III. De Russische Revolutie (1917), het leninisme (1917-1923) en de Sovjetunie
onder Stalin: totalitarisme (1923-1953)
Revolutie
• Russische Revolutie (1917)
• Machtsgreep Lenin
I. Revolte van 1905
Kenmerken Rusland voor WOI:
– Agrarisch
– Lijfeigenschap nog maar pas afgeschaft
– Weinig industrie
– Absolutistisch tsarenregime: tsaar Nicolaas II of bloedige Nicolaas:
geen ruimte voor verandering (geen liberalisering)
Bloedige zondag (zie volgende slide)
Executies van politieke tegenstanders
Antisemitische pogroms
– Vormen van verzet (veelal marxistisch geïnspireerd) worden beantwoord met harde
repressie.
Gemengde revolte van de burgerij, arbeiders en soldaten in 1905 (bloedige zondag)
– Redenen:
Verlies van Rusland tegen Japan in het Verre Oosten
Misoogsten
Verhoogde belastingen
– (schijn)toegevingen van de tsaar
Doema (parlement)
Grondwet
– Sympathie voor tsaar bij de bevolking sterk verminderd, revolutionairen ondergronds,
gevangenis, strafkampen in Siberië of vluchteling (waaronder Lenin)
oppositie klinkt steeds luider:
gematigden (liberalen en socialisten) en communisten;
op het platteland komen boeren in opstand tegen aristocratische
grootgrondbezitters =>vooral steun van de bolsjewieken (radicale
revolutionairen)
II. De februarirevolutie van 1917
Bestaande sociale en politieke tegenstellingen
WOI => oorlogsellende
Honger
leiden tot volksopstand in Sint-Petersburg: FEBRUARIREVOLUTIE (broodrevolte)
Februarirevolutie=burgerlijke revolutie
Boeren en soldaten vormen sovjets
Tsaar Nicolaas II moet aftreden + ontbinding Doema
Voorlopige regering olv Kerenski
– oorlog tegen Duitsland verderzetten, maar daardoor voedseltekorten
– parlementaire democratie
– adellijk grootgrondbezit niet aangetast en boeren krijgen geen grond
– Aanhangers werden MENSJEWIEKEN genoemd
Maar massa boeren steunen bolsjewieken (willen oorlog stopzetten en land)
GEVOLG: dubbel machtscentrum
1. Regering olv mensjewieken
2. Sovjets, beheerst door bolsjewieken
, III. De machtsgreep van Lenin
Communistische partij niet akkoord met democratiseringsbeweging => oprichting sovjets
Sovjet=Russische woord voor ‘raad’; werd na de ontbinding van de Doema (parlement) einde
februari 1917 opgericht door 250 arbeiders en soldaten.
Aanvankelijk mensjewieken meerderheid in de sovjet, maar tussen febr. 1917 en okt. 1917
worden bolsjewieken dominant.
Duitsers helpen balling Lenin vanuit Zwitserland terugkeren
IV. De Oktoberrevolutie van 1917
Lenin inspiratie bij Marx en Engels
L wil burgerlijke-liberale revolutie omzetten in een socialistische
Aprilstellingen: ‘vrede, arbeid en brood’
– Grond behoort toe aan zij die hem bewerken => steun van de boeren
– Onmiddellijke vrede met Duitsland => steun van de soldaten
– Afschaffing van het privébezit en collectivisering van de industrie => steun van de
arbeiders
Alle macht aan de sovjets => raden met boeren, soldaten en arbeiders
Tijdens de nacht van 24/25 oktober grijpen Lenin en Trotski in: staatsgreep van de
bolsjewieken
OKTOBERREVOLUTIE: steden werden bezet, gebouwen ingenomen en de Voorlopige
regering gevangen gezet
Oprichting van het Algemeen Russisch Congres van Sovjets
Afschaffing van privébezit
Onmiddellijk vrede met Duitsland -> Vrede van Brest-Litovsk (3 maart 1918) = groot verlies
voor Rusland:
– Polen
– Oekraïne
– Baltische landen
– Finland
Onderscheid bolsjewieken en mensjewieken?
– Gelijkenissen
• Willen af van het tsarenregime
• Willen revolutie
– Verschillen
• Mensjewieken willen samenwerken met de liberalen,
• Bolsjewieken: geen samenwerking met burgerij; marxisme integraal
verwezenlijken
• Mensjewieken: gematigd, revolutie moet uit burgerij komen;
• Bolsjewieken: het moet van de arbeiders en boeren komen
V. Het leninisme
Schatplichtig aan Marx
MAAR: nog niet klaar om alle principes toe te passen (agrarische samenleving!)
TOCH: niet wachten op vordering industrialisatieproces, maar verwezenlijken van
PROLETARISCHE REVOLUTIE!
Sovjet-Unie onder Lenin
NEE! Verkiezingen grondwetgevende vergadering: bolsjewieken ¼ steun bevolking!
Veel boeren en oude tsaristen waren tegen (grote) veranderingen
Lenin ontbindt de vergadering en verbiedt verdere democratische verkiezingen
Bolsjewieken voeren TERREURBEWIND om aan de macht te blijven
Symbool van de Sovjetunie: rode ster met hamer en sikkel
De hamer en sikkel staan symbool voor samenwerking tussen boeren en proletariërs
Rode ster: vijf vingers van de arbeider? Vijf continenten?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lpsummaries. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.51. You're not tied to anything after your purchase.
