Summary
Samenvatting Een kwestie van vertrouwen - Deontologie
- Course
- Institution
- Book
goede samenvatting met notities uit de les
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
lizeschamp
Reviews received
Content preview
DeontologieProloog: het goede doen
Moraal en ethiek
Moraal = Het geheel van waarden en normen die richting geven aan ons handelen en zin
geven aan wat we denken en doen. (In dagelijks leven bepalen we dit vaak intuïtief - morele
intuïtie, opgebouwd door socialisatie)
Ethiek = Het expliciteren en kritisch benaderen van morele standpunten en keuzes. Het is de
theoretische studie v/d moraal: een filosofische discipline die waarde- en normenstelsels
onderzoekt en onder woorden brengt + nagaat welke argumenten bepaalde keuzes voor dat
goede legitimeren.
Disciplines binnen de moderne ethiek:
Theoretische ethiek:
Meta-ethiek: zoekt naar de fundamenten v/d ethiek & bekijkt morele taalgebruik en het
argumenteren
Normatieve ethiek: zoekt naar theoretische kaders waarbinnen morele problemen
behandeld kunnen worden.
Toegepaste ethiek: bekijkt morele problemen binnen specifieke domeinen (bv. Bio- of
medische ethiek)
Empirische ethiek: betreft disciplines zoals moraalsociologie en – psychologie, waarbij
concrete waarden & normen onderzocht worden die gelden in een SL.
De verwisselbaarheidsgedachte
Verwisselbaarheidsgedachte = het principe v. gelijkheid
Bij het innemen van een standpunt kent men de eigen belangen niet meer gewicht toe dan de
belangen van anderen. (Iedereen, incl. jezelf gelijk behandelen)
DUS een oordeel is pas moreel/ ethisch als het handelen aan het principe v. gelijkheid voldoet. als het
eigenbelang en egoïsme overstijgt.
De rechtvaardigheidstheorieën
Binnen normatieve ethiek 3 grote stromingen (rechtvaardigheidstheorieën):
Het consequentialisme
De deontologie
De teologische of deugdenethiek
Deze geven een antwoord op hoe we morele standpunten kunnen legitimeren
Consequentialisme:
= Evalueert een handeling o.b.v. de toestand die die handeling veroorzaakt.
Een handeling is goed … als deze de best mogelijke gevolgen oplevert.
“The greatest happiness for the greatest number” – Bentham
!!! Algemeen belang is gevaarlijk voor minderheidsgroepen!!
Koppelt de handeling los van de persoon die de handeling stelt.
Deontologie
= plichtenleer of beginselethiek. Het kijkt vooral naar de achterliggende intenties. Zegt hoe we horen te
handelen en evalueert die handelingen net zoals het consequentialisme
Een handeling is goed … als deze vertrekt vanuit de juiste intentie (principe)
,Een intentie is jusit als ze gebaseerd is op een principe of beginsel beginsel ethiek
‘Goede wil’ - morele plicht (Kant)
Consequentialisme en deontologie: een verhaal van ‘worden’ en ‘zijn’
Consequentialisme spreekt in taal van ‘worden’ Wat goed is, ligt NIET van tevoren vast, maar wordt door
ons allemaal bepaald.
Deontologie spreekt in taal van ‘zijn’ Handelen volgens universele principe. Taal v/d wet
Vgl.: consequentialist = ingenieur & deontoloog = rechter
Deontologische visie doet recht aan onze menselijke morele intuïtie, waar principes zoals eerlijkheid en
rechtvaardigheid een belangrijke plaats inneemt
Utilitariteitsprincipe: een regel die de basis vormt voor onze ethische afwegingen
Onszelf aan morele standaarden houden, kan een wereld slechr maken, maar zolang dat niet onze
intentie was, doen we vanuit deontologisch perspectief niks verkeerd
Deontologie: de handeling die gekozen wordt moet het meest bijdragen aan het algemeen belang
Het goede is niet eenvoudig te bepalen of definiëren
Consequentialisme Deontologie
Goede > juiste Juiste > goede
Het goede = moreel positief doel dat we Het juiste = een geheel van regels/ morele
bereiken door handelen. normen die onze zoektocht naar het goede
mogelijk maken.
Hét goede bestaat niet
Theologische of deugdenethiek
Het ‘goede’ in de deugdenethiek = de verwezenlijkingen v/e aantal ‘goede’ individuen.
Goede individuen:
- Individuen die door middel van zelfbeheersing, creativiteit en andere deugden boven zichzelf en
boven de middelmatigheid doe de mensheid kenmerkt proberen uit te stijgen
- Aristoteles: ‘grootste persoon’
- Nietzsche: ‘ubermensch’
-
‘Telos’: het doel of de richting van ons handelen.
Niet per se het goede doen, maar het best mogelijke doen. Aristoteles: “Wie doet wat hij kan, doet het
goed.”
Een aantal fundamentele waarden/ principes die de SL moet nastreven (biedt een richting (!) voor ons
handelen). Door onze beperktheid kunnen we onmogelijk alle waarden integreren en voortdurend ‘juist’
handelen. Wel streven naar een maximale realisatie van deze waarden.
Gulden middenweg zoeken. Bv. In een gevaarlijke situatie een evenwicht zoeken tss. voorzichtig en
moedig zijn.
Teologische ethiek vormt de inspiratie voor een zorgethiek.
DEEL 1: PRIVACY
Oorsprong privacy in 1890 = ‘the right to be let alone’ door opkomst pers.
2 aspecten:
- Het recht om dingen voor jezelf te houden.
, - Het recht om niet gestoord te worden, om dingen te doen zonder dat een ander daar
commentaar op geeft.
Data-economie = nieuwe uitdaging voor privacy (beschermd door GDPR)
In stroomversnelling eind 20ste eeuw door nieuwe technologieën en wetgeving:
- België: WVP 1992
- Europa: GDPR 2018
The right to be let alone
Amerikaanse juristen S. Warren en L. Brandeis schrijven 1ste tekst over privacy (1890). Start voor
juridisering v/h begrip privacy. Door opkomst pers een onderscheid tussen publieke en private sfeer.
Privacy als fundamentele vrijheid
‘The right to be let alone’ wordt de basis voor het principe v/d onschendbaarheid v/d persoon.
Recht op privacy = een fundamentele vrijheid. Negatieve invulling want het duidt op een afwezigheid van
ongewilde anderen.
Bescherming van individuen tegenover bemoeiers, dwang en machtsmisbruik van anderen
Zowel verticaal (tss. overheid, instellingen en burgers) als horizontaal (tss. burgers onderling).
Negatieve en positieve vrijheid
Kant omschreef vrijheid enerzijds als handelingsvrijheid en anderzijds als autonomie.
Volgens I. Berlin 2 soorten vrijheid:
- Negatieve vrijheid: wijst op een afwezigheid. Eigen keuzes kunnen maken, zonder dat anderen
zich hiermee bemoeien of je dwingen. Bv. Recht op vrijheid van meningsuiting
- Positieve vrijheid: wijst op een aanwezigheid. Vrijheid is pas zinvol als we voldoende
keuzemogelijkheden hebben (mogelijkheid om eigen keuzes te maken).
Bv. Recht op onderwijs & recht op informatie.
Om ten volle te kunnen spreken over vrijheid, moet zowel de negatieve als de positieve vrijheid van
individuen gevrijwaard worden. De twee invullingen kunnen bovendien niet los van elkaar gezien worden.
Zonder vrijheid geen autonomie en zonder autonomie geen democratie.
Grenzen aan vrijheid
Schadebeginsel (J.S. Mill) = de opvatting dat iemands vrijheid alleen beperkt mag worden voor zover dat
nodig is om te verhinderen dat hij anderen schaadt. Ook bij het recht op vrije meningsuiting mag je
niet alles zeggen (bij wet verboden discriminerende uitspraken te doen).
OF een deel van onze vrijheid afgeven voor het algemeen belang (zie corona). Opgeven van vrijheden en
rechten moet:
- Noodzakelijk zijn;
- Bij wet geregeld zijn (legaliteit);
- Steeds grondig afgewogen worden.
o Finaliteit : een relevant doel wordt nagestreefd
o Proportionaliteit: maatregel in verhouding tot het bereikte doel?
o Subsidiariteit: Zijn er minder ingrijpende maatregelen? Als dat zo is hebben die de
voorkeur
Privacy als mensenrecht en grondrecht
Privacy wordt juridisch verankerd. De sterkste erkenning van privacy als een principe is de erkenning
ervan als mensenrecht:
- Art. 12 UVRM: Rechten v/d Mens (wereldniveau)
- Art. 18 EVRM: De Europese variant
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lizeschamp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.29. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52928 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now