Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
Samenvatting over het hele boekje rechtstaat en democratie. In elk hoofdstuk wordt per tussenkopje het belangrijkste vertelt. Een duidelijke samenvatting van alles wat je moet weten. Ook wordt er gebruik gemaakt van dik gedrukte woorden.
Deelvraag: Hoe was de verhouding tussen staat en burgers in Nederland vanaf de late middeleeuwen
tot in de 18e eeuw?
Steden en staten
In de middeleeuwen kwamen weer steden. Deze kregen stadsrechten, de burgers mochten zichzelf
besturen. Er ontstonden ook staten. Vorsten gingen dit besturen vanuit de hoofdstad met
ambtenaren en een leger (staatsvorming en centralisatie). De burgerij betaalde indirect het bestuur,
en kreeg in ruil stadrechten. Om afspraken te maken was er de Staten-Generaal of parlement. De
vertegenwoordigers kwamen uit de 3 standen (geestelijkheid, adel en burgerij).
Vanaf 1428 had Filips van Bourgondië Nederlandse gewesten in handen. Bij het bestuur kreeg hij
hulp van de Staten. In 1464 riep hij voor het eerst de Nederlandse Staten-Generaal bijeen. De
gewesten kregen gelijke regels en weten.
De Nederlandse Opstand
Karel V en zijn zoon Filips II zeten in de 16 e eeuw de politek door. Er kwam verzet door verdere
beperking van rechten. Ook kwam er godsdienstdwang door de katholieke Filips. Hierdoor kreeg het
protestantse calvinisme nog meer aanhangers. Karel en Filips hadden dit geloof verboden maar toch
bleef het calvinisme bestaan. Hierdoor kwam in 1568 Alva om de calvinisten en burgers besturen.
De Nederlandse Opstand die toen uitbrak, werd geleidt door Willem van Oranje. Hij was benoemd
als stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht door Filips zelf. Hij veroverden tjdens de Opstand
nog meer gewesten. Op 1579 sloten de gewesten een militair bondgenootschap, de Unie van
Utrecht. In 1588 stchten zij een onafankelijke staat: de Republiek der Verenigde Nederlanden.
De Republiek
De gewesten zagen zich als zelfstandige, soevereine landen. Ze hadden hun eigen Staten, defensie en
buitenlandse politek werd besproken in de Staten-Generaal. Er was geen baas in de Republiek dus er
waren veel en lange vergaderingen nodig. De stadhouder was een dienaar in de gewesten.
Belangrijke families in de Republiek leverden regenten die moesten besturen.
Vrijheid
De Unie van Utrecht sprak af dat de overheid geen onderdaan tot een geloof moest dwingen. In de
Republiek bleef de gewetensvrijheid. Maar dat betekende niet dat alle geloven dezelfde rechten
hadden. De katholieken mochten wel geloven maar hun kerk was verboden.
In de Republiek werden boeken gedrukt die verboden waren in andere landen. De boeren waren in
het grootsten deel in Nederland vrij. Geestelijken stand was afgeschaf. In het oosten had adel nog
veel macht.
Absolutisme
In de 17e en 18e eeuw was Nederland een van de weinige republieken in Europa. Het was de tjd van
machtge vorsten. De Franse koning oodewijk XIV wilde niet meer afankelijk zijn en riep daarom
geen Staten-Generaal bijeen. De Engelsen koningen wilden ook absolute macht, maar zij verloren
hun machtsstrijd met het parlement.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Fabvm. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.34. You're not tied to anything after your purchase.
