Dit is een samenvatting gecombineerd met lesnotities. De structuur van de syllabus wordt volledig gevolgd. Dit is zeer handig bij het studeren. Het louter instuderen van deze samenvatting is voldoende om voor het examen te slagen, mits een goed gebruik van de codex. Dit is een uiterst belangrijk mi...
- Rechtsregels zijn er om orde te scheppen
- Zekerheid creëren
- Chaos vermijden in de maatschappij
- Rationeel samenhangend geheel
Indeling recht:
Publiekrecht Privaatrecht
Relatie tussen overheden onderling en Relatie tussen (rechts)personen
(rechts)personen - overheid
Grotere tewerkstelling
2. Kernboodschap
“België is een meergelaagde, democratische rechtsstaat in Europa.”
De Belgische staat
‘wat is een staat?”: juridisch = een publiekrechtelijke basisentiteit
- Oorspronkelijk ontstaan
- Afgeleid ontstaan
o Secessie: bepaalde bevolking met bepaald grondgebied afscheidt van bestaande
staat, cf. USA
o Dismembratio: uiteenvallen van grote staat tot kleinere staten, cf. USSR
o Fusie: twee staten vormen één nieuwe staat of één staat gaat op in de andere staat,
cf. DDR en West-Duitsland
o Zelfbeschikking na dekolonisatie: Congo/Zaïre
Totstandkoming van België: secessie
- Napoleon verliest Congres van Wenen 1814
- Vereniging VKN 1815
- 1831
o Persvrijheid
o Taalvrijheid
o Vertegenwoordiging
o Macht katholicisme
, o Economische onafhankelijkheid
- Elite zuiden maakt monsterverbond
o Verschillende groepen uit MS hebben één doel: verzet tegen Nederlands bewind
o Door vele bovenstaande spanningen
o Voorlopig bewind
o 4 oktober 1830
Voorwaarden staat toegepast op België als staat
- Permanente bevolking:
o Verbondenheid maakt niet uit
o Moet onder gezag staan van de staat
o Nu ca. 11.500.000
- Afgebakend grondgebied: 1843 Verdrag van Maastricht
o Een territorium dat slechts tot één staat behoort
o Zo is er rechtszekerheid
o Luchtruim + zeegebied (12 zeemijl)
- Effectieve overheid
o Feitelijke vaststelling
o taken = rechtspreken, besturend, wetgevend,…
- Onafhankelijk: eigen buitenlandse relaties
o Heeft diplomatieke diensten
o Verdrag van Montevideo: één staat heeft slechts één rechtspersoon
- Int’le erkenning
o Eenzijdig en niet verplicht om te erkennen
o Impliciet (relaties aangaan) of expliciet
o Verdrag van Montevideo Art. 3: louter declaratieve handeling
o Regeringen moeten niet worden erkend
o Onthouden dat België snel werd erkend door de toenmalige staten
o Verdrag van Londen 1839: erkenning van Nederland
Gevolgen erkenning en kwalificatie van staat
- Rechtspersoonlijkheid
o extern: contracten tussen verschillende staten
o intern: dé Belgische staat kan beslissingen maken binnen gebied
belastingen opleggen
- Soevereiniteit
o extern
Geen enkel land kan de Belgische staat dingen opleggen
Non-interventiebeginsel
Alle staten zijn gelijk, DUS gelijke behandeling
HVN Art. 2.1
LES 2
o Intern
Alles zelf beslissen
Welk beleid
Welke bevoegdheden
, Eigen rechtsordening
Art 33 GW: ‘alle machten gaan uit van de natie’
Wat is ‘de natie’?: alle vroegere en toekomstige burgers (tot WOII)
Relativeren: na WOII, ° EU, DUS niet soeverein op alle domeinen
Extra GW artikel Art. 34 GW: ‘bevoegdheidsoverdracht naar int’le
instelling
Brexit reden: macht van de natie en niet van EU “take back control”
Staten kunnen bevoegdheden ‘uitdelen’ aan deelstaten binnen staat
- Staten oefenen rechtsmacht uit
o Uitvoeringshandelingen: Territoriaal: wettelijke, bestuurlijke, rechterlijke
Regeltjes opleggen
Beslissingen nemen (politie sturen)
Enkel Belgisch grondgebied
Uitzondering: immuniteiten
o Normerend en rechtssprekend: Extraterritoriaal:
Met Belgische nationaliteit in buitenland blijvend onder Belgisch recht (sommige
domeinen)
Een democratische rechtsstaat
Geschiedenis
- ~ 1700: absolutisme gestuurd door goddelijke legitimatie
- ~ 1800: kritisch t.o.v. macht en verwerpen legitimatie en naderen Verlichting
o ° scheiding der machten (uitvoerend, wetgevend, rechterlijike = trias politica)
= elementaire correctie op het absolute machtsdenken
Uitgangspunt: machtshebbers minder autoriteit kunnen misbruiken door de macht niet te
concentreren in één orgaan, maar te verspreiden over verschillende onafhankelijke machten met
controle op elkaar
Scheiding der machten
Moeilijker om macht naar zich te trekken
Montesquieu: ‘vader van sdm’
Iedereen zal macht misbruiken
DUS grootte misbruik – door sdm
De l’esprit des lois
Ongeschreven grondwettelijke regel
Geen absolute sdm in Belgische systeem
Functies worden opgesplitst en beïnvloeden elkaar
Check and balances
Kamer controleert de Koning
Koning maakt mee de wetten
Wetgever bepaalt statuut rechters
Koning benoemt rechters
Rechters controleren beide machten
Diffuse taakverdeling
Taken die overlappen met bevoegdheden
o Genade, naturalisatie
o Rechtsvormende rol a.d.h.v. arresten van rechters
, Sdm tussen OH’n
Horizontale vorm van sdm
Indien meer wil weten, zie boek blz. 33
Machtsevenwicht is verschoven
UM is nu de ‘belangrijkste’ macht in het land
Vroeger was dat de WM
o ° prille GW
- Sdm niet voldoende om ideeën Verlichting door te voeren, DUS °rechtsstaat (voortvloeisel)
Beschermen van de burgers door de bevoegdheden van de machthebbers in te perken door ze te
onderwerpen aan fundamentele rechten en vrijheden van de burgers. Dit komt tot uiting in de
beginselen van rechtmatigheid en geen willekeur.
Rechtsstaat
o Formele voorwaarde/ Hoofdgedachte (de beginselen): OH is zelf onderworpen aan
het recht
Beslissingen kunnen niet zomaar worden genomen = geen willekeur
Rechtmatigheidsbeginsel
Staat is onderworpen aan recht, wanneer zij nieuwe regels maakt of
uitvoert
Niet elke staat is een rechtsstaat Iran, Noord-Korea
OH mag niet regeloverschijdend handelen en moet zich aan plichten houden
<-> louter formele rechtsstaat is niet voldoende, cf. Magna Carta
o Materiële voorwaarden rechtsregels
1. Zekerheid en stabiliteit, toegankelijkheid, duidelijkheid
2. Democratische totstandkoming
Vrije, geheime, rechtmatige verkiezingen
3. Grondrechten respecterend
Mensenrechten
Grondwet
Voorkomen dat de meerderheid de minderheid onderdrukt
Minderheidsrechten en occasionele minderhedenbescherming
4. Afdwingbaar voor onafhankelijk rechtscollege
- Uitdagingen voor de hedendaagse democratische rechtsstaat
o Er is een evolutie van het rechtsstatelijk gehalte van een staat
o Hoe ontstaat dergelijke evolutie?
Kleine maatregelen: strijd tegen terrorisme (afbreuk aan basisrechten); covid
Hongarije en Orban
Meergelaagde staat in Europa
De (federale) staat België
- Sinds 1831
- Taal speelt altijd een grote rol in staatsindeling
o Gelijkheidswet: wetgeving gebeurde in beide talen
o Talentellingen om de gelijkheidswet te kunnen waarborgen in iedere gemeente
Probleem: verschuivingen (rond Brussel)
o Taalgrens: makkelijker
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emileparzysz. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.94. You're not tied to anything after your purchase.
