Woerdman, E. (2013). Politiek en politicologie. Groningen: Noordhoff Uitgevers B.V.
Samenvatting van H1, H2, H3 (tot en met 3.7), H5, H6, H7, H8 (tot en met 8.8) en H9 (tot en met 9.3).
Politieke problemen veranderen door de jaren. Voorbeelden van politieke problemen zijn
minderheden, werkgelegenheid, sociale voorzieningen, criminaliteit en milieu.
Wat is politiek? Volgens Van Deth en Vis (1990) is politiek; een situatie waarbij de overheid
betrokken is of zou moeten zijn.
Wat is een probleem? Een situatie is een probleem als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan;
(1) mensen beschouwen de situatie als ongewenst, en (2) mensen denken de situatie te moeten en
te kunnen veranderen.
Hiervoor is zowel het begrip ‘politiek’ als het begrip ‘probleem’ omschreven. Combineer je deze twee
begrippen dan krijg je een politiek probleem. Een politiek probleem is ‘een als ongewenst en
veranderbaar beschouwde situatie, waarbij de overheid betrokken is of zou moeten zijn’.
Er bestaat onder mensen niet altijd overeenstemming over wat een politiek probleem is. Deze
onenigheid heeft drie oorzaken; (1) mensen hanteren verschillende normen, (2) oordelen van
mensen zijn subjectief en (3) mensen zijn het er niet over eens welke problemen tot de politiek
(moeten) behoren.
1.2 Politiek en de overheid
De overheid speelt een belangrijke rol in de politiek. Zij is de grootste werkgever van Nederland en
bemoeit zich met diverse aspecten van ons dagelijks leven. Burgers, organisaties en bedrijven
wenden zich veelvuldig tot de overheid voor een oplossing van hun problemen.
De overheid speelt dus een belangrijke rol in de politiek. Net als Van Deth en Vis vindt Hoogerwerf
dat politiek met de overheid te maken heeft. Hij omschrijft politiek als ‘het overheidsbeleid, alsmede
de totstandkoming en effecten ervan’. Laver omschrijft politiek als ‘elke mengeling van conflict en
samenwerking’. In de omschrijving van Laver speelt de overheid geen rol. Toch speelt de overheid
wel een belangrijke rol in het oplossen van politieke problemen. Maar met welke politieke
vraagstukken en problemen houdt de overheid zich dan bezig? Dat wordt in de volgende twee
paragrafen besproken.
1.3 Politiek en het verdelingsvraagstuk
Volgens diverse auteurs is het verdelingsvraagstuk de kern van de politiek. In de politiek worden
besluiten genomen over de vraag hoe de beschikbare middelen verdeeld moeten worden. Deze
besluiten zijn politieke afwegingen, omdat de beschikbare middelen niet onuitputtelijk maar schaars
zijn.
Volgens Lasswell (1936) gaat het om ‘wie wat, wanneer en hoe’ krijgt. In een ander boek omschrijft
Lasswell samen met zijn collega Kaplan (1950) politiek als ‘het vormen en verdelen van macht’. Beide
definities zijn te ruim. Easton (1965) omschrijft politiek als ‘’ de gezaghebbende toedeling van
waarden voor een samenleving’. Waarden verwijzen naar alles wat mensen belangrijk vinden.
Mensen streven twee soorten waarden na, namelijk (1) materiële waarden, zoals voedsel en
huisvesting en (2) immateriële waarden, zoals vrijheid van meningsuiting.
1
Samenvatting ‘POLITIEK EN POLITICOLOGIE’
, De definities van Laswell, Kaplan en Easton zijn bekritiseerd. Toch geven zij een belangrijk aspect van
politieke problemen weer; politiek gaat onder meer over verdelingsvraagstukken, bijvoorbeeld de
verdeling van geld, macht en waarden.
1.4 Politieke en collectieve-actieproblemen
Volgens verschillende auteurs staan collectieve-actieproblemen centraal in de politiek. In een
collectieve-actieprobleem conflicteert het eigenbelang van elk individu in een bepaalde mate met het
eigenbelang van ieder ander individu. Het resultaat doet ieders eigenbelang tekort. Hadden ze
samengewerkt, waren ze beter afgeweest.
Taylor (1987) omschrijft politiek als ‘het oplossen van collectieve-actieproblemen’. Er zijn drie
manieren om collectieve-actieproblemen op te lossen:
1. Overheidsingrijpen (juridische benadering): de overheid zou burgers, desnoods met
geweld, kunnen dwingen samen te werken.
2. De verleiding om te ‘free-riden’ verkleinen (economische benadering): volgens sommige
auteurs is het mogelijk dat burgers bij bepaalde collectieve-actieproblemen toch vrijwillig
zullen samenwerken. Belastingmaatregelen en boetes stimuleren burgers collectieve
actieproblemen te voorkomen.
3. Moraal (sociologische benadering): ten slotte kunnen burgers om morele redenen
vrijwillig samenwerken. Je koopt bijvoorbeeld een treinkaartje, omdat je zwartrijden een
vorm van diefstal vindt.
Politiek beperkt zich niet tot het oplossen van collectieve-actieproblemen. Politiek doet méér, zoals
het verdelen van waarden. Toch heeft Taylor wel een belangrijk punt.
1.5 Enkele kenmerken van politiek
Er zijn verschillende definities aan de orde gekomen wat betreft politiek. De volgende paragrafen
schetsen een beeld van de politicologie.
1.6 Politicologie
De politicologie kan omschreven worden door middel van vier centrale vragen:
1. Hoe moet het object van de politicologie gedefinieerd worden? Oftewel de vraag; wat is
politiek?
2. Hoe moeten de centrale begrippen van de politicologie gedefinieerd worden?
3. Welke wetenschappelijke strategie moet worden gebruikt om de beoogde kennis te
verwerven? Welke theorie, welk model en welke methode kan gebruikt worden?
4. Welke wetenschappelijke benadering moet gebruikt worden om de beoogde kennis te
verwerven? Grofweg kunnen we er vier onderscheiden. Deze worden in de volgende
paragraaf behandeld.
2
Samenvatting ‘POLITIEK EN POLITICOLOGIE’
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller skillskerel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.33. You're not tied to anything after your purchase.
