Summary
samenvatting sociologie en rechtsociologie
- Course
- Institution
sv rechtsocio en socio
[Show more]
Seller
Follow
brdgdg
Content preview
Sociologie en rechtssociologieWat is rechtssociologie:
Wat is recht?
Juristen:
Geheel van regels die neerslag vinden in de bronnen van het recht. Vinden toepassing in de
praktijk van rechtspraak en rechtsleer. Het heeft een consistente structuur.
filosofen:
Recht verwijst naar een ideaalbeeld als systeem van waarden en principes die het sociale leven
moeten structureren.
Sociologen:
gaat niet om de vraag wat geldend recht is. Het gaat om recht als sociaal fenomeen.
Nauw: maatschappelijke controle uitoefenen door systematische aanwending van macht.
Breed: geheel van collectieve gedragingen en normen die het sociale leven structureren.
Vershil tussen boekrecht en praktijk
Pound:
Boek: juristen die puzzels oplossen volgens de rechtsbronnen
Wetsteksten, vonissen, bevoegdheden, argumenten, oplossingen
Praktijk: functioneren van juridische instituties in de maatschappij. Structuren en personen van het
recht. Praktijk van het recht. —> er is een wisselwerking tussen de maatschappij en het recht.
Kijkt naar hoe juridische instellingen werken in de maatschappij.
totstandkoming, functioneren juridische bronnen instituties, effecten (welke effecten
heeft eenjuridische manier van doen in de maatschappij), praktijken, problemen
Huls: definitie rechtssociologie (tekst 1)
‘rechtssociologie is een empirische discipline waarin het recht wordt opgevat als een sociaal
verschijnsel, als product van menselijke interactie.’
Zoektocht naar hoe recht betekenis krijgt in de maatschappij door te kijken naar achterliggende
context bij totstandkoming en de effecten van recht. Bestuderen van wisselwerking tussen:
Sociale productie: invloed van samenleving op recht
Sociale factoren en actoren relevant voor totstandskoming van recht:
Interne formele bronnen van recht:
wetgeving, rechtspraak, doctrine (rechtsleer), gewoonterecht, algemene rechtsbeginsels
Maatschappelijke bronnen van recht:
Politiek: product van bestaande politieke besluitsvormingprocessen
publieke machtsfactoren:
politieke partijen
ambtenaren
1
, bestuurders
private machtsfactoren
Lobby bedrijfsleven
Vakbonden
milieuorganisaties
internationale politiek: EU
Economisch-technologische ontwikkelingen: ondernemingswijze van productie en
technologische innovaties zijn sterk bepalend voor de inrichting van het recht:
economie:
contract en eigendom
vrije markt economie
multinationals
wetenschap en technologie
rampen
Juridische professionals:
rechtspraak:
wat rechters doen in praktijk en hoe de rechtelijke macht functioneerd,
samengesteld is en hoe ze georganiseerd is
advocatuur:
verzakelijking en internationalisering
ambtenaren:
rechtsvormers en regeltoepassers bij de overheid.
Rechtsopvatting Burgers:
rechtssociologisch onderzoek:
welke kennis de burgers hebben
opvattingen over de werking van instituties van de rechtstaat
vertrouwen in recht als oplossing voor hun geschillen
Invloed burger op recht via:
opeisen van rechten
verkiezingen
demonstraties
rechtscultuur:
kijk naar juridische instituties
vergelijk omvang rechtssector tussen verschillende maatschappijen
sociale werking: invloed van recht op de samenleving
effecten van recht in de samenleving (spiegelbeeld van sociale productie)
te bestrijden assumpties:
iedereen kent de wet
iedereen gehoorzaamt de wet
—> beide kloppen empirisch niet. Daarom…
2
, Te beantwoorden vragen:
langs welke wegen neemt de burger kennis van het rechts?
Niet via staatsblad maar via filterende instituties met eigen interpretatie van
boodschap van de wetgever. Voorbeelden zijn de media of intermediaire organisatie
(werkgever, vakbond, sportorganisatie). Bij deze laatste worden de regels die voor hun
van belang zijn, door hun ook geselecteerd.
wat is de rol van sociale verbanden en instituties op de effecten van het recht?
Mens als individu vs leven binnen sociale verbanden:
Semi-Autonome sociale velden:
hebben eigen doelen en formuleren en handhaven eigen formele en informele normen
voor de leden. Maatschappelijke middenvelden bemoeilijken centrale sturing van overheid,
maar zijn ook basis voor maatschappelijke draagvlak voor handhaving van recht.
Anti-instrumentalisme:
Schuyt: Historische ontwikkeling van de rechtssociologie (tekst 2)
Vier invloeden:
kritische rechtswetenschap: Kritiek op een sterk normatief-deductieve, dogmatische
rechtswetenschap.
Jhering: beschouw het recht vanuit sociale doeleinden die aan de rechtsregels ten
grondslag miggen.
Pound neemt Jhering over:
recht als strijdperk maatschappelijke belangen
kijken naar doelen van regels en hun effecten in de maatschappij
social engineering: recht als middel voor nastreven waarden en belangen
law in book-action
Ehrlich: grondlegger europese rechtssociologie
zwaartepunt ligt niet in wetgeving, rechtspraak an de rechtsontwikkeling maar in de
maatschappij.
Ideologiekritiek: kritiek op klassebasis van het recht
Marx: Recht was een afspiegeling van eigendomsverhoudingen in de samenleving.
Kritiek op klassenjustitie door middel van maatschappelijke ongelijkheid.
Algemene sociologie: Centraal staat niet methodische kwesties of normatieve
beslissingsproblemen, maar een vergelijkende analyse van de ontwikkeling van recht
en samenleving.
Durkheim: recht als empirische indicatie voor de stand van maatschappelijke
ontwikkeling. In een primitieve samenleving primeert het strafrecht met repressieve
sancties. Verandert de samenleving naar eentje met organische solidariteit, dan komt er
een rechtssysteem met meer restitutieve sancties. (schadevergoeding ipv lijfstraffen)
Weber: Vergelijk organisatievormen van rechtssystemen op basis van rationalisering van
besluitvorming en bureaucratisering. Een gerationaliseerd systeem van formeel recht
was de noodzakelijke component in de ontwikkeling van het moderne kapitalisme,
omdat het zorgde voor rechtszekerheid en voorspelbaarheid.
3
, Naoorlogse Sociologie: Meer verfijnde begrippen en methode van onderzoek en meer
gespecialiseerde onderwerpen. Men gaat meer onderzoek doen naar de instituties. Er komt
een analyse van formele organisaties.
Vier karakteristieken:
De jurist zoekt wat de regel is, de socioloog kijkt wat er van terecht komt.
syntax van het recht: de dogmatiek (hoe normen zich onderling verhouden), het
regelsysteem op zichzelf
semantiek: wat betekenen de regels en de rechtsbegrippen, rechtslogica en
rechtsmethodologie
pragmatiek: wat doen regels in de praktijk, welke effecten hebben regels voor het
handelen
—> rechtssociologie zal vooral de pragmatiek bestuderen. De regels in relatie met hun
sociale omgeving. Het komt niet in strijd met de juridische dogmatiek, het kijkt naar andere
dingen.
Effectuering regels en rechten: werkt de regel wel of niet en waarom niet.
Ideeël aspect: potentieel gebruik als nodig, verder slapend bestaan
actueel aspect: toets regels aan hun gebruikswaarde
De sociale omstandigheden waaronder rechtsregels functioneren, bepalen voor een groot
deel of ze wel of niet worden geëffectueerd, of het boek uit de boekenkast wordt gehaald, en
vervolgens wel of niet hun doel bereiken.
Rechtsverhouding en machtsverhouding: typisch marxistisch
Het opsporen van buitenjuridische invloeden op rechtsbeslissingen en de op de totstandkoming
van rechtsregels.
Spanning rechts en macht:
in hoeverre is recht een verlengstuk van maatschappelijke macht? Als macht recht
bepaald dan wordt recht gezien als een ideologie, een dekmantel waaronder de
particulieren, de kapitaalkrachtigen het voor het zeggen hebben.
in hoeverre kan recht bijdragen aan het terugdringen van maatschappelijke ongelijkheid,
van discriminatie en de daaruit voortkomende situaties van onrecht? —> Uit onderzoek
blijkt dat het zeer moeilijk is om puur via maatschappelijke juridische middelen een
bestaand patroon van maatschappelijke ongelijkheid of discriminatie op te heffen.
Omgekeerd kan wetgeving en rechtspraak deze situaties in een samenleving versterken.
Het moet dus via sociale acties middelen creëren voor deze lagere groepen.
Recht en organisatie:
Leggen allebei prioriteit bij formele regels voor bepalen handelswijze of nemen van
beslissingen.
het recht is als formele organisatie van de samenleving door explicitering van normen.
Informele normen: alle andere regels, buiten de formele normen, die een organisatie in
stand houdt. Deze kunnen met de formele normen in strijd zijn.
Wanneer er gebruik wordt gemaakt van informele regels bij het afhandelen van
administratieve handelingen wordt het gevaarlijk. Routine versnelt het
besluitvormingsproces, maar tegelijkertijd worden er dan wel zaken overgeslagen die
‘volgens het boekje’ niet zouden overgeslagen mogen worden.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller brdgdg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.81. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now