1. De positie van gemeenten binnen de Nederlandse staatsinrichting
herkennen.
De gemeentes vallen onder de decentrale overheid.
Decentrale overheid:
Provincies;
Gemeenten;
Waterschappen.
Centrale overheid (de Staat):
Ministeries;
Politie;
Leger;
Inlichtingendienst;
Rechterlijke macht;
IND;
UWV;
DUO;
KNMI;
RDW;
Etc.
2. De samenstelling, werkwijze, taken en bevoegdheden van
gemeenteraad, college van burgemeester en wethouders en
burgemeester afzonderlijk herkennen.
De gemeente is een publiekrechtelijke rechtspersoon.
De organen van de gemeente zijn bestuursorganen in de zin van de
Algemene wet bestuursrecht.
De gemeenteraad vertegenwoordigt de bevolking, bepaalt waar het
geld naartoe gaat (art. 189 e.v. Gemw), stelt gemeentelijke
verordeningen vast (art. 147 Gemw) en controleert de burgemeester en
het college van B&W (art. 155, 169, 180 Gemw). De gemeenteraad
wordt om de vier jaar gekozen d.m.v. verkiezingen.
College van Burgemeester en Wethouders (college van B&W) voert
besluiten van de gemeenteraad uit en voert eigen taken uit (160
1
,Bestuursrecht
Gemwet). De gemeenteraad benoemt de wethouders om de vier jaar.
De burgemeester vertegenwoordigt de gemeente, handhaaft de
openbare orde en is de voorzitter van de vergaderingen van zowel de
gemeenteraad als het college van B&W (art. 170 Gemw). De
burgemeester wordt formeel benoemd bij Koninklijk Besluit (besluit van
de regering). De burgemeester heeft dus een band met het centrale
gezag in Den Haag. De gemeenteraad heeft wel veel invloed bij
voordracht om een nieuwe burgemeester te benoemen. De
burgemeester wordt voor 6 jaar benoemd om de continuïteit van het
bestuur te waarborgen.
Ambtenaren bereiden voorstellen van de gemeenteraad en het college
van B&W voor en voeren dat uit.
Een besluit in de zin van Awb is in de Nederlandse wetgeving een
schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan, inhoudende een
publiekrechtelijke rechtshandeling art. 1:3 lid 1 Awb.
3. De bijzondere rol van ambtenaren binnen de gemeentelijke
organisatie herkennen.
Ambtenaren:
Dienen het algemeen belang;
Worden benoemd door het college van B&W (art. 160 lid 1 sub d
Gemwet);
Bereiden beleid voor en voeren beleid uit;
Beleid wordt vastgesteld door bestuursorganen;
Kunnen namens het college van B&W en burgemeester in
mandaat besluiten nemen (afdeling 10.1.1 Awb).
4. De bestuursorganen van de openbare lichamen Staat, Provincie
en Gemeente benoemen.
Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Dat betekent dat de
overheidsmacht verspreid is over verschillende openbare lichamen,
namelijk:
De Staat;
De Provincies;
De Waterschappen;
De Gemeenten;
Lichamen waarvan krachtens de Gw verordenende bevoegdheid
2
,Bestuursrecht
is verleend.
De openbare lichamen bestaan weer uit bestuursorganen:
De Staat: ministers en de regering;
De Provincie: Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en de
commissaris van de Koning;
Gemeenten: gemeenteraad, burgemeester en college van B&W.
5. Herkennen dat de Awb een relevant instrument is voor
bestuursorganen en ambtenaren binnen een gemeente.
De Awb regelt alle regels en bevoegdheden omtrent de
bestuursorganen en ambtenaren. De bestuursorganen en ambtenaren
hebben de Awb dus nodig om te weten hoe ze moeten halen en om juist
te handelen. Ook biedt het ze bescherming en instructies het optreden
tegen burgers.
6. De plaats van het bestuursrecht binnen het recht bepalen.
Bestuursrecht bevat de regels die de overheid nodig heeft om te
kunnen en mogen besturen en de regels die de burger nodig heeft om
tegen dit besturen te kunnen optreden.
Bestuursrecht wordt onderverdeeld binnen het publiekrecht.
Publiekrecht regelt de relatie tussen de overheid en burger en van de
overheden onderling. Privaatrecht regelt de relatie tussen burgers
onderling.
Publiekrecht:
1) Strafrecht;
2) Staatsrecht;
3) Bestuursrecht.
A-orgaan: een orgaan van een rechtspersoon die krachtens
publiekrecht is ingesteld. Rechtspersonen zijn: de Staat, Provincies,
Gemeenten en Waterschappen. Organen zijn bijvoorbeeld: de ministers,
commissaris van de Koning, college van B&W, burgemeester etc. Een
a-orgaan dient bij zowel privaatrechtelijke als publiekrechtelijke
rechtshandelingen rekening te houden met de algemene beginselen van
behoorlijk bestuur (abbb).
3
,Bestuursrecht
B-orgaan: een ander persoon of college, met enig openbaar gezag
zoals een BV, NV, stichting, vereniging. Voorbeelden: CBR, APK-
keurder.
7. De bronnen van het bestuursrecht noemen:
Internationale recht: zoals het EVRM;
Nationale wetgeving: met name wetten in formele zin,
zoals de Awb, Gemeentewet, Grondwet en de Wet op de
Raad van State;
Jurisprudentie: nieuwe regels die gevormd zijn door
rechterlijke uitspraken waarmee de overheid en burgers
voortaan rekening mee moeten houden;
Ongeschreven bestuursrecht (gewoonterecht):
ongeschreven beginselen van het vertrouwens- en
rechtszekerheidsbeginsel waar de overheid rekening mee
moet houden en waarop burgers zich op kunnen beroepen.
8. Het bestuursrecht onderverdelen in algemeen en bijzonder
bestuursrecht, rekening houdend met de gelede normstelling.
Het algemeen bestuursrecht omvat regels die van toepassing zijn op
alle terreinen van het bestuursrecht. Het algemeen bestuursrecht wordt
in de Algemene wet bestuursrecht (Awb) behandeld. In deze wet
worden algemene regels gegeven over de rechtsbescherming,
handhaving en bijvoorbeeld de begrippen bestuursorgaan, delegatie,
attributie en mandaat. De Awb kent een aantal doelen:
Meer eenheid brengen in de bestuursrechtelijke wetgeving;
De bestuursrechtelijke wetgeving systematiseren en
vereenvoudigen;
Normen die in de rechtspraak (jurisprudentie) zijn ontwikkeld
codificeren (=opnemen in de wet).
Het bijzonder bestuursrecht richt zich op een bepaald onderdeel van
het bestuursrecht, bijvoorbeeld het vreemdelingenrecht, belastingrecht,
milieurecht en het ruimtelijk bestuursrecht.
9. Het bestuursrecht onderverdelen in materieel en formeel
bestuursrecht.
Materieel bestuursrecht bevat rechtsnormen waarin voor burgers en
bestuursorganen aanspraken of verplichtingen zijn opgenomen.
Voorbeeld: een bepaling in de Wet algemene bepalingen
4
,Bestuursrecht
omgevingsrecht, waarin de voorwaarden staan waaraan een aanvraag
voor een omgevingsvergunning moet worden getoetst.
Onder formeel bestuursrecht vallen de procesrechtelijke regels die de
burger nodig heeft om tegen het optreden van de overheid iets te
ondernemen. Voorbeeld: mogelijkheid om bezwaar te maken tegen de
afwijzing van een omgevingsvergunning.
10. De werking van het legaliteitsbeginsel en van het
specialiteitsbeginsel aantonen in een casus.
In het bestuursrecht is het legaliteitsbeginsel van toepassing voor een
overheidsoptreden. De bevoegdheid om als overheid te handelen mag
alleen als daar een wettelijk grondslag voor is en de rechtsbeginselen dit
toestaan. De overheid mag de burger alleen verplichtingen opleggen als
zij deze bevoegdheid gekregen hebben die in een wet in formele zin zijn
opgenomen.
Het specialiteitsbeginsel (3:3 Awb) houdt in dat de bevoegdheid van
de overheid alleen kan worden aangewend (toegepast) voor het
specifieke doel waarvoor de wet is bedoeld. Dat is ook de grens voor de
bevoegdheidsuitoefening. Wanneer de overheid zijn bevoegdheid voor
een ander doel gebruikt dan toegestaan is, is er sprake van
détournement de pouvoir. Voorbeeld: een gemeente verleent een
vergunning voor een evenement. In de APV staat dat vergunningen om
een aantal reden beperkt of geweigerd mogen worden. De gemeente
verleent de vergunning wel, maar verbindt als voorwaarde dat de
aanvrager 1000 euro moet betalen, puur uit eigen belang van de
gemeente. Dit mag dus niet, omdat het niet opgenomen is in het
specialiteitsbeginsel (APV).
11. De regels voor communicatie met de overheid in een casus
toepassen.
Communicatie tussen burgers en overheid kan schriftelijk, mondeling en
digitaal. Burgers kunnen ook via gemachtigden communiceren, zoals via
een advocaat.
In de Algemene wet bestuursrecht staat dat iedereen zich kan laten
bijstaan of vertegenwoordigen door een gemachtigde tijdens het
communiceren met de overheid. De overheid mag bijstand of
vertegenwoordiging weigeren als tegen de persoon ernstige bezwaren
bestaan, maar dit mag niet als een advocaat bijstand verleent of
5
,Bestuursrecht
vertegenwoordiger is (art. 2:2 Awb).
Een bericht kan ook digitaal verzonden worden aan een bestuursorgaan
als de ander dit kenbaar heeft gemaakt dat hij langs die weg voldoende
bereikbaar is (art. 2:14 Awb). Digitale berichten worden als verzonden
beschouwen op het tijdstip waarop een bericht het systeem van
gegevensverwerking bereikt heeft (art. 2:17 Awb).
Gemeenten kunnen zelf bepalen hoe elektronisch verkeer met hen
mogelijk is (art. 2:13 e.v. Awb). Ook handtekeningen mogen digitaal
verstuurd worden.
12. De gelaagde structuur van de Awb aantonen.
De gelaagde structuur in de Awb gaat van algemeen naar bijzonder.
Gelede normstelling: normstelling op verschillende niveaus waarbij de
formele wetgever de kaders aangeeft, volgens welke lagere wetgevers
en bestuursorganen besluiten mogen nemen. Voorbeeld: een
vluchteling komt asiel aanvragen in Nederland. Daarbij worden
meerdere wetten uit verschillende bronnen gebruikt, namelijk uit een
verdrag en een AMvB (vreemdelingenbesluit) etc.
Gelede normstelling (= de toepasselijkheid van een rechtsregel is
niet zomaar in 1 wet te vinden, maar in combinatie van met elkaar
samenhangende regelingen)
1) Verdragen;
2) Het Statuut;
3) Grondwet;
4) Wetten in formele zin;
5) KB’s die regels bevatten (zoals AMvB’s);
6) Ministeriële regelingen;
7) Provinciale verordening;
8) Gemeentelijke verordening en waterschap verordening;
9) Beleidsregels;
10) Vergunningsvoorschriften.
13. De regels voor de wijze van bevoegdheidsverkrijging door
middel van attributie, delegatie en mandaat beschrijven.
Bestuursorganen kunnen op drie manieren bevoegdheden krijgen,
namelijk door middel van attributie, delegatie en mandaat.
6
, Bestuursrecht
Attributie is het scheppen/creëren/in leven roepen van een nieuwe
(regelgevende of bestuurs-) bevoegdheid. Het is het in leven brengen
van een nieuw bevoegdheid en het toekennen aan een orgaan.
Voorbeeld: art. 8 Participatiewet
Attributie wordt gegeven:
Door de wetgever;
Aan bestuursorganen (en soms ambtenaren);
In een wettelijk voorschrift.
> Legaliteitsbeginsel: optreden op grond van een wet die geschreven
staat. Er is geen bestuursbevoegdheid zonder wettelijke grondslag.
Delegatie is een bestaand bevoegdheid overdragen aan een ander
orgaan. De formele wetgever kan het stellen van regels dus delegeren,
dat wil zeggen overdragen aan de regering of een minister of aan
decentrale overheidsorganen. Deze regels worden dan vastgelegd in
een Algemene Maatregel van Bestuur, een ministeriële regeling of in een
verordening. Deze mogelijkheid wordt delegatie genoemd.
Delegatie is dus:
Het overdragen van bevoegdheid
Door een bestuursorgaan
Aan een ander (meestal bestuursorgaan)
Die deze bevoegdheid onder eigen verantwoordelijkheid uitoefent.
Door delegatie raakt het bestuursorgaan dat delegeert zijn bevoegdheid
kwijt. Het is wel mogelijk om de bevoegdheid terug te krijgen. Dit kan
door het delegatiebesluit in te trekken (art. 10:18 Awb). Delegatie aan
ondergeschikten/ambtenaren is niet toegestaan. Degene die de
delegatie overdraagt noem je delegans. Degene die de bevoegdheid
verkrijgt, noem je de delegataris.
Van mandaat (art. 10:1 Awb) is er sprake als een bestuursorgaan een
ander orgaan machtigt om in zijn naam en onder zijn
verantwoordelijkheid besluiten te nemen. Dit kan worden verleend aan
organen en personen. Voorbeeld: de burgemeester die mandaat verleent
aan een ondergeschikte ambtenaar om in zijn naam besluiten zoals het
verlenen van vergunningen. Mandaatverlening is niet altijd mogelijk (art.
10:3 Awb).
7
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rosalinadeluna. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.31. You're not tied to anything after your purchase.
