Het autonome zenuwstelsel – Neurowetenschappen
Hoorcollege 31. Hoofdstuk 21.
Indeling autonome zenuwstelsel
Het autonome zenuwstelsel kan worden onderverdeeld in:
• Viscerosensibel (afferent).
• Visceromotorisch (efferent).
• Enterisch (spijsverteringskanaal).
Visceromotorische, autonome zenuwstelsel
Het visceromotorische, autonome zenuwstelsel reguleert de onwillekeurige activiteit van inwendige
organen, zoals het hart, de longen en de spijsverteringsorganen, door de aansturing van gladde spieren,
klieren en de hartspier. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee grote onderdelen:
• Het sympathische zenuwstelsel.
• Voornamelijk actief in actie/bij beweging.
• Fight or flight.
• Maakt maximaal gebruik van metabolische bronnen mogelijk.
• Het parasympatische zenuwstelsel.
• Voornamelijk actief in rust.
• Rest and digest.
• Zorgt voor de aanmaak van metabolische bronnen.
Opbouw autonome zenuwstelsel
Lower motorneuronen van het visceromotorische systeem liggen buiten het centrale zenuwstelsel in
tegenstelling tot lower motorneuronen van het somatomotorische systeem (zie Samenvatting Perifeer
motorisch neuron: spierreceptoren en reflexen). De cellichamen van deze lower motorneuronen liggen
namelijk in autonome ganglia. De locatie van autonome ganglia is verschillend:
• Autonome ganglia met cellichamen van lower
motorneuronen van het sympathische
visceromotorische systeem liggen dichtbij het
ruggenmerg.
• Autonome ganglia met cellichamen van lower
motorneuronen van het parasympatische
visceromotorische systeem liggen in de neurale
plexus (= een netwerk van neuronen) vlakbij of in
het doelorgaan.
Lower motorneuronen van het visceromotorisch systeem
worden ook wel post-ganglionaire neuronen genoemd.
De contactplaats tussen een visceromotorisch neuron en het doelorgaan is minder complex dan de
contactplaats tussen een somatomotorisch neuron en een skeletspier. Hierdoor zal neurotransmitter die is
afgegeven door een visceromotorisch neuron over een grotere afstand diffunderen voordat het bindt aan
de post-synaptische receptor.
Het sympathische zenuwstelsel
Het sympathische zenuwstelsel is altijd tonisch actief om sympathische functies op peil te houden
ongeacht de omstandigheden. Het sympathische zenuwstelsel is niet actief volgens een alles-of-niets-
principe, maar vele sympathische reflexen kunnen onafhankelijk van elkaar geactiveerd worden.
1
, Post-synaptische neuronen in sympathische ganglia hebben uitgebreide dendrietbomen. Dit betekent dat
deze neuronen door een groot aantal pre-ganglionaire neuronen geïnnerveerd worden. Er is een grote
mate van convergentie.
Activatie van het sympathische zenuwstelsel leidt tot de volgende aanpassingen:
• Dilatatie van pupil.
• Vasoconstrictie van bloedvaten in de huid en het spijsverteringskanaal.
• Dilatatie van bronchiën.
• Toename cardiac output.
• Vasodilatatie van bloedvaten in skeletspieren.
• Stimulatie bijnier tot uitscheiding van adrenaline.
• Stimulatie pancreas tot uitscheiding van glucagon.
Bouw van het sympathische zenuwstelsel
Pre-ganglionaire neuronen liggen in de intermediolaterale cel
kolom in de laterale hoorn van het ruggenmerg. Deze
intermediolaterale cel kolom verloopt van de bovenste
thoracale segment (T1) tot de bovenste lumbale segmenten
(L2). Deze pre-ganglionaire neuronen reguleren de
sympathische output voor het hoofd, de thorax, het abdomen
en het bekken. Axonen van pre-ganglionaire neuronen
verlopen eerst via de nervus spinalis, maar verlaten deze via de
ramus albus. Vervolgens termineren de pre-ganglionaire
axonen op verschillende plaatsen:
• Paravertebraal ganglion.
Paravertebrale ganglia liggen langs het ruggenmerg in
de grensstreng (= truncus sympaticus). Pre-ganglionaire
axonen termineren op lower motorneuronen/post-
ganglionaire neuronen die de lichaamswand
(bloedvaten en huid) innerveren.* De overschakeling
van pre-ganglionaire axonen op post-ganglionaire
neuronen vindt plaats in het paravertebraal ganglion die
op hetzelfde niveau als het ruggenmergsegment waar
het pre-ganglionaire axon uittreedt ligt of in een
paravertebraal ganglion die een niveau hoger of lager
dan het ruggenmergsegment waar het pre-
ganglionaire axon uittreedt ligt. De post-
ganglionaire axonen verlaten het
paravertebraal ganglion via de ramus griseus.
Vervolgens voegen de post-ganglionaire
axonen zich bij de nervus spinalis.
• Prevertebraal ganglion.
Pre-ganglionaire axonen verlopen via een
paravertebraal ganglion in de grensstreng en
een splanchnische zenuw (nn. splanchinici)
naar een prevertebraal ganglion.
Prevertebrale ganglia liggen in de borst, het
abdomen en het bekken (coeliakie ganglion,
superieure mesentericus ganglion, inferieure
mesentericus ganglion) vlakbij de
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anoukbmw. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.33. You're not tied to anything after your purchase.
