstenaar aan hoogste
bod
e e
- Sinds 15 -16 eeuw: handel een grote impact ---> mensen geven een bepaalde vraag => een
type kunstwerk meer op de markt (omdat mensen het willen)
Bepaald de tendensen van de kunstwerken
Bepaald welk soort werken er gemaakt worden
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller RobbeVerhaegen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.86. You're not tied to anything after your purchase.
