Summary
Samenvatting handboek voor leraren (volledig)
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting van het volledige handboek voor leraren
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
Beroepsopdracht 2A (BO2A)
-
Beroepsopdracht 3B (BO3B)
-
Beroepsopdracht 3A (BO3A)
1 review
By: student60 • 3 year ago
Seller
Follow
CorineM
Reviews received
Content preview
InhoudHoofdstuk 1 (Hoe leren leerlingen?)....................................................................................................9
1.1 Wat is leren? .............................................................................................................................9
1.2 De werking van het geheugen ...................................................................................................9
1.2.1 Het zintuiglijke geheugen: de poortwachterfunctie .............................................................9
1.2.2 Het korte-termijngeheugen: het werkgeheugen .................................................................9
1.2.3 Van kort naar lang: herhaling, herhaling, herhaling .............................................................9
1.2.4 Langetermijngeheugen .......................................................................................................9
1.3 De leerling en het leerproces .....................................................................................................9
1.3.1 Leeractiviteiten van de leerling in vier categorieën .............................................................9
1.3.2 Verwerking op vier niveaus.................................................................................................9
1.4 Wat zegt de leertheorie........................................................................................................... 10
1.4.1 Pavlov, Thorndike en Skinner als exponenten van het behaviorisme ................................. 10
1.4.2 Cognitieve theorieën en de rol van metacognitie bij het leren .......................................... 10
1.4.3 Mentale handelingen en de handelingspsychologie .......................................................... 10
1.4.4. De constructivistische leertheorie.................................................................................... 11
1.5 Een krachtige leefomgeving..................................................................................................... 11
1.5.1 Hoe herken je een krachtige leeromgeving? ..................................................................... 11
1.5.2 Indicatoren voor een krachtige leeromgeving ................................................................... 11
1.5.3 Competentie: de taak aankunnen ..................................................................................... 11
1.5.4 Relatie: erbij horen ........................................................................................................... 12
1.5.5 Autonomie: deel eigen keuzes kunnen maken .................................................................. 12
Hoofdstuk 2 (Hoe bereid ik mijn lessen voor?) .................................................................................. 13
2.1 Lesvoorbereidingsformat ........................................................................................................ 13
2.1.1 Het VUT-model ................................................................................................................. 13
2.1.2 Klassiek lesvoorbereidingsformulier.................................................................................. 13
2.1.3 Scenariogestuurde lessen ................................................................................................. 14
2.1.4 Het didactische analysemodel .......................................................................................... 14
2.2 Adolescenten in je klas ............................................................................................................ 14
2.2.1 Beeldvorming over jongeren............................................................................................. 14
2.2.2 Adolescentiefase: drie periodes ........................................................................................ 14
2.2.3 Disbalans in het puberbrein .............................................................................................. 15
2.2.4 Invloed van het gezin ........................................................................................................ 15
1
, 2.2.5 conclusie .......................................................................................................................... 15
2.3 De beginsituatie ...................................................................................................................... 15
2.3.1 Beginsituatie op verschillende schooltypen ...................................................................... 15
2.3.2 Aspecten van de beginsituatie .......................................................................................... 15
2.3.3. Bepalen van de beginsituatie ........................................................................................... 16
2.3.4 Vereiste beginsituaties ..................................................................................................... 16
2.4 Tekorten ................................................................................................................................. 16
2.4.2 Maatregelen om tekorten op te heffen ............................................................................. 16
2.5 Leerdoelen .............................................................................................................................. 16
2.5.1 Het nut van leerdoelen ..................................................................................................... 16
2.5.2 Leerdoelen bij zelfstudie ................................................................................................... 16
Hoofdstuk 3 (Hoe zet ik leerlingen aan het werk?) ............................................................................ 17
3.1 Wat maakt werkvormen effectief ............................................................................................ 17
3.2 Instructie geven ...................................................................................................................... 17
3.3. Vragen stellen ........................................................................................................................ 17
3.3.1 Een effectief instrument ................................................................................................... 17
3.3.2 Toepassingsmogelijkheden ............................................................................................... 18
3.3.3 Hoe stel je een goede vraag .............................................................................................. 18
3.3.4 Soorten vragen ................................................................................................................. 18
3.3.5 Het onderwijsleergesprek ................................................................................................. 18
3.3.6 Het kringgesprek .............................................................................................................. 19
3.4 Een verhaal vertellen............................................................................................................... 19
3.5 Samenwerkingsvormen ........................................................................................................... 20
3.5.1 Check in duo’s .................................................................................................................. 20
3.5.2 Genummerde hoofden ..................................................................................................... 20
3.5.3 Denken- delen-uitwisselen ............................................................................................... 20
3.5.4 Driestappeninterview ....................................................................................................... 20
3.5.5 Experts ............................................................................................................................. 20
3.6 Begeleiden bij grotere projecten ............................................................................................. 21
3.6.1 Vragend helpen ................................................................................................................ 21
3.6.2 Tussentijds presenteren om te richten .............................................................................. 21
3.7 Hoe kies ik een werkvorm? ...................................................................................................... 21
3.8 Werkvormen-abc .................................................................................................................... 21
Hoofdstuk 4 (Orde houden door communicatie en klassenmanagement).......................................... 22
4.1 De communicatie op orde: de Roos van Leary ......................................................................... 22
2
, 4.1.1 Belang .............................................................................................................................. 22
4.1.2 Relatiewensen .................................................................................................................. 22
4.1.3 De verschillende gedragingen ........................................................................................... 22
4.1.4 Hoe breng je het in de praktijk? ............................................................................................ 22
4.2 Conflicthantering (Thomas en Kilmann) ................................................................................... 23
4.2.1 Belang .............................................................................................................................. 23
4.2.2 Soorten conflicten ............................................................................................................ 23
4.2.3 Conflicthanteringsstijlen ................................................................................................... 23
4.2.4 Welke conflicthantering is het beste ................................................................................. 23
4.2.5 Conflicthantering in de praktijk ........................................................................................ 24
4.3 Continu signaal (Kounin).......................................................................................................... 24
4.3.1 Belang .............................................................................................................................. 24
4.3.2 Goede voorbereiding ........................................................................................................ 24
4.3.3 Uitvoering ........................................................................................................................ 24
4.3.4 Wisselmomenten ............................................................................................................. 24
4.3.5 Wisselen van activiteit ...................................................................................................... 24
4.3.6 Wisselen van aandacht ..................................................................................................... 25
4.4 Alertheid ................................................................................................................................. 25
4.4.1 Namen ............................................................................................................................. 25
4.4.2 Teken van leiderschap ...................................................................................................... 25
4.4.3 In woord en gebaar .......................................................................................................... 25
4.5 Overlappen ............................................................................................................................. 26
4.5.1 Belang .............................................................................................................................. 26
4.5.2 De escalatieladder ............................................................................................................ 26
4.5.3 Consequenties bij aanhoudend ongewenst gedrag ........................................................... 26
4.6 De klas erbij houden ................................................................................................................ 26
4.6.1 Belang .............................................................................................................................. 26
4.6.2 Goochelen ........................................................................................................................ 26
4.7 Leerlingverantwoordelijkheid .................................................................................................. 27
4.7.1 Belang .............................................................................................................................. 27
4.7.2 Delegeren......................................................................................................................... 27
4.7.3 Responsief reageren ......................................................................................................... 27
4.7.4 Strategisch consequent zijn .............................................................................................. 27
Hoofdstuk 5 (Toetsen en beoordelen) ............................................................................................... 28
5.1 Toewerken naar de examens ................................................................................................... 28
3
, 5.1.1 De positie van een toets in het curriculum ........................................................................ 28
5.1.2 Kerndoelen in de onderbouw ........................................................................................... 28
5.1.3 Leerplan en PTA................................................................................................................ 28
5.1.4 De rol van onderwijsinspectie ........................................................................................... 28
5.1.5 De verhouding tussen het schoolexamen en het centraal examen .................................... 28
5.1.6 Legitimerende functie....................................................................................................... 28
5.1.7 Verantwoordelijkheid van leraren..................................................................................... 28
5.2. Leerdoelen vertalen naar toetsen ........................................................................................... 28
5.2.1 Leerdoelen operationeel maken ....................................................................................... 28
5.2.2 Concrete leerdoelen ......................................................................................................... 29
5.2.3. Toetsing in het middelbaar onderwijs .............................................................................. 29
5.3 Toetsuitslagen ......................................................................................................................... 29
5.3.1 Cijferanalyse ..................................................................................................................... 29
5.3.2 Strategisch leren tegengaan ............................................................................................. 29
5.4 Soorten toetsen en hun functies .......................................................................................... 30
5.4.1 Werkvormtoetsen ............................................................................................................ 30
5.4.2 Formatieve toetsen .......................................................................................................... 30
5.4.3 Summatieve toetsen......................................................................................................... 30
5.5 Toetsen in lijn met je lessen .................................................................................................... 30
5.6 Toetsvormen op niveaus van Miller ......................................................................................... 30
5.6.1 Toetsen op knowsniveau .................................................................................................. 31
5.6.2 Toetsen op knows-howniveau .......................................................................................... 31
5.6.3 Toetsen op shows-howniveau .......................................................................................... 31
5.6.4 Toetsen op doesniveau ..................................................................................................... 31
5.7 Cijfers geven............................................................................................................................ 32
5.7.1 Verantwoord cijfers geven ................................................................................................ 32
5.7.2 De waarde van cijfers ....................................................................................................... 32
5.7.3 Productcijfers of procescijfer ............................................................................................ 32
5.7.4 Relatief en absoluut beoordelen ....................................................................................... 32
5.7.5 Bepaling van de zak-slaaggrens (censuur) ......................................................................... 32
5.7.6 Ongewenste cijferculturen ............................................................................................... 32
Hoofdstuk 6 (Groepsprocessen) ........................................................................................................ 34
6.1 Een prettige groep................................................................................................................... 34
6.1.1 Groepsnormen ................................................................................................................. 34
6.1.2 Groepscohesie .................................................................................................................. 34
4
, 6.1.3 Kwadranten door combinatie van mate van cohesie en groepsnormen ............................ 34
6.2 individuele behoeften van een leerling binnen de groep ......................................................... 35
6.2.1 Veligheid door erbij te horen ............................................................................................ 35
6.2.2 Invloed hebben................................................................................................................. 35
6.2.3 Persoonlijk contact ........................................................................................................... 35
6.3 Het groepsproces sturen ......................................................................................................... 35
6.3.1 Forming ............................................................................................................................ 35
6.3.2 Storming........................................................................................................................... 36
6.3.3 Norming ........................................................................................................................... 36
6.4.2 Een sociogram maken....................................................................................................... 37
6.5 Pesten ..................................................................................................................................... 37
6.5.1 Wat is pesten? .................................................................................................................. 37
6.5.2 De betrokken partijen ....................................................................................................... 37
6.5.3 Wat te doen bij pesten? ................................................................................................... 38
6.5.4 Digitaal pesten.................................................................................................................. 39
Hoofdstuk 7 (Omgaan met zorgleerlingen) ........................................................................................ 40
7.1 Wat zijn zorgleerlingen? .......................................................................................................... 40
7.1.1 Begripsbepalingen ............................................................................................................ 40
7.1.2 Gediagnosticeerde zorgleerlingen..................................................................................... 40
7.1.3 Toenemend aantal zorgleerlingen..................................................................................... 41
7.2 Leerlingen met specifieke pedagogische ne didactische behoeften ......................................... 41
7.2.1 ADHD-leerlingen ............................................................................................................... 41
7.2.2 Autistische leerlingen ....................................................................................................... 41
7.2.3 Leerlingen met PDD-NOS .................................................................................................. 41
7.2.4 Leerlingen met het syndroom van Asperger...................................................................... 41
7.2.5 Dyslectische leerlingen ..................................................................................................... 41
7.2.6 Hoogbegaafde leerlingen .................................................................................................. 42
7.2.7 Faalangstige leerlingen ..................................................................................................... 42
7.3 De zorgstructuur op school...................................................................................................... 42
7.3.1 Het drielijnenmodel .......................................................................................................... 43
7.3.2 Zorgadviesteam ................................................................................................................ 43
7.3.3 Aandachtsgebieden .......................................................................................................... 43
7.3.4 Informele zorgstructuur .................................................................................................... 43
7.3.5 Scholen zonder geformaliseerde zorgstructuur ................................................................. 43
7.4 Handelingsplannen.................................................................................................................. 43
5
, 7.4.1 Handelingsplannen in soorten en maten........................................................................... 43
7.4.2 Waarborg voor gerichte en verantwoorde aanpak ............................................................ 44
7.4.3 Formats ............................................................................................................................ 44
7.5 Differentiatie: omgaan met verschillen .................................................................................... 44
7.5.1 Begripsbepaling ................................................................................................................ 44
7.5.2 Fase-afhankelijke differentiatie......................................................................................... 44
7.5.3 Grenzen aan differentiatie ................................................................................................ 44
7.6 Het leerlingdossier .................................................................................................................. 45
7.6.1 Inzagebeleid ..................................................................................................................... 45
7.6.2 Relatie tussen inhoud en doel van dossiers ....................................................................... 45
Hoofstuk 8 (Gesprekken op school) ................................................................................................... 46
8.1 De vier niveaus van gesprek .................................................................................................... 46
8.1.1 Functies ............................................................................................................................ 46
8.1.2 Schakelen tussen gespreksniveaus .................................................................................... 46
8.2 Gespreksinterventies............................................................................................................... 46
8.2.1 Het mentorgesprek........................................................................................................... 46
8.2.2 Toepassing ....................................................................................................................... 46
8.3 Verschillende gesprekspartners ............................................................................................... 47
8.3.1 Gesprekken met leerlingen ............................................................................................... 47
8.3.2 Gesprekken met collega’s ................................................................................................. 47
8.3.3 Gesprekken met ouders.................................................................................................... 47
8.4 Moeilijke gespreksvormen....................................................................................................... 47
8.4.1 Slechtnieuwsgesprek ........................................................................................................ 47
8.4.2 Conflictoplossingsgesprek................................................................................................. 47
8.4.3 Coachingsgesprek ............................................................................................................. 47
8.5 Leerlingen met verlieservaring ................................................................................................ 48
8.5.1 De persoon van de mentor of leraar ................................................................................. 48
8.5.2 Rouwen ............................................................................................................................ 48
8.5.3 ‘Verkeerde’ signalen ......................................................................................................... 48
8.5.4 Wat de school kan doen ................................................................................................... 48
8.5.5 Als de leerling weer op school komt ................................................................................. 48
8.5.6 Leerlingen die geconfronteerd worden met echtscheiding................................................ 49
Hoofdstuk 9 (Het voortgezet onderwijs en het mbo in beeld)............................................................ 50
9.1 Scholen van voorgezet onderwijs en mbo ................................................................................ 50
9.1.1 Onderbouw en bovenbouw .............................................................................................. 50
6
, 9.1.2 Inrichting van het vmbo .................................................................................................... 50
9.1.3 Inrichting van het havo- en vwo-onderwijs ....................................................................... 50
9.1.4 Inrichting van het mbo...................................................................................................... 51
9.2 De schoolorganisatie ............................................................................................................... 51
9.2.1 Organiatievormen ............................................................................................................ 51
9.2.2. Relatie met onderwijsvisie ............................................................................................... 52
9.3 Invulling geven aan keuzes van de school ................................................................................ 52
9.3.1 Persoonlijke ontplooiing van kwaliteiten .......................................................................... 52
9.3.2 Maatschappelijke voorbereiding ....................................................................................... 52
9.3.3 Voorbereiding op de beroepsuitoefening ......................................................................... 52
9.3.4 Werken vanuit een visie ................................................................................................... 52
9.4 Verschillende onderwijsconcepten .......................................................................................... 53
9.4.1 Natuurlijk Lerenscholen .................................................................................................... 53
9.4.2 Competentiegerichte scholen ........................................................................................... 53
9.4.3 Daltonscholen .................................................................................................................. 53
9.4.4 Montessorischolen ........................................................................................................... 53
9.5 Profielscholen ......................................................................................................................... 53
9.5.1 Voorbeelden..................................................................................................................... 53
9.5.2 Docent zijn aan een profielschool ..................................................................................... 54
9.6 Schoolculturen ........................................................................................................................ 54
9.6.1 De schoolleiding ............................................................................................................... 54
9.6.2 Samenwerkingsgraden ..................................................................................................... 54
9.6.3 Schoolcultuur en onderwijsconcept .................................................................................. 55
9.7 Zorgstructuur .......................................................................................................................... 55
9.8 Koppeling onderwijsvisie, organisatieconcept en begeleidingsstructuur .................................. 55
Hoofdstuk 10 (Interculturele klassen, ouders en buurten) ................................................................. 57
10.1 Hoe doen allochtone leerlingen het tegenwoordig? .............................................................. 57
10.2 De interculturele klas ............................................................................................................ 57
10.2.1 Stereotypen .................................................................................................................... 57
10.2.2 Onjuiste labels ................................................................................................................ 57
10.2.3 Interactie ........................................................................................................................ 57
10.2.4 Leren in een interculturele klas ....................................................................................... 57
10.2.5 Orde houden in interculturele klassen ............................................................................ 58
10.3 Gezinnen uit andere culturen ................................................................................................ 58
10.3.1 Afwijkende levensovertuigingen ..................................................................................... 58
7
, 10.3.2 Opvoedingstijlen in het gezin .......................................................................................... 58
10.3.3 Taalontwikkeling............................................................................................................. 58
10.3.4 Vooropleiding van ouders ............................................................................................... 58
10.3.5 Digitaal toezicht .............................................................................................................. 58
10.4 De relatie tussen leerling, ouders en leraar............................................................................ 58
10.5 De buurt ................................................................................................................................ 59
10.5.1 Verschillen tussen scholen in achterstandsbuurten en welvarende wijken ...................... 59
10.5.2 Veilig buiten spelen ........................................................................................................ 59
10.5.3 De buurt leren kennen .................................................................................................... 59
10.5.4 Integrale aanpak ............................................................................................................. 59
10.5.5. Hoe kan de school zich aanpassen aan de doelgroep?.................................................... 59
10.5.6 De buurtschool als intermediair ...................................................................................... 59
10.6 Schooluitval ........................................................................................................................... 59
10.6.1 Opstappers, niet-kunners en overbelasten ..................................................................... 59
10.6.2 Overbelasten binnenboord houden ................................................................................ 60
Hoofstuk 11 (Een goede leraar worden) ............................................................................................ 61
11.1 De comepetenties van Stichting Beroepskwaliteit Leraren ..................................................... 61
11.1.1 Beroepscontexten en beroepsrollen ............................................................................... 61
11.1.2 Competentieontwikkeling op de lerarenopleiding ........................................................... 61
11.2 Gereedschap ......................................................................................................................... 61
11.2.1 Wees assertief en proactief ............................................................................................ 61
11.2.2 Toon empathie ............................................................................................................... 62
11.2.3 Reflecteer om te leren .................................................................................................... 62
11.2.4 Timemanagement .......................................................................................................... 62
11.3 Leren en groeien ................................................................................................................... 62
11.3.1 Ga je concerns te lijf ....................................................................................................... 62
11.3.2 Maak gebruik van intervisie ............................................................................................ 63
11.3.3 Ontwikkel je kernkwaliteiten .......................................................................................... 63
11.4 Onderzoek je eigen functioneren........................................................................................... 63
11.4.1 Belang ............................................................................................................................ 63
11.3.2 De onderzoekscyclus ...................................................................................................... 63
8
,Hoofdstuk 1 (Hoe leren leerlingen?)
1.1 Wat is leren?
• Leren is een mentaal proces waarbij als gevolg van leeractiviteiten een relatief stabiele
gedragsverandering tot stand komt
• Impliciet leren is iets leren zonder vooropgezette bedoeling
• Intentioneel leren is doelgericht leren
1.2 De werking van het geheugen
1.2.1 Het zintuiglijke geheugen: de poortwachterfunctie
• Taak van zintuiglijk geheugen is het kort vasthouden van ruwe informatie die wordt
aangeboden, met het doel deze te vergelijken met al aanwezige informatie
• Men hoort / ziet alleen dingen waar aandacht aan wordt besteed (filtering) en dit gebeurd op
onbewust niveau
1.2.2 Het korte-termijngeheugen: het werkgeheugen
• Hier wordt de informatie verwerkt door nieuwe informatie in contact te brengen met
bestaande informatie uit het langetermijngeheugen
• Chunking is het hercoderen van een letterreeks tot een eenheid
• De belangrijkste actieve controleprocessen binnen het KTG zijn herhaling en codering
1.2.3 Van kort naar lang: herhaling, herhaling, herhaling
• Er zijn twee soorten herhaling
o Onderhoudsherhaling
o Uitgewerkte herhaling
▪ Mnemonische techniek is een regel of systeem om het geheugen te
ondersteunen
1.2.4 Langetermijngeheugen
• Begrippen en woorden worden los van elkaar opgeslagen
• Geen objectieve feiten, maar bepaalde principes die de herinnering kleuren
o Egocentrisch tintje
o Sleutelbegrip
o Persoonlijke lens
o Laatste versie gereproduceerd
1.3 De leerling en het leerproces
1.3.1 Leeractiviteiten van de leerling in vier categorieën
• Directe ervaring
• Leren door sociale interactie
• Leren door nadenken ofwel reflectie
• Leren door verwerken van theorie
1.3.2 Verwerking op vier niveaus
• Reproduceren
9
, • Begrijpen
• Integreren
• Toepassen
1.4 Wat zegt de leertheorie
• Behavioristische theorie
• Cognitieve theorieën en de rol van metacognitie bij het leren
• Handelingspsychologische theorie
• Constructivisme
1.4.1 Pavlov, Thorndike en Skinner als exponenten van het behaviorisme
• Onderzoek binnen objectief waarneembare kaders
• Geloof in de maakbaarheid van mens en dier
• Behavioristische leertheorieën
o Klassiek conditioneren
▪ Emotioneel leren
▪ Wetmatigheden
• Wet van herhaling
• Wet van effect
o Operant conditioneren
▪ Shaping is het systematisch opbouwen van gedrag
▪ Van succesbeleving gaat een positieve werking uit
▪ Positieve bekrachtiging van leer gedrag is effectiever dan negatieve
bekrachtiging
▪ Straffen die te laat plaatsvinden zijn niet effectief
1.4.2 Cognitieve theorieën en de rol van metacognitie bij het leren
• De leerling als actief informatieverwerkend systeem
• Focus op instructie taken: Newell en Simon
o Geheugen opgebouwd uit systeem van als-danregels
o In eerste instantie weet je dat iets zo is (declaratieve kennis) en na een leerproces
kun je die kennis toepassen (procedurele kennis)
o Metacognitie is kennis over onze kennis
▪ Declaratieve kennis
▪ Procedurele kennis
▪ Situationele kennis
▪ Strategische kennis
1.4.3 Mentale handelingen en de handelingspsychologie
• De mentale handeling is de denkhandeling die uitgevoerd wordt met innerlijke ofwel
mentale objecten
• Er zijn vier dialogische principe
o Interiorisatie, waarbij uitwendige handelingen moet en omgezet worden in mentale
handelingen
▪ Oriëntering
▪ Uitvoeren van materiële handeling
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller CorineM. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.42. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48756 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now