Summary
Samenvatting Publiekrecht
- Course
- Institution
Volledige en nauwkeurige samenvatting voor het vak Publiekrecht (cursus + PPT + notities)
[Show more]
Seller
Follow
jeliencornelis
Reviews received
Content preview
lOMoARcPSD|113303101 Constitutionele geschiedenis van België
- Het allereerste artikel v/d Belgische grondwet zegt: België is een
federale staat is… MAAR was niet altijd het geval: in 1830 werd België
opgericht als een eenheidsstaat!
- De federalisering is een gevolg van een aantal maatschappelijke
breuklijnen de belangrijkste: verdeeldheid tussen 2 taalgroepen
(Franse en Nederlandse)
- Inrichting van België als consensusdemocratie: een (Vlaamse)
meerderheid kan niet beslissen zonder overleg met een (Franstalige)
minderheid
- Het Belgisch federalisme is centrifugaal en bipolair maakt Belgische staat instabiel +
moeilijke federale regeringsvormen
o Centrifugaal= de macht vloeit weg van het centrum (fugere: vluchten in Latijns)
o Bipolair= staatsleven beheerst door conflict tussen 2 grote bevolkingsgroepen
Belgische onafhankelijkheid (1830)
a. België splitst zich af van Nederland als reactie tegen het bewind van Willem I:
i. Aanleiding: opvoering opera “De Stomme van Portici” over
Napolitaanse vrijheidsstrijd tegen Spaanse overheersing
ii. Elite in zuiden verzetten zicht tegen politiek van Willem I
iii. Drie grote breuklijnen: eisen meer aandacht voor…
➔ katholieken en liberalen
➔ de Franse taal
➔ economische situatie in het zuiden
iv. Verzet groeit uit tot revolutie drie omstandigheden
bepalend
➔ Onrust bij lagere bevolkingsklasse (hoge
werkloosheid + hongersnood)
➔ Koortsig politiek klimaat na succesvolle juli-
revolutie in Frankrijk
➔ Willem I treed niet kordaat op tegen oproer
v. 4 oktober 1830: Voorlopig Bewind kondigt Belgische
onafhankelijkheid af
➔ Bestond uit 9 leden, leiders van Belgische
Omwenteling
➔ Taken: onafhankelijkheid afkondigen + aantal
grondwettelijke besluiten nemen +
Grondwetscommissie opstellen
➔ Grondwet moet bekrachtigd worden door een
constituante nl. Nationaal Congres
vi. Nationaal Congres
➔ Verkozen door heel beperkte groep door
cijnskiesrecht (0,075%)
➔ Twee opdrachten:
• Keuze staatshoofd
• Uitvaardigen Belgische Grondwet
, lOMoARcPSD|11330310
➔ Uitvaardigheden Belgische Grondwet
• Grondwet 1834 is reactie tegen
bewind van Willem I
• Werd door katholieken en liberalen als
zeer onderdrukkend ervaren
• Resultaat: zeer liberale grondwet met
aandacht voor taalvrijheid,
persvrijheid, vrijheid van eredienst en
onderwijs
• Veel vertrouwen in parlement +
wantrouwen tegen uitvoerende macht
➔ Keuze staatshoofd
• 21 juli 1831: grondwettelijke eed van
Koning Leopold I
vii. Uitgangsprincipes 1831:
1. Fundamentele rechten en vrijheden
2. Parlementair regime
3. Constitutionele monarchie
4. Rechterlijke bescherming tegen overheidshandelen
Evolutie van de grondwet
Democratisering van België
a. Uitbreiding kiezerskorps
1. 1831 cijnskiesrecht
2. 1893 algemeen meervoudig stemrecht (M)
3. 1919/1921 enkelvoudig algemeen stemrecht (M)
4. 1948 algemeen enkelvoudig stemrecht (M/V)
5. 1992/1999 stemrecht voor vreemdelingen: lokaal + EU
b. Van representatieve democratie naar consensusdemocratie
➔ Gebaseerd op overleg en compromisvorming
tussen de 2 belangrijkste taalgemeenschappen
c. Toevoeging van sociaal-economische grondrechten
➔ Vrijheid van meningsuiting: klassiek liberaal
grondrecht
➔ Recht op onderwijs, arbeid, sociale zekerheid:
essentiële voorwaarden liberale vrijheden
Federalisering van België
- Van Belgische eenheidsstaat naar federale staat
- Ten tijde invoering Grondwet
o Burgerlijke elite Franstalig
o Lagere sociale klassen in zuiden Franstalig, in noorden Vlaamstalig
o Emancipatie van arbeidersklasse gepaard met emancipatie van Vlamingen
, lOMoARcPSD|11330310
politiek overwicht voor Vlamingen
o MAAR nationale besluitvorming moest in overleg tussen 2 taalgemeenschappen
o Tweespalt leidt tot federaal België
• Waalse kant wil meer autonomie op vlak van economie
• Vlaamse kant wil meer autonomie op vlak van taal en cultuur
Grondgebied
Grondwet verdeelt grondgebied in:
• Provincies en gemeenten
o Gedecentraliseerde, lokale besturen met verkozen organen
o 589 gemeenten & 10 provincies
o Taalgebied Brussel-Hoofdstad is onttrokken aan indeling in provincies
• Taalgebieden
o 4 taalgebieden: Nederlands, Frans, Duits en tweetalig taalgebied Brussel-
Hoofdstad
o Uitzondering: deel van provincie Luik behoort tot Duitse taalgebied
o Bestuur verplicht om in taal van taalgebied te communiceren met burgers
• Faciliteitengemeenten
o Hier kunnen de burgers verzoeken om in een andere taal te communiceren.
• Gemeenschappen & gewesten
o Deelstaten met verschillende bevoegdheidspakketten
o Drie gewesten: Vlaamse Gewest, Waalse Gewest en Brusselse Gewest
o Drie gemeenschappen: Vlaamse Gemeenschap, Franse Gemeenschap, Duitstalige
Gemeenschap
Bevolking
• Op 1 januari 2022 telde België +- 11,5 miljoen inwoners
o 57,5% woont op Vlaams grondgebied
o 32% op Waals grondgebied
o Minder dan 1% Duits taalgebied
o Resterende 10,5% woont in tweetalig Brussel, minder dan 10%
hiervan is Nederlandstalig!
o Gevolgen voor institutionele inrichting België
• Federaal niveau: waarborgen ingebouwd voor Franse
minderheidsgroep
• In Brussels Gewest: waarborgen ingebouwd voor
Vlaamse minderheid
• Duitstalige Gemeenschap = autonome deelstaat MAAR
zeer beperkt demografisch en politiek gewicht
, lOMoARcPSD|11330310
2 Formele bronnen voor de regeling
van publieke instellingen
• (1) Regels die betrekking hebben op de staatsrechtelijke organisatie en de
verhouding van de staatsmachten ten aanzien van elkaar en van de
burgers, zijn terug te vinden in zeer diverse, zowel geschreven als
ongeschreven, rechtsbronnen: grondwet, internationaal en Europees
recht, bijzondere meerderheidswetten, wetten, decreten, ordonnanties,
rechtspraak, grondwettelijke gewoonten & algemene rechtsbeginselen
• (2) Hiërarchie van rechtsregels
De Belgische Grondwet
• Bovenaan de hiërarchie
• Men beslist hierin wat de rechten zijn en hoe de instellingen moeten functioneren
• Niet statisch, kan wijzigen
• België heeft zéér strikte manier om wet te wijzigen
Procedure voor herziening
3 fases in procedure van herziening v/d grondwet (artikel 195)
• (1) Pre-constituante (= de federale wetgevende macht: Koning=regering,
Kamer en Senaat) maakt lijst met artikelen die voor herziening in
aanmerking komen (gewone meerderheid in Kamer van Senaat)
• (2) Publicatie van deze lijst in het Belgisch Staatsblad kamers van
rechtswege ontboden heeft verkiezingen tot gevolg (binnen de 40
dagen) nieuw parlement samengesteld, samen met de Koning optreedt
als constituante
• (3) Constituante mag Grondwet herzien, binnen de grenzen v/d lijst, mits
2/3 quorum van leden in Kamer en Senaat wordt gehaald en de wijziging
wordt goedgekeurd met 2/3 meerderheid in elke kamer
Verband formele rigiditeit en frequentie van grondwetswijzingen
• Groen: logische correlatie
o Bv. VSA: moeilijk + uiterst zelen
• Oranje: geen logische correlatie
o Bv. Spanje: makkelijk + uiterst zelden
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jeliencornelis. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.67. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73918 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now