Samenvatting pathologie en farmacologie geriatrie

GERIATRIE: PATHOLOGIE EN
FARMACOLOGIE
NEURODENERATIEVE AANDOENINGEN

ZIEKTE VAN PARKINSON


WAT
= progressieve degeneratieve aandoening van het centraal zenuwstelsel

Gevolg: toenemende moeilijkheden motorische en psychische vlak


OORZAAK
Normaal

Ter hoogte CZS een evenwicht tussen acetylcholine- en de dopamine-activiteit (dopamine = NT nodig om
lichaamsbewegingen vlot te laten verlopen)

Ziekte van Parkinson

Degeneratie van de dopaminevormende zenuwcellen van de substantia nigra, een diepgelegen hersenkern 
dopaminetekort  teveel aan cholinerge impulsen aanwezig  bewegingsstoornissen van de:

 Ledematen
 Romp
 Hoofd
 Spraakorganen
 Darm
 Blaas

Beven en verhoogde spiertonus is een gevolg van overwicht van de acetylcholine-activiteit


SYMPTOMEN
Vaak sluipend begin

Eerste symptomen zichtbaar tussen leeftijd van 50-60jaar, kan vroeger of ouder

Eerste klinische tekens bij 80% van de dopamine producerende cellen niet meer functioneren

Hoofdsymptomen

Bevingen (tremor)

= vaak eerste symptoom en begint unilateraal, 10% ontwikkeld dit niet

Typische tremor is een rusttremor en verdwijnt bij beweging

,Toename door:

 Emotionele stress
 Vermoeidheid
 Intellectuele spanning

Begin distale uiteinde van de bovenste ledematen en breidt zich vervolgens uit naar de onderste ledematen

Verhoogde spierspanning, stramheid, stijve spieren (rigiditeit)

Door verhoogde spierspanning  toegenomen weerstand passieve bewegingen

De weerstand kan bij onderzoek schoksgewijs verdwijnen (tandrad- tandwielfenomeen) het fenomeen kan best
aangetoond worden ter hoogte van de elleboog

Rigiditeit treft vooral buikspieren  voorovergebogen houding met knieën en ellebogen in flexie

Algemene vertraging van de bewegingen en bewegingsarmoede (hypokinesie)

Moeilijk: gewilde bewegingen (stappen/slikken), in te zetten of gewoon uit te voeren

Progressief treedt er een verlies op van automatische bewegingen en vermindering van gelaatsmimiek
aanwezig  maskergelaat

Opsporen: vragen om zelf recht te komen

Verlies van posturale reflexen

Posturale reflexen hebben te maken met onze lichaamshouding en onze statiek

Bijkomende tekens

 Veel zweten – soms zelfs zweetaanvallen
 Constipatie
 Blaasstoornissen
 Pijnlijke krampen in voeten en of kuiten
 Traag en monotoon spreken
 Slikmoeilijkheden
 Speekselvloed
 Micrografie
 Vertraagd denkvermogen
 Verstraagde werking geest
 Stemmingsstoornissen (duidelijke neiging tot depressie)
 15-30% wordt dement


BEHANDELING
Medicamenteus

 onevenwicht herstellen

Levodopa + decarboxylaseremmer (sinement, prolopa)

, Levodopa = voorloper dopamine, slechts 1 procent bereikt hersenen en wordt omgezet in dopamine, rest
wordt perifeer afgebroken

 reden van toevoegen van decarboxylaseremmer, deze verhinderd dat perifeer wordt omgezet 
dosisverlaging levodopa toegestaan

Levodopa heeft geen invloed op de progressie van de ziekte maar afnemen van spierstijfheid en vertraagde
motoriek (75% reageert gunstig)

Na behandeling van ongeveer 5jaar  groot deel werkzaamheid verliest en storende bijwerkingen optreden

Nevenwerkingen:

 Onwillekeurige en ongecontroleerde bewegingen (ledematen, tong, mond, …)
 Blokkeringen ter plaatste (verstijven)
 Pijnlijke krampen
 Zeldzaam: verwardheid en hallucinaties

Starten met een zo laag mogelijk dosis en deze geleidelijk gaan opbouwen

Dopamine agonisten (permax, parlodel)

 stimuleren dopaminereceptoren rechtstreeks , minder frequent gepaard met onwillekeurige en
ongecontroleerde bewegingen

Gebruik: vaak in combinatie met levodopa om deze dosis zo laag mogelijk te kunnen houden of wanneer
respons onvoldoende was

Progressief opbouwen in verband met bijwerkingen

Anticholinerge (akineton)

 verminderen het overgewicht van acetylcholine-activiteit

Gebruikt bij: tremor en rigiditeit tegen te gaan, ook bij ernstige slikstoornissen en zweetaanvallen

Meestal in combinatie met levodopa

Bijwerkingen:

 Droge mond
 constipatie
 blaasledigingsstoornissen (urinaire retentie)
 accomodatiestoornissen (wazig zicht)

MAO-B inhibitoren (eldepryl)

Remt werking mono-amino-oxydase B = enzym dat dopamine in hersenen afbreekt

In combinatie met levopdopa gegeven of wanneer er onvoldoende respons is