Summary
samenvatting - epidemiologie
- Course
- Institution
samenvatting over slides en notities van tijdens de hoorcolleges
[Show more]
Seller
Follow
cameroncroese
Content preview
DEEL 1: wat is epidemiologie=studie v/d frequentie en verdeling van ziekte/gezondheid bij menselijke populaties, en van de
factoren die frequentie en verdeling beïnvloeden of determineren
=> hoe vaak komt iets voor en bij wie
‘epi’ = op/ onder; ‘demos’ = volk/ groep; ‘logos’ = studie
doel? gezondheids problemen te kunnen controleren
wrm? vanuit gaan dat verdeling ziekte/gezondheid ≠ toevallig
=> #predisponerende(=determinanten/risicofactoren) of beschermende factoren die maken dat
ziekte/gezondheid aldan niet gaat optreden
vb van factoren; fysische omgeving (hygiëne), psychosociale omgeving (levensstijl),
persoonskarakteristieken,
= determinanten schema
factoren die gezondheid/ziekte beïnvloeden
zowel exogene (=uit omgeving) als endogene
(=binnen persoon zelf)
PIJLTJES => continu complexe interactie ltl zowel
eigenschappen persoon in kwestie als omgeving
v determinanten:
• biotische en fysische omgeving: levende organismen en niet-levende factoren
• sociale omgeving: sociale contacten die je hebt
= in interactie met persoonseigenschappen:
• erfelijk (=geslacht)
• verworven psychisch vb; depressie (=zelf stuk verworven: manier hoe omgaat met problemen)
• verworven somatisch vb; door overmatig vet eten = meer gevoelig ontwikkelen vaatziektes
ALLES HANGT SAMEN: complexe interactie van alle factoren = invloed gezondheid
epidemiologische benadering: v stappen
1) beschrijven/ vaststellen wat frequentie en spreiding van gezondheidstoestand = in populatie
doel? identificeren/opvolgen gezondheidsproblemen populatie/ volksgezondheid
vb; Cholera pandemie: bijhielden/ meteen en opvolgden => wisten dat er te veel gevallen waren
vb; spreiding Gonorrhea: overzicht van hoe met SOA gesteld is binnen in v staten => overzicht
vb; Corona besmettingen: kleuren aangepast afh. van hoeveel gevallen er zijn in die regio => meten
en opvolgen belangrijk
vb; Evolutie in GZH problemen: opvolgen doorheen jaren, hoe evolueert: rozen = chronische ziektes
(=langdurig) paarse = infectieziekte (=plots optreden, vaak weg) =>
verschuiving = epidemiologische transitie overgang = verandering in ziektepatronen die meest
voorkomen in bevolking
demografische transitie: geeft aan hoe samenstelling van bevolking verandert
‘demos’= volk ‘graphos’ = beschrijven GWN samenstelling ≠ ziekte/ gezondheid
=> verschuiving in #mensen per leeftijd: vergrijzing bevolking komt op ons af
,2) nagaan of verbanden/associaties met bepaalde factoren en ontwikkeling van ziekte
doel? inzicht in etiologie, mechanisme, verloop van ziekte
vb; aangetoond verband ltl zeer simpele dingen figuur: #tandproblemen en mate waarin water
gefluorideerd is => naar gelang meer fluor DAN daalt #tandproblemen
vb; 2 streken NY om aan te tonen dat wel degelijk verband was (≠zeker of causale)
3) is er een causale verband ?
doel? preventie op basis van gegevens; evaluatie initiatieven
ALS +/- overtuigd dat oorzakelijk verband DAN preventief beginnen werken => voorkomen ziekte
preventie = voorkomen dat ziekte gaat ontstaan WEL onderscheid ltl 3 soorten preventies:
• primaire preventie = activiteiten om voorkomen dat iemand ziek gaat worden (ontwikkeling)
O
• secondaire preventie = ziekte die reeds bestaat in vroeg stadion opsporen (=pré-klinisch)
O
• tertiaire preventie = voorkomen dat verwikkelingen/ complicaties bij ziekten optreden
onderscheid ltl populatiebenadering
• populatie in geheel vb; iedereen die rookt (=preventieve acties voor gans populatie)
• high-risk subpopulaties = gericht op subgroepen waarvan denk ‘belangrijk om daar iets te doen’
uit epidemiologische observaties = uitkomen op effectieve preventieve maatregelen
historische voorbeelden:
Philipp Semmelweis (=gynaecoloog) 19e E
moeders bevielen = kraambed koorts
door goed observeren = oorzaak vastleggen: wroedvrouwen die moeders onderzochten en in
ziekenhuis artsen GROOT v in sterftecijfers
=> ondervond artsen (=veel dissecties doen in voormiddag) moeders besmette met infecties lijken
PREVENTIE : artsen verplichten handen wassen => ziet niveau problemen op zelfde niveau andere
Edward Jenner: 18e E = 1ste vaccinatie van pokken (= komt door Variolavirus)
zag dat mensen die overleefden ≠ terug ziek => met wondvocht andere mensen besmet
bep. mensen in bevolking NIET ziek (=vrouwen die koeien werkten) wondvocht ingeënt bij andere
‘vacca’ = koe => vaccinatie
John Snowboard: 19e E in London = Cholera heeft te maken met water Themes (drinkwater
uitgehaald) maatschappij bovenaan in Themes water halen => cijfers bijhouden
=> ziet dat daar veel beter gesteld
te voet alle huishouders afging + noteren => Shoe-Leather epidemiology
doorheen geschiedenis, door goed op te volgen VEEL aan preventie kunnen doen
EPI ook functie in klinische praktijk: zowel kwa diagnose/ prognose/ therapie in bep aandoening =
gebaseerd op onderzoeken grote groepen mensen
doelstellingen epidemiologie
• beschrijving mate wat is in ziekte/ maatschappelijke gezondheid
• inzicht etiologie => ontstaan verhogen
• belang basiswenteschap + preventie
• verloop + individuele ziektekans inschatten
deelgebieden: v ziektes als soorten van epidemiologie
epidemie = ziekte heel vlug/ heel hoog ontwikkelt + vlug verdwijnt => beperkt in tijd voor bep. groep
O
pandemie = epidemie verspreid over hele wereld
O
endemie O = ziekte zoals normaal gezien voorkomt in bevolking vb; griep
, DEEL 2: meten van ziekte
William Thomson = natuurkundige: ‘wnr ≠ kan meten dan ≠ wetenschap’
centraal in epidemiologie = frequentie en verdeling van ziekte in populaties meten /kwantificeren
≠ altijd eenvoudig: wnr begint ziekte? waar op baseren: date, bronnen,… ?
waar date halen? hangt af in welke fase iemand zit
verloop gezondheid —> ziekte
klinische fase = wnr symptomen ontwikkelt
pré-klinische fase: iets aanwezig MAAR ≠ weten
afh. van waar zit = v data
1ste fase ≠ date TENZIJ screent
vanaf symptomen = interviewen
mensen die zorg zoeken = bijkomende groepen
extra gegeven wnr mensen gehospitaliseerd
populatie steeds dalen naargelang fase
wat
epidemiologische breuk = T: mensen met bepaalde eigenschap = Z
µ hoeveel
N: hele groep = Z + niet Z
b wiewaarwar
basis terminologie
• absolute aantallen = cijfers #mensen
• proportie = verhoudingin waarbij T = deel van N
• ratio = verhouding 2 variabelen in contrast t.o.v. elkaar vb; sex-ratio = m/v in rustoord
afhankelijkheidsratio: T (=mensen die niet werken)/ N(=mensen die wel werken)
• rate = maat die snelheid uitdrukt waarmee iets optreedt in populatie (nieuwe gebeurtenis in bep
periode) => in periode gebeuren dingen met T: #nieuwe gebeurtenissen N: personen at risk (+)
• risk = algemene term om kans op gebeurtenis in bep tijd uitdrukken met T: #gebeurtenissen
N: bevolking at risk
• odds = verhouding ltl elkaar uitsluitende gebeurtenissen => kans dat iets gaat gebeuren/ kans dat
niet gaat gebeuren
morbiditeit/ morbidity
maten
1) incidentie = #zieken die beginnen tijdens gegeven periode in welomschreven populatie at risk
=> nieuwe gevallen: gezond —> ziek
breuk: #nieuwe ziektegevallen in bep. pop gedurende bep. tijdsperiode
#personen in pop “at risk” voor ontwikkelen van ziekte gedurende periode
= mate voor snelheid en risico WANT zegt iets over iets nieuws waarmee geconfronteerd kan worden
= gebruikt voor kans/ risico opkomen ziekte te meten
! periode goed beschreven + persoon MOET at risk zijn !
vb; # nieuwe gevallen BMH-kanker in bep. pop (=pop universiteit) op #personen at risk => alleen
vrouwen van universiteit
• cumulatieve incidentie = #nieuwe ziektegevallen die zich voordoen in populatie die gedurende bep.
tijdsperiode gevolgd wordt (cohort)
breuk: nieuwe ziektegevallen in gevolgde pop gedurende bep. periode
#personen in pop at risk voor ontwikkelen van ziekte (#bij begin periode)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller cameroncroese. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $17.44. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now