Summary
samenvatting Ethiek
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting Ethiek op basis van boek Pratische Ethiek
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
maenmi
Reviews received
Content preview
Samenvatting Praktische Ethiek1 Wat is ethische reflectie en waarom is het belangrijk?
Welzijn kent verschillende perspectieven op tijd. Bij welzijn kunnen we het hebben over hier
en nu of over ons gehele leven. Bij welzijn hoort dus altijd wat we hier noemen een nadere
aanduiding van de tijd. Nu hechten we aan ons langetermijnwelzijn, ook wel levensgeluk
genoemd, meer waarde dan aan ons welzijn hier en nu. Dit betekent allerminst dat het voor
ons makkelijk is om keuzen voor het eerst ten koste van het tweede te maken. Maar al te
vaak wint het welzijn hier en nu het van het welzijn op lange termijn. Als je verschillende
perspectieven van tijd neemt, kan soms dezelfde zaak tegelijk goed en slecht zijn.
Bijvoorbeeld roken kan op termijn ontspannend zijn (goed voor je welzijn), maar op de lange
termijn ernstige ziektes veroorzaken (en dus slecht voor je welzijn).
Een menselijke baby kan alleen een (menselijk) persoon worden door interactie met andere
mensen. Je zou dus kunnen zeggen dat de interactie met en de afhankelijkheid van andere
mensen in de persoonlijkheid van ieder mens is opgenomen. Een moderne stroming in de
ethiek, 'the ethics of care', verwoordt dit inzicht als volgt: 'een menselijk individu kan niet
bestaan, kan niet zijn wie hij is, los van relaties met andere mensen. Altijd leeft hij in een
gemeenschap van andere mensen van wie hij voor taal, tradities en cultuur afhankelijk is en
die van hem maken tot wat hij is.
Omdat jij voor je eigen welzijn afhankelijk bent van het goede functioneren van (bepaalde)
andere mensen, is het in het algemeen goed voor jouw welzijn als het met het welzijn van
die (bepaalde) andere mensen ook goed gaat. Hierop zijn altijd uitzonderingen bijv. het
verschijnsel van concurrentie bij een sollicitatie of jaloezie.
Iedereen moet wat we noemen, een minimale bijdrage, leveren aan het algemene welzijn.
Het wordt problematisch als iemand een bepaald voordeel realiseert dat te veel ten koste
van anderen gaat. we spreken dan van disproportioneel egoïsme. Disproportioneel egoïsme
ondermijnt het algemene welzijn in een gemeenschap van mensen die van elkaar afhankelijk
zijn. In de praktijk zal het niet altijd eenvoudig vast te stellen zijn waar de grens tussen te
veel egoïsme en net niet te veel egoïsme ligt, maar dat doet niets af aan het algemene idee.
Over welzijn op lange termijn (levensgeluk) kunnen we net als over gezondheid veel dingen
zeggen die algemeen (voor zeer veel mensen) geldend zijn, dit in tegenstelling tot welzijn
hier en nu dat door een vrij hoge mate van subjectiviteit gekenmerkt wordt.
De onzekerheid over de uitkomst van keuzen of beslissingen dwingt je tot bescheidenheid
als je nadenkt over het langetermijnwelzijn van andere mensen of jezelf.
Er is een groot verschil tussen de volgende twee zaken:
1. je denkt zelfstandig na over keuzen / beslissingen
2. je neemt de antwoorden op de vragen op gezag van anderen (ouders, bijbel, priesters)
aan.
Wanneer je zelfstandig nadenkt over deze vragen zie je je altijd geconfronteerd met
onzekerheid. In dit zoekproces zul je ook van gedachten willen wisselen met mensen die ook
zelfstandig naar antwoorden zoeken en daarvoor argumenten bedenken. Zorg er wel voor
dat je met andere gezamenlijke uitgangspunten hanteert zoals:
1. bepaalde begrippen die je met anderen deelt en waar iedereen dezelfde inhoud aan
toekent.
,2. de eisen die aan de argumenten worden gesteld. Argumenten moeten bijv.
wetenschappelijk verantwoord zijn of op feiten gebaseerd.
Alvorens je met een ander in gesprek gaat, is het natuurlijk van belang dat je weet of hij net
als jij zelfstandig over een bepaalde zaak wil nadenken en naar antwoorden wil zoeken of
dat hij op gezag van anderen bepaalde antwoorden heeft aangenomen. Als de insteek van
jullie beiden totaal verschillend is, is de kans groot dat het gesprek niet goed van de grond
zal komen.
Wie na wil denken over langetermijnwelzijn moet natuurlijk rekening houden met alle kennis
die daar al over verzameld is. Wie dat niet doet, zet zichzelf buitenspel. Hetzelfde geldt voor
degene die antwoorden op vragen bedenkt die strijdig zijn met de wetenschap. Kortom: denk
zelfstandig na, maar wel met kennis van zaken. Omdat er veel algemene kennis met een
redelijke mate van objectiviteit beschikbaar is, wordt ethische reflectie meer dan alleen maar
een subjectieve aangelegenheid.
Ethische reflectie is een persoonlijk en zelfstandig proces van vragen, antwoorden en
argumenten naar aanleiding van een bepaald keuzevraagstuk vanuit de gerichtheid op
langetermijnwelzijn van de mensen die hierin betrokken zijn.
Relatieve keuze: We kunnen meestal niet na een ethische reflectie zeggen dat iets in
absolute zin ethisch goed is of ethisch slecht. Wel kunnen we vanuit een gerichtheid op het
welzijn van alle betrokkenen, proberen te bepalen of een bepaald alternatief mogelijk beter is
dan een ander. Je vergelijkt het ene alternatief met het andere alternatief.
Egoïstische reflectie: Een persoonlijk en zelfstandig proces van vragen, antwoorden en
argumenten naar aanleiding van een bepaald keuzevraagstuk vanuit de gerichtheid op je
eigen welzijn waarbij het welzijn van anderen dat ook in het geding is, niet of nauwelijks aan
bod komt.
Altruïstische reflectie: Een persoonlijk en zelfstandig proces van vragen, antwoorden en
argumenten naar aanleiding van een bepaald keuzevraagstuk vanuit de gerichtheid op het
welzijn van anderen waarbij het welzijn van jezelf dat ook in het ding is, niet of nauwelijks
aan bod komt.
Ethische reflectie bevindt zich als het ware tussen egoïstische en altruïstische reflectie in.
We spreken over de minimale eis van een ethische reflectie over een keuzevraagstuk waar
je zelf ook in betrokken bent: het eigen welzijn mag niet disproportioneel ten kosten van het
welzijn van anderen worden meegewogen. Doe je dat wel, dan is er niet meer sprake van
een ethische reflectie , maar van een egoïstische.
Bij een ethische reflectie over het welzijn van mensen onder wie jezelf is het over het
algemeen goed ook je eigen welzijn/belang mee te weten. Het welzijn van anderen kan
namelijk afhankelijk zijn van je eigen welzijn.
Er zijn verschillende oorzaken waardoor de afhankelijkheid van Nederland van andere
landen in deze wereld ieder jaar toeneemt, te weten:
- groeiende wereldhandel en toenemend aantal internationale bedrijven
- milieu
- grondstoffen
- veiligheid
- massale migratie.
, 2 Normen, waarden en rechten
Gedragsregels worden ook wel morele normen genoemd. Morele norm: een gedragsregel
die mensen als goed ervaren. Een gedragsregel schrijft als het ware voor hoe je je moet
gedragen. Gedragsregels kun je verdelen in twee groepen, namelijk hoe je je moet gedragen
(gebod > je moet anderen met respect behandelen) en hoe je je niet moet gedragen (verbod
> je mag niet liegen).
Tegen een morele norm kan je op 2 manieren aankijken:
1. abstract en filosofisch
2. de morele norm in combinatie met de gemeenschap van mensen waarin die norm
aanwezig is.
Hier wordt aangeraden altijd de tweede manier te nemen.
Bij morele normen in een bepaalde gemeenschap kunnen we vier dimensies onderscheiden,
namelijk:
1. het draagvlak voor de norm
2. de dwang die achter naleving van de norm zit
3. de geldingskracht van de norm (absoluut of groot of klein)
4. het bereik van de morele norm
Het draagvlak is een percentage van een bepaalde gemeenschap (bijv. de NL bevolking) die
de morele norm als een goede norm ziet. Het draagvlak voor een morele norm is een
feitelijke gegevenheid.
De dwang die achter naleving van een norm (bepaalde gemeenschap) zit, betreft de acties
die worden ondernomen als iemand de norm overtreedt. Dat kan soms gaan om
overheidsacties (strafrecht), maar ook om sociale uitsluiting, of wraakneming of andere
vormen van negatieve reacties.
De geldingskracht van een norm (bepaalde gemeenschap) betreft de mate waarin de norm
in die bepaalde gemeenschap wordt overtreden. Wordt de norm nooit overtreden, dan
noemen we de geldingskracht van de norm absoluut. Als de norm relatief weinig wordt
overtreden, dan noemen we de geldingskracht groot).
Het bereik van een norm in een bepaalde gemeenschap is de groep van mensen in die
gemeenschap voor wie de norm geldt.
Moreel recht: een recht dat mensen hebben dat als goed wordt ervaren.
Bij elke moreel recht kun je een bijbehorende norm formuleren en omgekeerd:
moreel recht: van geweld gevrijwaard zijn
morele norm: je mag geen geweld gebruiken.
Bij morele normen en rechten kun je dezelfde vier dimensies onderscheiden.
Een bijzonder moreel recht is het zelfbeschikkingsrecht: het recht om je eigen levenskeuzen
te maken. Een kind heeft dit recht (nog) niet of gedeeltelijk. Als iemand onder curatele van
een curator wordt geplaatst door een rechter dan wordt van die persoon het recht op het
maken van eigen levenskeuzen tijdelijk opgeschort. In principe echter gaan we bij de meeste
mensen ervan uit dat ze goed in staat zijn om eigen keuzen te maken. We duiden dit
preciezer aan met de term autonomie.
Autonoom persoon: een persoon die een idee heeft van wat zijn (eigen) welzijn op lange
termijn (levensgeluk) inhoudt en dat idee in grote lijnen bewust of onbewust bepalend laat
zijn voor het eigen handelen. Het is niet een kwestie van wel of niet, maar van meer of
minder.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maenmi. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.75. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
49051 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now