Dit is een samenvatting van het Praktijkboek Sociologie met alle hoofdstukken samengevat én compleet met alle begrippen die je moet kennen voor de toets!
Sociologie is de leer van de menselijke samenleving. Zij bestudeert het gedrag
van mensen in hun sociale omgeving. Sociologen onderzoeken waarom mensen
zich gedragen zoals ze zich gedragen als leden van een samenleving. Zij vragen
zich af welke maatschappelijke factoren het denken en gedrag beïnvloeden.
Daarbij gaat het om factoren als sociale klasse, cultuur, vooroordelen,
stereotypen, sociale controle, macht, groeperingen en sociale ongelijkheid. De
socioloog wil de samenleving inzichtelijk maken voor de mensen die er deel van
uitmaken, zodat hun sociaal bewustzijn groeit en ze minder een speelbal zijn van
de tijdgeest, maatschappelijke ontwikkelingen en hun sociale omgeving.
Kritische wetenschap
De socioloog is geneigd om steeds weer opnieuw het vanzelfsprekende ter
discussie te stellen. Vaak zien wij maatschappelijke verschijnselen als
vanzelfsprekend en onvermijdbaar. We zeggen bijvoorbeeld: ‘Als je voor een
dubbeltje geboren bent, word je niet gauw een kwartje’. Of: ‘Ontwikkelingshulp is
weggegooid geld’.
Wij kijken door een gekleurde bril naar de wereld om ons heen. Die bril bestaat
uit kennis, waarden en oordelen die we in de loop der jaren opgedaan hebben.
Dat is ons referentiekader.
Referentiekader: een referentiekader bestaat uit iemands kennis en verklaringen
van en oordelen over de sociale werkelijkheid.
Mensen nemen selectief waar en waarderen dezelfde maatschappelijke
verschijnselen verschillend.
Referentiekaders van groeperingen en volkeren verschillen. Nepnieuws
functioneert tegenwoordig vaak als een belangrijke bron om de eigen mening en
keuzes een onderbouwing te geven. Bij nepnieuws gaat het om bewuste
verspreiding van desinformatie via traditionele nieuwsmedia of sociale media.
Het doel daarvan is om financieel of politiek gewin te behalen. Verspreiding van
nepnieuws is de laatste jaren sterk toegenomen.
Sociaal bewustzijn
Sociologen brengen bepaalde kenmerken van de samenleving in verband met
andere om op deze wijze een beeld te krijgen van het geheel. Als jou dat lukt als
persoon wat betreft je eigen leven, is volgens Mills sprake van sociologische
verbeeldingskracht. Dan heb je zicht op de snijpunten tussen jouw persoonlijke
levenslot, geschiedenis en sociale omstandigheden. Dit noem je: sociaal
bewustzijn. ‘Door de groei van het sociaal bewustzijn krijgen mensen het gevoel
te ontwaken in een huis waarvan zij alleen vermoeden dat zij het kenden. Ze zijn
steeds beter in staat om samenhangen te constateren.’
Sociaal bewustzijn: houdt in dat je zicht hebt op de snijpunten tussen jouw
persoonlijke levenslot, geschiedenis en sociale omstandigheden.
Sociaal bewustzijn is onmisbaar voor een goede zorgverlening. Sociaal bewustzijn
leidt tot een betere grip op je leven en minder afhankelijkheid van wat je
overkomt. Inzicht in sociaal bepaald denken en gedrag levert meer vrijheid en
inzicht op in de grenzen van die vrijheid. Tegelijkertijd leer je hoe je het gedrag
van anderen, zoals collega’s en cliënten beter kunt begrijpen.
,Cognitieve dissonantie: is een psychologische term voor de onaangename
spanning die ontstaat bij het kennisnemen van feiten of opvattingen die strijdig
zijn met een eigen overtuiging of mening.
Halo-effect
Bovendien vinden we mooie verhalen vaak aangenamer dan de naakte waarheid.
Of iets waar is, is minder belangrijk. ‘Een mooi verhaal moet je dan niet stuk
beargumenteren’ zeggen sommigen dan. We lijden bijna dagelijks onder wat
psychologen ‘cognitieve dissonantie’ noemen. Het gaat om onverenigbaarheid
van 2 cognities. Bij cognitieve dissonantie voelen mensen een sterke drang om
die verschillen te verkleinen. Vaak doen we dat door de feiten en opvattingen zo
te vervormen dat ze passen bij onze bestaande overtuiging en mening. Niet
alleen bij het beoordelen van onszelf maar ook van anderen nemen we vaak een
loopje met de waarheid. Daarbij speelt het halo-effect een belangrijke rol. Het
halo-effect werd voor het eerst beschreven in 1920 door Edward Thorndike.
Halo-effect: is de neiging om te denken dat wanneer iemand op één terrein
positief opvalt, hij ook wel goed zal zijn op andere terreinen.
Begrippen hoofdstuk 1
Referentiekader Een referentiekader bestaat uit
iemands kennis en verklaringen van
en oordelen over de sociale
werkelijkheid.
Sociaal bewustzijn Sociaal bewustzijn houdt in dat je zicht
hebt op de snijpunten tussen je
persoonlijke levenslot, geschiedenis
en sociale omstandigheden.
Cognitieve dissonantie Cognitieve dissonantie is een
psychologische term voor de
onaangename spanning die ontstaat
bij het kennisnemen van feiten of
opvattingen die strijdig zijn met een
eigen overtuiging of mening.
Halo-effect Halo-effect is de neiging om te denken
dat wanneer iemand op één terrein
positief opvalt, hij ook wel goed zal
zijn op andere terreinen.
, H2
Homo sociologicus
Hoe we met elkaar omgaan, hebben we zelf maar een klein beetje voor het
zeggen, ondanks de grote nadruk die onze samenleving legt op individuele
verantwoordelijkheid en vrijheid. Veel van ons gedrag is sociaal bepaald. Als
iemand weet uit welke wijk je komt, welke politieke voorkeur je hebt of welke
kranten je leest kan hij al veel van je gedrag voorspellen.
Ons denken, gedrag en zelfs gevoelens zijn een product van biologische en
maatschappelijke factoren. Onze genen (het domein van de biologen en genetici)
hebben we meegekregen van onze ouders en die hebben we niet kunnen kiezen.
Bij een geluksgevoel is er sprake van een complex samenspel tussen genetische
aanleg en omgevingsinvloeden.
De omgevingsinvloeden, oftewel maatschappelijke factoren hebben verschillende
oorsprongen:
Groeperingen (Ouders, broers, klasgenoten, vrienden, seksgenoten enz.)
Cultuur (waarden, normen, verwachtingen, doeleinden enz.)
Sociale laag (incl. machtpositie, sociale laag kun je niet zelf kiezen: je
wordt erin geboren)
Maatschappelijke ontwikkelingen
Genen, groeperingen, culturen, sociale ongelijkheid, maatschappelijke
ontwikkelingen en macht staan niet los van elkaar: zij beïnvloeden elkaar. Zo
beïnvloed de sociale laag waarin je geboren bent de groeperingen waarin jij je
beweegt.
Zo zie je dat er meerdere factoren in het spel zijn: multicausaliteit.
De roltheorie
Ieder mens bekleedt in de groeperingen waarvan hij deel uitmaakt talrijke
posities en bij elke positie hoort een rol, die kort samengevat bestaat uit: de
verwachtingen die de omgeving heeft van hem als positiebekleder. Mensen
gedragen zich meestal zoals van hen verwacht wordt. De mens is volgens Ralph
Dahrendorf (1964) een ‘homo sociologicus’, wiens leven vooral gedirigeerd wordt
door de rollen die van hem verwacht worden.
De roltheorie is een goed hulpmiddel bij de analyse en de verklaring van ons
gedrag.
Posities
Een positie zit niet vast aan 1 bepaald persoon. Jij bent bijvoorbeeld een student,
maar er zijn een tal personen die ook een student zijn. Binnen de
studentenpopulatie zijn er ook weer verschillende studenten te onderscheiden
(mbo/hbo/uni). Dit zijn allerlei verschillende posities. Zelfs binnen het hbo zijn er
weer verschillende posities, zoals die van een docent, stagebegeleider, enz.
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Dilanzs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.03. You're not tied to anything after your purchase.
