Deze samenvatting is voor VWO 5, het gaat over hoofdstuk 1 Parlementaire democratie. Alle begrippen worden helder uitgelegd en alle belangrijke punten die je moet weten voor de toets staan erin.
1 Wie lost onze problemen op?
Is voetbalgeweld méér dan een incident?
We spreken van een maatschappelijk probleem wanneer het groepen mensen aangaat, het
samenhangt met maatschappelijke veranderingen, er meerdere verschillende meningen zijn
over de aanpak en het vraagt om een gemeenschappelijke oplossing.
Waarden zijn principes waar concrete gedragingen voort uit komen (normen). Op basis van
waarden en normen worden regels opgesteld, met sancties wanneer deze overtreden
worden. Belangen zijn verlangens waaruit men voordeel wilt halen.
Verschillende/tegengestelde belangen zorgen vaak voor het feit dat maatschappelijke
problemen lastig op te lossen zijn.
Moet de overheid zich erin mengen?
Hobbes is voor een soevereiniteit die burgers bescherming biedt tegen dingen als
burgeroorlogen. Anarchisten stellen dat de staat burgers onderdrukt en vrijheid past bereikt
wordt wanneer de staat verdwenen is. Een staat is een staat wanneer het beschikt over een
omgrensd grondgebied, het grondgebied wordt bewoond door een groep mensen en een
soevereiniteit regeert over het gebied en de bevolking. Een ander woord voor de hoogste
macht is de overheid. De overheid beschikt over geweldsmonopolie.
Wat doet de overheid tegen het voetbalgeweld?
Politiek is het beleid, de totstandkoming en de effecten van overheid. Actoren zijn
betrokkenen bij een maatschappelijk probleem die hier hun mening en belangen over
spreken.
Wie heeft de meeste macht?
Macht is het vermogen om invloed uit te oefenen of iets gedaan te krijgen. Dingen waarop
macht wordt gebaseerd, worden machtsbases genoemd. Wanneer anderen de macht van
iemand onderwerpen en erkennen, wordt er gezag uitgeoefend.
Wie lost onze problemen op: staat of maatschappij?
Wanneer maatschappelijk een probleem door de politiek wordt aangepakt, heet het een
politiek probleem. Een burgermaatschappij wordt ook wel een civil society genoemd, dit
zijn organisaties die niet bij de overheid, commercie of privésfeer van vrienden en familie
hoort.
2 Beslissen we zelf?
Is de overheid er voor ons?
Burgers kunnen zelf met een initiatief voor een referendum komen, wanneer ze het niet
eens zijn met bepaalde wetten of dergelijke. In een democratie besturen de inwoners het
land, en is de regering van en voor burgers. In een dictatuur ligt alle macht in handen bij een
persoon.
, Wanneer is een land een volmaakte democratie?
Elke democratie moet over vier elementaire kenmerken beschikken:
1. Het bestuur wordt (in)direct gekozen door de bevolking.
2. Verkiezingen zijn vrij en geheim.
3. Grondrechten moeten in de grondwet worden vastgelegd en worden gerespecteerd.
4. Er is sprake van een onafhankelijke rechterlijke macht.
Sommigen vinden dat kenmerken als het respecteren van minderheden en een niet al te
groot verschil tussen arm en rijk ook horen bij een echte democratie.
In Nederland is geen sprake van een rechtstreekse democratie, maar van een indirecte
(parlementaire) democratie; er worden vertegenwoordigers gekozen die namens ons
beslissingen nemen.
Door wie worden we vertegenwoordigd?
Het Parlement/Staten-Generaal bevat onze landelijke vertegenwoordigers en bestaat uit de
Tweede en Eerste Kamer. De TK bestaat uit fracties (politieke partijen). De EK (Senaat) wordt
elke vier jaar gekozen door vertegenwoordigers uit de provincies. De landelijke bestuurders
zijn de minsisters en de staatssecretarissen, het kabinet. Als het kabinet niet vertrouwen
heeft van de meerderheid van de TK, valt het kabinet. Dit is de vertrouwensregel.
Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Daarom ligt niet alle macht bij het
landelijk bestuur, maar zijn er ook lagere bestuurslagen: de provincies en gemeenten. De
provincie doet het werk waar de landelijke overheid te groot voor is en de gemeente te
klein. De provinciale vertegenwoordigers in de Provinciale Staten worden eens per vier jaar
gekozen door de burgers. Ook controleren ze het dagelijks bestuur, het College van
Gedeputeerde Staten. De voorzitter van de PS en de GS is de Commissaris van de Koning.
De vertegenwoordigers van de gemeente zitten in de Gemeenteraad, het hoogste
bestuursorgaan. Ook controleert deze het College van B en W, het dagelijks bestuur van de
gemeente, waarvan de voorzitter de burgemeester is. Gemeentes hebben weinig
autonomie.
3 Meer gelijkheid of meer vrijheid?
Meer vrijheid en minder overheid?
Groepen mensen met min of meer dezelfde opvatting over de inrichting van de maatschappij
vormen een politieke stroming. Een van die stromingen is het liberalisme. Deze legt een
nadruk op de vrijheid van het individu (op economisch gebied). Wel moet de overheid
zorgen voor orde en rust. Rond 1960 begonnen de liberalen het prima te vinden dat de
overheid ingrijpt om ontplooiingsmogelijkheden voor het individu mogelijk te maken. Het
liberalisme is rechts. Partijen die voor het vasthouden van traditionele waarden en normen
zijn, zijn conservatief. Progressieven zijn voor het verbreken van oude gewoontes en
tradities, ze zijn voor vrijheid en autonomie. Volgens velen wordt de PVV als een
populistische partij gezien, ze speelt in op de gevoelens van onvrede bij het volk. Ook wordt
de PVV wel als fascistisch gezien, sterk antidemocratisch en racistisch en extreem-
nationalistisch.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jvanseeventer. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
