Summary
Samenvatting ethiek in sociaal werk
- Course
- Institution
- Book
Een samenvatting van het boek 'Ethiek in sociaal werk' van Jacquelien Rothfusz. Ook zijn de college's van Jeannette Hartman meegenomen in deze samenvatting.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
4 reviews
By: stephanieverra • 4 year ago
By: roelofjanfeersmahoekstra • 4 year ago
By: kevinboer1 • 5 year ago
By: lobkemarijke • 5 year ago
Seller
Followharmasteenhuis
Reviews received
Content preview
Samenvatting ethiekHoofdstuk 1
Een sociaal werken moet goed nadenken over de waarden en normen die zijn professioneel
handelen beïnvloeden, want:
Vaak komen mensen bij een sociaal werken als er problemen zijn die ze zelf niet kunnen
oplossen of waarvan ze denken dat ze die niet kunnen oplossen.
Veel cliënten komen uit de sociaal zwakkere milieus of hebben bepaalde beperkingen.
Mensen geven vaak vertrouwelijk informatie.
Door interventies kan een sociaal werken het leven van mensen ingrijpend beïnvloeden.
Door deskundigheid en positie heeft de sociaal werker macht.
De sociaal werker moet zijn keuzes verantwoorden.
De sociaal werker bevindt zich vaak in een spanningsveld tussen de belangen van de cliënt,
zijn omgeving, de instelling waar hij voor werkt en de instanties die zijn werk financieren.
Technisch-instrumentele professionaliteit: de sociaal werker kan effectief en efficiënt gebruikmaken
van methodische vaardigheden.
Normatieve professionaliteit: als je nadenkt over de waarden in je werk en als die waarden de
leidraad in je handelen vormen.
Morele vragen gaan over goed en kwaad, over de manier waarop mensen zouden moeten leven.
Morele opvattingen: een antwoord op de vraag hoe men zich als goed en verantwoordelijk kan
gedragen.
Een essentiële voorwaarde voor moraal is dat men de vrijheid heeft om te kiezen en dat zij dus
verantwoordelijk zijn voor hun keuze.
Moreel gedrag kan verklaard worden vanuit biologische processen en vanuit de evolutie. Er zijn dus
allerlei verschillende redenen waarom mensen hun eigen gedrag en dat van anderen goed- of
afkeuren. De Belgische filosoof Verplaetse doet onderzoek naar de verschillende achtergronden van
morele keuzes. Hij onderscheid vier intuïtieve moralen:
De hechtingsmoraal regelt hoe we omgaan met de mensen met wie we verbonden zijn. In
deze moraal gaat het over hechting en empathie.
De geweldmoraal is een moreel systeem dat regelt hoe we met bedreigende situaties
omgaan.
De reinigingsmoraal regelt dat mensen reinheid koppelen aan het goede en besmetting aan
het kwaad.
De samenwerkingsmoraal speelt een rol in de manier waarop mensen met elkaar
samenwerken en omgaan met mensen die de samenwerking bedreigen.
Waarden: begrippen die omschrijven wat mensen waardevol vinden en waarnaar zij streven. Het
zijn idealen die wezenlijk zijn voor de kwaliteit van het leven.
Normen: handelingsvoorschriften
Fatsoensnormen: omgangsregels die vastleggen wat hoort en wat niet hoort. Dit noemt men ook
wel kleine ethiek of etiquette.
Als kinderen vertellen wat het verschil is tussen het overtreden van een fatsoensnorm en het
overtreden van een morele norm, zijn er vier criteria te onderscheiden:
Ernst: een morele normovertreding is ernstiger
Straf: de straf voor een morele normovertreding is zwaarder
Regelcontingentie: morele normen zijn niet/minder afhankelijk van toevallige regels
Autoriteit: morele normen zijn niet/minder afhankelijk van de goedkeuring door een
autoriteit
Juridische normen: wettelijke regels.
,Deugden: goede eigenschap die de handelwijze van de mens bepaalt.
Veel deugden komen overeen met waarden of zijn aan waarden te koppelen. Het verschil is dat
waarden abstracte cognitieve begrippen zijn, terwijl deugden aan een specifieke persoon zijn
gekoppeld.
Beroepsethiek: specifieke morele regels voor bepaalde beroepsgroepen.
Beroepscode: vastgelegde waarden en normen van een beroep die als leidraad dienen voor een
goede beroepsuitoefening.
We spreken van ethiek als mensen op een systematische manier naar redelijke argumenten zoeken
om te onderbouwen waarom een handeling goed of fout is.
Ethiek: een systematische reflectie op morele vragen, op basis van rationele argumenten.
Er zijn verschillende manieren om systematisch na te denken over morele vragen:
1) Descriptieve ethiek
Beschrijft de moraal in een gemeenschap. Het gaat hier over feiten: hoe gedragen mensen
zich in morele kwesties en welke argumenten gebruiken ze hierbij.
2) Prescriptieve of normatieve ethiek
Iemand kan nadenken wat de argumenten pro en contra van een bepaalde handeling zijn,
en daar vervolgens een standpunt over innemen.
Normatieve ethiek: hoe mensen zich zouden moeten gedragen
Prescriptieve ethiek: voorschrijvende ethiek
3) Meta-ethiek
Bij meta-ethiek gaat het over morele vraagstukken van een hoger abstractieniveau. Meta-
ethiek reflecteert op betekenis, herkomst en geldigheid van visies op goed en kwaad.
Fundamentele meta-ethische vragen:
a) Zijn waarden universeel of cultuurgebonden?
Universele waarden: waarden die een absolute standaard zijn, die voor iedereen gelden.
Kritiekpunt op het universalisme:
Onze ‘ideale’ universele waarden zijn ingegeven door het Westerse
Verlichtingsdenken; dit wordt vaak moreel superieur gezien.
Cultuur relativisme: het standpunt dat wat moreel juist of onjuist is, volledig bepaald
wordt.
Een aantal fundamentele kritiekpunten op het cultureel relativisme:
Het leidt tot morele verlamming of apathie, omdat het geen basis geeft van waaruit
morele praktijken bekritiseerd kunnen worden.
Het maakt hervorming in principe verwerpelijk, omdat die ingaat tegen de culturele
opvattingen die op dat moment heersen.
Relativisten roemen vaak hun eigen tolerantie voor andere culturele gebruiken.
Begrip Aspecten Uitgangspunt
Cultureel relativisme Beschrijvend In elke cultuur gelden andere
waarden en normen (feit)
Normatief Morele kwesties behoren
beoordeeld te worden op
basis van de waarden die in
die cultuur gelden (norm)
Universalisme Beschrijvend Overal gelden dezelfde
waarden (feit)
Normatief Bepaalde centrale waarden
moeten overal worden
aanvaard (norm)
b) Zijn mensen vrij en dus verantwoordelijk voor hun daden? Hoe vrij moet een staat zijn
burgers laten?
Je bent alleen moreel verantwoordelijk voor je daden als je ook anders had kunnen
handelen en niet door externe of interne krachten werd gedwongen.
, Wilsvrijheid: menselijke wil wordt niet uitsluitend bepaald door invloeden, zoals
erfelijkheid, opvoeding en omgeving. Een mens die wilsvrijheid heeft, bepaalt zijn eigen
wil.
Maatschappelijke vrijheid: vrijheid van een individu binnen de samenleving.
Deterministen: de mens is niet vrij maar wordt volledig bepaald (door God, door
conditionering, door biologische processen, enz.)
Indeterministen: gedeeltelijk vrij, gedeeltelijk bepaald
Isaiah Berlin (1909-1997)
Negatieve vrijheid
Een situatie waarin iemand niet door anderen wordt gehinderd in wat hij wil doen.
Vrij zijn van….
Persoonlijke groei vindt plaats vanuit de persoon zelf…
Past in liberale opvattingen.
Hoe groot kan/mag het domein zijn waarin negatieve vrijheid geldt?
Sociaal werk: afzien van paternalisme
Positieve vrijheid
Een situatie waarin iemand vrij is om bepaalde doelen te bereiken. Vrij zijn tot het
inzetten van eigen vermogens.
Zeggenschap over je eigen leven, je eigen ontplooiing, ‘meester over jezelf zijn’
De mogelijkheden hebben/krijgen om doelen te bereiken
Sociaal werk: afzien van manipulatie
c) Zijn mensen gelijk?
Natuurlijke gelijkheid: het uitgangspunt dat mensen van nature gelijk zijn.
Economisch-culturele gelijkheid: als mensen aan elkaar gelijk zijn wat betreft inkomen en
maatschappelijke mogelijkheden.
Rechtsgelijkheid: de norm dat mensen gelijk zijn voor de wet.
d) Hoe ziet een rechtvaardige samenleving eruit?
Rechtvaardigheid: een begrip waarmee verbinding kan worden gelegd tussen vrijheid en
gelijkheid.
Mensen houden zich aan normen en waarden om twee redenen. De eerste is dat normen en
waarden de gemeenschap bij elkaar houden. Mensen willen niet dat anderen zien dat zij in strijd
met die normen en waarden handelen. Het gevoel dat hierbij hoort is schaamte. Ten tweede kan
iemand zich aan normen en waarden houden, omdat hij zichzelf recht wil kunnen aankijken in de
spiegel. Het gaat er dan niet om wat anderen van hem vinden, maar wat hij van zichzelf vindt. als
hij in strijd is met zijn geweten handelt, voelt hij schuld.
De theorie van Kohlberg beschrijft een ontwikkeling waarin normen en waarden oorspronkelijk
buiten de persoon liggen en steeds meer geïnternaliseerd worden. Kohlberg gaat uit van vaste
stadia. Daarbij is een bepaalde mate van cognitieve ontwikkeling noodzakelijk, maar niet
voldoende om een volgend moreel niveau te bereiken. Zo moet iemand abstract kunnen redeneren
om het hoogste morele niveau te bereiken, maar niet iedereen die abstract kan denken, bereikt
ook dit hoogstaande morele niveau. Kohlberg deed onderzoek naar zijn theorie door kinderen in
semigestructureerde interviews te vragen hoe ze met een bepaald moreel probleem zouden
omgaan. De argumenten die ze aanvoerden, deelde hij in zes stadia in. Daarbij onderscheidde hij
drie niveaus:
Preconventioneel niveau
De morele actor (de persoon die handelt in een morele kwestie) past zich nog niet aan zijn
omgeving aan.
o Gehoorzaamheid en straf
De actor doet iets of laat iets na, omdat hij daarmee een beloning of een straf kan
verdienen.
o Voor wat hoort wat
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller harmasteenhuis. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75632 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now