Dit is een samenvatting uit Geschiedenis werkplaats H1 tm H10, geschikt voor proefwerken, tentamens en het centrale examen. Een uitgebreide samenvatting van alle tien de tijdvakken van het eindexamenvak geschiedenis per kenmerkend aspect, met duidelijke verbanden en tips voor bronherkenning. De sam...
Prehistorie - Tijdvak 1 Tijd van jagers en boeren
Tot 3000 v.C.
Belangrijkste ontwikkeling = landbouwrevolutie, van jagers-verzamelaars naar boeren die op
een vaste plek wonen en bijvoorbeeld potten van aardewerk maken voor opslag van
voedsel.
1. De levenswijze van jagers-verzamelaars
Voedsel verkregen door jagen, vissen en verzamelen.
Nomaden, trokken rond in kleine groepen op zoek naar nieuw eten. Hadden dus weinig bezit
en sociale verschillen.
2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
Geleidelijke overgang maar door grote impact toch een landbouwrevolutie genoemd. Voor
het eerst in Midden-Oosten en (daarna) Egypte vanwege vruchtbaar klimaat (vruchtbare
halve maan).
Ontwikkeling naar verbouwen van gewassen en houden van vee, vestigen op vaste
woonplaats en hadden dus meer bezit en sociale verschillen.
- Vesting kon net mooier zijn, de een had meer vee dan de ander enzovoort.
3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
- sociaaleconomische en politieke veranderingen
Eerste stedelijke gemeenschappen door meer opbrengst van de landbouw, waardoor men
zich kon gaan specialiseren in ambachten, handel en bestuur.
Hieruit volgde een geldeconomie.
Handelaren en ambachtslieden vestigden zich in ommuurde nederzettingen, dorpen met
stadsmuur (=eerste steden).
Eerste schrift; beeldschriften met informatie over opbrengsten et cetera.
Oudheid - Tijdvak 2 Tijd van Grieken en Romeinen
3000 v.C. - 500 n.C.
4. De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en
politiek in de Griekse stadsstaat
Griekse wereld een eenheid op godsdienstig en cultureel gebied, zeer verdeeld op politiek
gebied. Verdeeld in verschillende stadstaten (=poleis) met eigen regels en
bestuur(svormen)
507 v.C. - Athene een democratie
Griekse filosofen (Aristoteles en Plato) ontwikkelden wetenschap, natuur verklaren zonder
godsdienst. Meerdere wetenschappers bijdrage aan wetenschappelijk denken, wiskunde,
natuurkunde en geneeskunde.
, 5. De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur
Specifieke bouwkunsten en beeldhouwkunsten.
Grieken: rechte lijnen en zuilen. Idealistische kunst.
Romeinen: bogen en koepels. Realistische kunst.
Door uitbreiding van het Romeinse Rijk verspreidde de Grieks-Romeinse cultuur zich door
Europa.
6. De groei van het Romeins imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in
Europa verspreidde
Door de groei worden andere volkeren beïnvloed door de G-R cultuur. Uitbreiding dmv
militaire discipline. Succesformule = overwonnen (wreed) volkeren konden bondgenoten
worden en in aanmerking komen voor het Romeins burgerrecht. Ze mochten ook hun religie
behouden als ze de keizer als God erkende.
Gevolg: Romanisering = Grieks-Romeinse cultuur en taal wordt door mensen in het hele
rijk overgenomen.
Eerst monarchie, daarna republiek.
44 v.C. - Julius Caesar vermoord.
- neef Octavianus wint burgeroorlog en wordt Caesar Augustus en daarmee is Rome
een keizerrijk
Daarna Pax Romana = 200 jaar lange periode van interne vrede in het rijk
7. De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van
Noordwest-Europa
Germanen lieten zich romaniseren door dienstplicht en handel. Germaanse cultuur dus erg
beïnvloed door de G-R cultuur.
9 n.C. - Germaanse stammen verslaan Romeinse leger bij Noord-Duitsland.
- Rijn en Donau de nieuwe grens van het rijk (Limes)
Trokken later nog verder het rijk in, waarna een Germaan koning van Rome werd. Westerse
deel van het rijk dus uit elkaar.
8. De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische
godsdiensten
Ontwikkeling = eerste godsdienst (grondlegger) die in 1 god gelooft.
Jodendom was de eerste monotheïstische godsdienst, Jahweh.
Christendom ontstond als stroming vanuit het jodendom.
Monotheïstische botst met Romeinse wet die de verering van de keizer als god vereiste.
Desondanks breid het christendom zich uit onder niet-joden in het rijk.
4e eeuw (380) - Christendom staatsgodsdienst nadat de keizer christen wordt.
Later ontstaat Islam.
In bronnen vaak als confrontatie tussen christelijke leiders en polytheïstische leiders.
, Middeleeuwen - Tijdvak 3 Tijd van ridders en monniken
Vroege middeleeuwen 500-1000
9. De verspreiding van het christendom in geheel Europa
Christendom verdween uit het West-Romeinse rijk na de ineenstorting ervan.
Karel de Grote speelde een grote rol bij verspreiding christendom, eind van de 4e eeuw
werd christendom staatsgodsdienst. Want christendom was een middel om eenheid te
creëren voor vorsten.
Er kwam een scheuring in het Christendom waarbij de Katholieke kerk in Rome werd geleid
door de paus en de Oosterse Orthodoxe kerk door de keizer van het Oost-Romeinse rijk in
Constantinopel =schisma
10. Het ontstaan en de verspreiding van de islam
Allah openbaart zich dmv visioenen bij Mohammed. Na zijn dood worden de boodschappen
vastgelegd in de Koran.
Progressief geloof, 1 God en heilig boek. Kende rechten toe aan de vrouwen, christenen en
joden. Polytheïsme vervolgd (geen gelijkheid).
Succesvolle expansie/veroveringen: 1 Concept Jihad/Djihad (=heilige oorlog) religieuze
verplichting van Islamieten om zich in te spannen om het geloof te verbreiden en goede
werken te doen. 2 relatieve tolerantie en achterstelling volkeren van het boek.
11. De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van een agrarisch-urbane
samenleving naar een zelfvoorzienende agrarische samenleving, georganiseerd via
hofstelsel en horigheid
Verband= ondergang West-Romeinse rijk en ontstaan zelfvoorzienende samenleving.
5e eeuw - West-Romeinse Rijk ten onder, wat leidde tot chaos.
- Door volksverhuizingen
Daardoor verdwenen steden, handel en nijverheid en dus ook de geldeconomie ->
ruilhandel. Schrift verdween. (behalve kerk)
Grootste deel van de bevolking leefde in autarkische leefgemeenschappen onder leiding van
een adellijke heer = Hofstelsel.
Horigen verrichtten herendiensten en mochten grond niet verlaten = horigheid.
- Samenlevingsvorm en economisch systeem
- Te herkennen aan herendiensten, deel opbrengst, en economische situatie
- Om veilig te zijn voor geweld en epidemieën. (bron)
12. Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur
Na uiteenvallen Romeinse Rijk gaf de vorst (=leenheer) grond aan edelen
(=leenman/vazal) in ruil voor: eed van trouw en soldaten. Er was namelijk geen geld om
soldaten te belonen (geldeco weg -> vorm ruilhandel). Dit is feodalisme.
- Doen vorsten omdat wegennet en communicatiemiddelen slecht waren, zochten
manier om centraal bestuur te krijgen. Want, groot rijk maar kon niet telkens heen en
weer vanwege slechte voorzieningen.
Karel de grote (800) formaliseerde dit. Na Karel gingen leenmannen zich als zelfstandige
heersers gedragen en werden de keizers en koningen zwak. Kozen bijvoorbeeld zelf sterke
opvolgers waardoor vorst niets meer kon doen.
- Politiek systeem
- Te herkennen aan eed van trouw, politieke situatie, soldaten
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emmavgessel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.74. You're not tied to anything after your purchase.
