Class notes
Historiografie en geschiedfilosofie HC 2
- Course
- Institution
Zeer uitgebreide notities voor het college historiografie en geschiedfilosofie, waar relevant ook aangevuld met afbeeldingen uit de PowerPoint.
[Show more]
1 review
By: sjorsstuurman • 5 year ago
Seller
FollowRoosGroen
Reviews received
Content preview
Historiografie en geschiedfilosofieDr. van Veldhuizen
HC 2
11-02-2019
Sidenote: als Veldhuizen de moeite neemt een (uitgebreid) antwoord te geven op een (uitgebreide)
vraag, dan vindt hij het fijn/ een kleine moeite om een teken van ontvangst binnen te krijgen, of dit nu
fysiek of digitaal is.
Ieder belangrijk filosofisch vraagstuk verdient een uitleg die zich tot op zekere hoogte tot de waarheid
weet te verhouden, maar dit is voor iedereen anders. Interessant, maar ook verwarrend.
Probeer zelf naar zulke vragen te kijken en deze concreet te maken, wees niet bang hier weer
vragen over te stellen.
Vorige week
- Verschil geschiedfilosofie en historiografie
- (geschied)filosofie als strenge wetenschap
- Filosofische vragen in reactie op maatschappelijke opschudding
- Twee soorten geschiedfilosofie:
o Substantiële/ speculatieve geschiedfilosofie.
o Kritische/ analytische geschiedfilosofie.
- Dit onderscheid is van oudsher cruciaal, maar ook bedrieglijk.
- We willen er voorbij en daarom kiezen we een andere aanpak: bestudering van relaties tot het
verleden.
Kijkend naar relaties met het verleden kom je substantiële vragen tegen, maar ook de analytische kant.
- We begonnen met de epistemische relatie.
- Klassiek: Cartesian Anxiety (óf-óf-denken)
- Wij maken geen keuze (niet modern of postmodern/ niet objectief of subjectief).
- Persoonlijke voorkeur: hermeneutische benadering.
- Dit epistemische vraagstuk blijft terugkeren!
Vandaag
- Wat is het verleden?
- Wat is de materiële relatie met het verleden?
o Vast een aantekening: gaat niet om materie in de zin van spullen, maar het idee dat je
ideeën voortleeft en doorgeeft en dingen uit het verleden in het heden resoneren, zoals
ook een ruïne, maar gaat niet over ruïnes als zodanig.
Relatie Doelen
Epistemisch Kennis, begrip
Moreel Goedheid, rechtvaardigheid
Politiek Machtsuitoefening, besluitvorming
Esthetisch Schoonheid, samenhang
Materieel (afkomst, identiteit)
Wat is het verleden?
Wat is het verleden? Ofwel: hoe kijken we tegen het verleden aan?
- Het chronologische verleden
- Het voltooide verleden
- Het vreemde verleden
- Het aanwezige verleden
“Geschichte schreiben ist eine Art, sich das Vergangene vom Halse zu schaffen” (Goethe).
Verleden en geschiedenis zijn niet hetzelfde. Vandaag wordt eerste gekeken naar wat het verleden is
en de manieren hoe we naar het verleden kijken. Naast het aanwezige verleden heeft Veldhuizen het
ook over materiële verleden, een goede aanwijzing van de aanwezigheid.
1. Chronologische verleden
Wat is het chronologische verleden?
, Historiografie en geschiedfilosofie
Dr. van Veldhuizen
HC 2
11-02-2019
In feite de manier hoe wij de hele dag het verleden definiëren, zoals “ik liep een half uur geleden door
die deur”.
- De tijd die geweest is.
- Alles vanaf een milliseconde tot diep terug in de oertijd.
- Alles is daarmee geschiedenis.
Zeer onbevredigende manier om over verleden na te denken. Brengt geen orde aan, enkel verschil
tussen toen en nu. Het beslaat alle tijd die geweest is, voor historici problematisch. Het doet geen recht
aan de relativiteit van tijd. Denk zo aan hoe geschiedenis hier is opgedeeld, zoals het enorme blok
voor de oudheid en de kleine voor de contemporaine tijd. Je ziet dat er enorme sprake is van
relativiteit. Op het niveau van de oudheid spreken we nauwelijks over de contemporaine tijd en
andersom.
Chronologische verleden doet hier geen recht aan. Jammer, maar dit is een manier van nadenken die
niet zo handig is.
Hoe dan?
- Doorgaans: niet “vroeger”
- Zoeken naar historische afstand
o Is relatief en dit willen we erkennen.
- Erkenning van de relativiteit van het historische process
o Dan druk je het niet meer uit in chronologische jaren.
- Meteen een twistpunt: niet chronologisch vast te stellen.
- Moet dat 20, 100 of 300 jaar zijn?
Afstand zoek je idealiter op naar de volgende slide.
2. Het voltooide verleden
- Wat is de ideale historische afstand
- Doorgaans: verleden moet ‘voorbij’ of ‘voltooid’ zijn.
- Maar wanneer is het verleden voltooid?
- Altijd relatief:
o Voltooid door wie?
o Wat is er precies voltooid?
o Lange- en korte termijn ontwikkelingen?
o Continuïteit en discontinuïteit?
o Deels wel en deels niet voltooid?
Voorbeeld: de lange negentiende eeuw duurt tot ver in de twintigste eeuw. Chronologisch gezien is
deze periode voor het einde van de voltooide periode afgelopen.
Waarom is er sprake van een einde, met daarvoor iets wat je een begin of proces kan noemen?
Sommige dingen zijn deels wel of niet voltooid. Het idee van voltooiing is een negentiende-eeuws
idee. Ook bij geschiedfilosofie evident.
Juist in de negentiende eeuw gaan mensen nadenken over een tijdgeest, hiervoor werd niet echt over
periodisering nagedacht, dit werd een soort fetisjisme.
- Veronderstelt eenduidig, lineair begrip van ontwikkeling.
- Veronderstelt ‘perioden’, elk met eigen ‘tijdgeest’.
- Tijdperk denken: geen ‘multiple temporalities’ à la Shmuel Eisenstadt.
- Bekende 19e-eeuwse gedachte: Zeitgeist (historisme)
Historisme resoneert nog altijd in ons idee van geschiedenis. Mengend in debatten nemen we
historische ideeën mee, bewust en onbewust.
- Historisme: ‘Rankeaanse methode tegenover filosofische systeemdenkers en metafysici:
bronnen etc.’.
o Historisme kan allerlei dingen betekenen, van oudsher de Rankeaanse methode dat we
met bronnen aan de slag moesten en niet met metafysische ideeën. Hij stelde zich
tegenover Hegel.
Historisme: ‘Geschiedenis als sleutel tot begrip van de wereld’.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller RoosGroen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now