Hoofdstuk 2: Rechtsstaat Overheid: vriend of vijand? Samenvatting Dilemma VWO4
8 views 0 purchase
Course
Maatschappijleer
Level
VWO / Gymnasium
Rechtsstaat Overheid: vriend of vijand? Samenvatting VWO4. In dit document worden alle paragrafen zorgvuldig doorgenomen. Haal gemakkelijk een 10 met maar 2 dagen studeertijd!
Paragraaf 1
De overheid moet natuurlijk zijn inwoners beschermen. Hierbij voert de overheid het
geweldsmonopolie uit. Dit betekent dat de overheid alleen maar geweld tegen burgers mag
gebruiken om orde te handhaven (handhavingstaak) of criminaliteit op te sporen
(opsporingstaak).
De politie mag bijvoorbeeld iemand staande houden. Dit houdt in dat de politie vraagt om
persoonsgegevens en het verblijfsadres. Hiervoor moet wel een geldige reden zijn. Als
hierna de verdachte nog steeds niet geheel onschuldig blijkt te zijn, kan hij aangehouden en
dus gearresteerd worden. Iemand is een verdachte, als er een geldig vermoeden is dat hij
de wet heeft overtreden. Tijdens deze arrestatie of een andere bedreigende situatie, mag de
politie geweld uitoefenen. Dit is het geweldsmonopolie.
Alle bevoegdheden die de overheid heeft, zijn aan regels gebonden. Nederland is een
rechtsstaat. Een staat is er als een overheid macht en gezag uitoefent over een bepaald
aantal mensen in een bepaald gebied. Recht staat voor het geheel van geldende
rechtsregels.
Thomas Hobbes (Engelse filosoof) zei dat regels belangrijk zijn voor onze samenleving.
Zonder deze regel zou het recht van de sterkste gelden en zouden mensen alleen aan hun
eigenbelang denken. Alleen een sterkere, hogere macht kan dit voorkomen. Hobbes sprak
over sociaal contact. Dat houdt in dat burgers persoonlijke vrijheden zouden moeten
afstaan aan een soevereine macht (hogere macht die regeert over een bepaald gebied).
Hier krijgen ze orde en veiligheid voor terug.
Georganiseerde misdaad speelt af in:
1. De illegale ‘onderwereld’
2. De legale ‘bovenwereld’
Criminelen die in de bovenwereld misdaad plegen, zijn lastig te vangen. Daarom heeft de
politie een integrale aanpak (samenwerking met bedrijven, burgers, etc. om te kijken of er
iets mis is met de samenhang tussen bijvoorbeeld inkomsten en bezittingen) om deze toch
te vangen. Voor deze aanpak heeft de politie bijvoorbeeld de hulp van de belastingdienst
nodig. Als dit zo blijkt, mag de politie opsporingsbevoegdheden inzetten, zoals verdachten
afluisteren en berichten onderscheppen.
De officier van justitie
1. Geeft bij de opsporingstaak leiding aan de politie en moet toestemming geven voor
bepaalde opsporingsmethodes.
2. Alle officieren van justitie bij elkaar zijn het Openbaar Ministerie (OM). Deze doet ook
onderzoek naar onnodig politiegeweld.
Rechtsregels helpen om machtsmisbruik te voorkomen, maar als de politie bij het
verzamelen van informatie de wet overtreedt, dan mag deze informatie niet gebruikt worden.
De agenten en de overheden moeten vaak snel belangrijke beslissingen maken die ze
achteraf moeten kunnen verantwoorden, zoals hoeveel geweld ze in de situatie legaal
mogen gebruiken. Dit is erg lastig om goed te doen en soms gaat dit mis.
, In sommige vaak niet-democratische landen worden de burgers door de overheid
onderdrukt. Daar mag de politie ongestraft geweld gebruiken en mensen zomaar afluisteren.
Deze staten heten politiestaten. Rechtsstaten daarentegen, hebben altijd 4 kenmerken:
1. Grondrechten: deze beschermen de burgers tegen machtsmisbruik door de
overheid (rechtsbescherming).
2. Legaliteitsbeginsel: beschermt de burgers van de overheid d.m.v 2 dingen.
1. Alles wat de overheid doet MOET in de wet staan.
2. Je kan alleen gestraft worden door een daad, die op het moment dat die daad
gepleegd werd, als strafbaar in de wet stond. Niet achteraf.
3. Machtenscheiding (Trias Politica): de rechterlijke, uitvoerende en wetgevende
machten moeten elkaar controleren en in
balans houden.
4. Onafhankelijke rechtspraak: rechters moeten onafhankelijk en onpartijdig zijn. Ze
handelen volgens het recht en laten zich niet
beïnvloeden door andere machten of andere
persoonlijke belangen
Het recht wordt vaak in 3 delen verdeeld:
1. Burgerlijk recht (civiel recht): de rechter doet hier uitspraken over conflicten tussen
burgers of rechtspersonen onderling.
2. Bestuursrecht: de rechter doet hier uitspraken over conflicten tussen burgers en de
overheid.
3. Strafrecht: de rechter doet hier uitspraken over als iemand verdacht wordt van een
strafbaar feit.
De criminelen gaan tegen de ideeën van Hobbes in. De rechtsstaat wil graag deze
criminelen pakken, maar zich ook aan de rechtsstaat houden, ook tegen criminelen. Iedere
burger is onschuldig totdat het tegendeel is bewezen. Ook voor criminelen gelden de
grondrechten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller christopherlam1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.95. You're not tied to anything after your purchase.
