Inleiding wetenschappelijk werk samenvatting slides
Examen: 20 min multiple choice
40 minuten oefeningen!
1 Wat is wetenschap?
1. Empirisch: betrekt zich op feitelijk bestaande gegevens die op één of andere
manier geobserveerd te kunnen worden
2. Onpartijdig, objectief
Positeive betekenis: niet blijven staan bij onmiddelijke evidentie maar
eerder de werkelijkheid in haar verborgen samenhang vatten
Negatief geformuleerd: afstand doen van eigen subjectiviteit,
persoonlijke vertekeningen (bias) vermijden (eis van repliceerbaarheid
of controleerbaarhied)
3. Kritische en systematische houding:
Negatief: eis om niet zonder meer de spontane en onmiddelijke
evidenties te volgen
Positief: wil om systematisch, methodisch te werken in functie van het
doel
4. Gericht op verklaringen (orde, causaliteit): weten en theorieën ter verklaring
van de waargenomen verschijnselen
5. Provisoir, voorlopig: conclusies kunnen steeds weerlegd worden door nieuwe
inzichten
1.1 Wetenschappelijke en niet wetenschappelijke kennis
- Wetenschappers pretenderen kennis te leveren die objectiever, zekerder en
betrouwbaarder is dan alledaagse kennis
- Maar hoe kunnen we weten dat de kennis die we doorheen systematische
observatie vergaard hebben ook betrouwbaar is?
Enkele antwoorden van de wetenschapsflosofe
1.2 Logisch positivisme:
De empirische cyclus: standaardbeeld van de wetenschappen
1
pag. 1
, Wetenschap begint en eindigt bij de empirische verschijnselen die
een onpartijdige scheidsrechter vormen om de wetten te
aanvaarden & verwerpen en dus ook theorieën
Op basis van empirische waarneming komt men door inductie
(inductieve generalisatie) tot veralgemeningen (= empirische
wetten)
o Deze wetten kunnen determinsitisch of statistisch van aard:
o Deterministisch: de consante van Cavendish geeft aan hoe
de zwaartekracht tussen 2 voorwerpen, hun massa’s en hun
afstand zich verhouden tot elkaar
o Statistisch: de kans op echtscheiding is altijd groter wanneer
je ouders gescheiden waren
De inductieve veralgemening is enkel gerechtvaardigd als ze van het
feitenmateriaal een zekere confrmatie of waarschijnlijkheid heeft verkregen
Logisch empirisme: inductieve opbouw van de wetenschap:
- De theorie beoogt een verklaring te geven van de empirische
regelmatigheden in emprisiche wetten vastgelegd (de zoektocht naar
mechanismen): daardoor worden deze laatste begrepen als manifestaties van
processen gelegen op een dieper, niet-waarneembaar niveau
- Uit theorie moeten nieuwe hypotheses deductief kunnen worden afgeleid
- Uit de zo bekomen hypotheses kunnen dan weer voorspellingen worden
afgeleid
1.3 Wat indien de hypothesen niet uitkomen?
1. De waarnemer heeft zich niet als normale waarnemer gedragen
2. De theorie zelf bevat een fout
2
pag. 1
, Standaardmodel = vastgelegd door Wiener Kreis
- Manifest: Wissenschaftliche Weltaufassung
- Kern van logisch positivisme of logisch empirisme
- Empirische cylcus van logica en feiten is de basis van alle kennis
1.3.1 Kritisch rationalisme
Problemen met inductieve opbouw van wetenschap
Problemen met logisch positivisme
1. Onmogelijkheid van zuiver neutrale of objectieve waarneming: elke
waarneming impliceert vooronderstellingen over het
waarnemingsinstrument
2. Geen eenduidige band tussen theorie en empirie: alleen witte zwanen zien,
garandeert niet dat er geen zwarte opduikt
3. Probleem van rechtvaardiging van inductie: je observeert steeds met
bepaalde impliciete verwachtingen (bv je weet wat een zwaan is en wat de
kleur wit is)
Oplossing: kritisch rationalisme van Popper
De hypothetisch – deductieve opvatting
- Wetenschappelijke hypothesen worden niet ontdekt als logisch-noodzakelijk
resultaat van het toepassen van regels op observaties. Ze zijn het resultaat
van creatief denkwerk, eerst theorie dan pas toetsing
- Observatie veronderstelt hypothesen & kennis (als je niet weet wat rood is kan
je geen rood waarnemen)
- Een theorie moet niet alleen voorschrijven ze moet ook verbieden
- Een theorie moet bekritiseerbaar zijn vanuit feiten
De hypothetisch deductieve opvatting
- Niet- wetenschappelijke ideeën kunnen het nadenken van wetenschappers
stimuleren
1.3.2 Ontwerpen en toetsen van theorieën
Poppers falcifcationisitsch model:
1. Probleem (tegenslag voor een bestaande theorie of een nieuwe
verwachting)
2. Voorgestelde oplossing = theorie
3. Deductie van toetsbare, falsifeerbare uitspraken (= testimplicaties)
3
pag. 1
, De belangrijke rol van toetsbare hypothesen (falsifcationisme)
- Een hypothese kan enkel getoetst worden in termen van zijn test-implicaties
of observationele consequenties
- (een bewering waarvan de waarheid of onwaarheid kan worden bepaald door
middel van waarneming bv experiment)
Popper’s falsifcationistisch model
1. Probleem
2. Voorgestelde oplossing
3. Deductie van toetsbare, falsifeerbare uitspraken
4. Toetsing = poging tot weerlegging door waarneming, experiment etc
5. Bepaling van voorkeur van één van de concurrerende theorieën
Wetenschappelijke methoden volgens Popper
- Men kan nooit de waarheid van een algemene wet bewijzen (verifcatie)
- Men kan een theorie alleen falsifëren (di valse hypothsen liquideren) =
falsifcationisme
- Het komt er dus op aan om de theorie en wetten voortdurend op de proef te
stellen door hypothesen te formuleren die de theorie of wet kan falsifsiëren
Wetenschappelijke paradigma’s
De pre-paradigmatische periode
- Concurrerende scholen binnen een discipline
- Geen gemeenschappelijk platform voor discussie
4
pag. 1
Examen: 20 min multiple choice
40 minuten oefeningen!
1 Wat is wetenschap?
1. Empirisch: betrekt zich op feitelijk bestaande gegevens die op één of andere
manier geobserveerd te kunnen worden
2. Onpartijdig, objectief
Positeive betekenis: niet blijven staan bij onmiddelijke evidentie maar
eerder de werkelijkheid in haar verborgen samenhang vatten
Negatief geformuleerd: afstand doen van eigen subjectiviteit,
persoonlijke vertekeningen (bias) vermijden (eis van repliceerbaarheid
of controleerbaarhied)
3. Kritische en systematische houding:
Negatief: eis om niet zonder meer de spontane en onmiddelijke
evidenties te volgen
Positief: wil om systematisch, methodisch te werken in functie van het
doel
4. Gericht op verklaringen (orde, causaliteit): weten en theorieën ter verklaring
van de waargenomen verschijnselen
5. Provisoir, voorlopig: conclusies kunnen steeds weerlegd worden door nieuwe
inzichten
1.1 Wetenschappelijke en niet wetenschappelijke kennis
- Wetenschappers pretenderen kennis te leveren die objectiever, zekerder en
betrouwbaarder is dan alledaagse kennis
- Maar hoe kunnen we weten dat de kennis die we doorheen systematische
observatie vergaard hebben ook betrouwbaar is?
Enkele antwoorden van de wetenschapsflosofe
1.2 Logisch positivisme:
De empirische cyclus: standaardbeeld van de wetenschappen
1
pag. 1
, Wetenschap begint en eindigt bij de empirische verschijnselen die
een onpartijdige scheidsrechter vormen om de wetten te
aanvaarden & verwerpen en dus ook theorieën
Op basis van empirische waarneming komt men door inductie
(inductieve generalisatie) tot veralgemeningen (= empirische
wetten)
o Deze wetten kunnen determinsitisch of statistisch van aard:
o Deterministisch: de consante van Cavendish geeft aan hoe
de zwaartekracht tussen 2 voorwerpen, hun massa’s en hun
afstand zich verhouden tot elkaar
o Statistisch: de kans op echtscheiding is altijd groter wanneer
je ouders gescheiden waren
De inductieve veralgemening is enkel gerechtvaardigd als ze van het
feitenmateriaal een zekere confrmatie of waarschijnlijkheid heeft verkregen
Logisch empirisme: inductieve opbouw van de wetenschap:
- De theorie beoogt een verklaring te geven van de empirische
regelmatigheden in emprisiche wetten vastgelegd (de zoektocht naar
mechanismen): daardoor worden deze laatste begrepen als manifestaties van
processen gelegen op een dieper, niet-waarneembaar niveau
- Uit theorie moeten nieuwe hypotheses deductief kunnen worden afgeleid
- Uit de zo bekomen hypotheses kunnen dan weer voorspellingen worden
afgeleid
1.3 Wat indien de hypothesen niet uitkomen?
1. De waarnemer heeft zich niet als normale waarnemer gedragen
2. De theorie zelf bevat een fout
2
pag. 1
, Standaardmodel = vastgelegd door Wiener Kreis
- Manifest: Wissenschaftliche Weltaufassung
- Kern van logisch positivisme of logisch empirisme
- Empirische cylcus van logica en feiten is de basis van alle kennis
1.3.1 Kritisch rationalisme
Problemen met inductieve opbouw van wetenschap
Problemen met logisch positivisme
1. Onmogelijkheid van zuiver neutrale of objectieve waarneming: elke
waarneming impliceert vooronderstellingen over het
waarnemingsinstrument
2. Geen eenduidige band tussen theorie en empirie: alleen witte zwanen zien,
garandeert niet dat er geen zwarte opduikt
3. Probleem van rechtvaardiging van inductie: je observeert steeds met
bepaalde impliciete verwachtingen (bv je weet wat een zwaan is en wat de
kleur wit is)
Oplossing: kritisch rationalisme van Popper
De hypothetisch – deductieve opvatting
- Wetenschappelijke hypothesen worden niet ontdekt als logisch-noodzakelijk
resultaat van het toepassen van regels op observaties. Ze zijn het resultaat
van creatief denkwerk, eerst theorie dan pas toetsing
- Observatie veronderstelt hypothesen & kennis (als je niet weet wat rood is kan
je geen rood waarnemen)
- Een theorie moet niet alleen voorschrijven ze moet ook verbieden
- Een theorie moet bekritiseerbaar zijn vanuit feiten
De hypothetisch deductieve opvatting
- Niet- wetenschappelijke ideeën kunnen het nadenken van wetenschappers
stimuleren
1.3.2 Ontwerpen en toetsen van theorieën
Poppers falcifcationisitsch model:
1. Probleem (tegenslag voor een bestaande theorie of een nieuwe
verwachting)
2. Voorgestelde oplossing = theorie
3. Deductie van toetsbare, falsifeerbare uitspraken (= testimplicaties)
3
pag. 1
, De belangrijke rol van toetsbare hypothesen (falsifcationisme)
- Een hypothese kan enkel getoetst worden in termen van zijn test-implicaties
of observationele consequenties
- (een bewering waarvan de waarheid of onwaarheid kan worden bepaald door
middel van waarneming bv experiment)
Popper’s falsifcationistisch model
1. Probleem
2. Voorgestelde oplossing
3. Deductie van toetsbare, falsifeerbare uitspraken
4. Toetsing = poging tot weerlegging door waarneming, experiment etc
5. Bepaling van voorkeur van één van de concurrerende theorieën
Wetenschappelijke methoden volgens Popper
- Men kan nooit de waarheid van een algemene wet bewijzen (verifcatie)
- Men kan een theorie alleen falsifëren (di valse hypothsen liquideren) =
falsifcationisme
- Het komt er dus op aan om de theorie en wetten voortdurend op de proef te
stellen door hypothesen te formuleren die de theorie of wet kan falsifsiëren
Wetenschappelijke paradigma’s
De pre-paradigmatische periode
- Concurrerende scholen binnen een discipline
- Geen gemeenschappelijk platform voor discussie
4
pag. 1
