Summary
zeer duidelijke EXAMEN samenvatting bvj 5 havo thema 4 transport
- Course
- Level
Samenvatting van 17 pagina's voor het vak Biologie aan de HAVO (duidelijk!)
[Show more]
Seller
Follow
jolanda76
Reviews received
Content preview
BVJ BIOLOGIE VOOR JOU HAVO 5BThema 4 Transport
Basisstof 1 Transportsystemen
Verschil transportsysteem planten en mens/dieren:
Planten houden het transport van mineralen en assimilatieproducten gescheiden, bij
mens/dier gaan de voedingsstoffen en afvalstoffen door dezelfde buizen.
TRANSPORT
Eencelligen/organismen met maar Transport over kleine afstanden dmv
paar cellagen diffusie
Grotere planten Voor transport van stoffen hebben ze
vatenstelsel, netwerk van buisjes e
het vindt plaats in 2 richtingen (2 sap
stromen).
Dieren Voor transport van stoffen hebben ze
vatenstelsel (bloedvaten), is circulair
en voorzien van pomp (hart)
Vatenstelsel planten:
Houtvaten: vervoeren water en opgeloste mineralen (zouten) van de wortels via
stengels naar de bladeren
ANORGANISCHE SAPSTROOM (opwaartse sapstroom)
Bastvaten: vervoeren water en opgeloste assimilatieproducten vanuit de bladeren
naar ALLE delen van de plant
ORGANISCHE SAPSTROOM
Op welke manier verloopt het transport in de houtvaten?
Er zijn 3 krachten;
1. Worteldruk
2. Capillaire werking***
3. Verdamping ***
***transport verloopt met name op deze manier!
Waarom?
Omdat de worteldruk de opwaartse stroom maar enkele meters kan laten stijgen en
loofbomen bijv vele meters hoger zijn (ZOMER). Dan komt het opwaartse transport vooral
tot stand door verdamping van de bladeren. In het voorjaar als loofbomen geen bladeren
hebben dan is de worteldruk belangrijk.
,Worteldruk (houtvaten)
ANORGANISCHE SAPSTROOM (opwaartse
sapstroom)
Worteldruk ontstaat door actief transport
door endodermiscellen en osmotische
werking van mineralen in de houtvaten.
Wortelharen: Planten nemen hiermee water + mineralen op, het zijn de worteluiteinden
waar cellen van de epidermis(opperhuid) zijn uitgegroeid. Door de vele wortelharen is het
oppervlakte vergroot (meer opname).
Centrale cilinder: hier liggen de houtvaten en bastvaten in
Endodermis: buitenste laag cellen van centrale cilinder (selectieve opnamen mineralen)
Hoe werkt de selectieve opname van mineralen via de endodermis?
Wortelharen nemen water op met opgeloste mineralen via de schors naar de cellen van
de endodermis, deze cellen laten water en opgeloste mineralen toe.
Maar in de celwanden van de endodermis zit het bandje van Caspary, dat is NIET
toelaatbaar voor water/oplgeloste mineralen. Bandje ligt aan de zijkant, onderkant,
bovenkant. Dus moeten de stoffen via de endodermiscellen.
Water en opgeloste mineralen gaan naar de centrale cilinder en daar wordt de
mineralenconcentratie hoger dan in de schors. Osmose zorgt ervoor dat water naar de
centrale cilinder gaat. Je krijgt druk: worteldruk.
Capillaire werking (houtvaten)
ANORGANISCHE SAPSTROOM (opwaartse sapstroom)
Door capillaire werking stijgt de vloeistof in de nauwe
houtvaten (water gaat immers van de wortel naar de
bladeren). Net als een buisje.
Twee krachten waardoor het water omhoog gaat :
-cohesiekrachten: watermoleculen trekken elkaar aan
-adhesiekrachten: watermoleculen “plakken” aan de celwanden
Verdamping in de bladeren (houtvaten)
ANORGANISCHE SAPSTROOM (opwaartse sapstroom)
Verdamping van water vindt plaats via de huidmondjes van het blad (kleine opening
blad/stengel), daardoor wordt er via de nerven water weer aangezogen uit de houtvaten en
uiteindelijk weer uit de stengel en wortel. Zuigkracht!
Planten regelen hun waterbehoefte door huidmondjes te openen/sluiten.
, Op welke manier verloopt het transport in de bastvaten? ORGANISCHE SAPSTROOM
De bastvaten vervoeren water en assimmilatieproducten vanuit de bladeren naar ALLE
delen van de plant.
Producten:
Organische producten van de fotosynthese (suiker)
mineralen
Aminozuren
Hormonen
Anorganische sapstroom bij houtvaten - eenrichting stroom
organische sapstroom - bij bastvaten - alle richtingen, van een suikerbron naar waar suiker
nodig is of waar het opgeslagen moet worden.
Voorbeelden suikerbronnen: bladeren en stengels. Hier vindt fotosynthese plaats (afbraak
zetmeel naar suiker).
Opslag van suikers: in vruchten (fructose) en in wortels/stengels (in de vorm van zetmeel)
Circulatiesysteem bij dieren
Bij dieren is het transport circulair en voorzien van een pomp “hart”.
Twee soorten circulatiesysteem bij grotere dieren:
1. Open circulatiesysteem: 1 open systeem en een buisvormig hart dat de
lichaamsvloeistof rond de organen laat bewegen. Bij geleedpotigen.
2. Bloedsomloop: een gesloten systeem waarin het bloed gescheiden is van andere
lichaamsvloeistoffen. Gewervelde dieren. Transport gaat via de bloedvaten. De pomp
is het hart.
Dit kan 1 hart of meer harten zijn. (regenworm heeft meer harten)
Bloedsomloop kan enkel of dubbel zijn.
Voordeel gesloten systeem boven een open systeem:
Gesloten systeem is effectiever en kan over langere afstanden plaatsvinden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jolanda76. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now