Vak: risico- en crisiscommunicatie
Samenvatting Hoofdstuk 1
Door de enorme groei van communicatietechnologie is er de laatste decennia ook een grote
toename van risico’s en mogelijke crises in onze (internationale) samenleving. Als gevolg van
die veranderingen om ons heen is de huidige samenleving behalve als
communicatiesamenleving ook te typeren als risicosamenleving.
Klassieke rampen: rampen met giftige stoffen, grote ongelukken, explosies, aardbevingen en
wateroverlast)
Veranderingen in de samenleving kunnen leiden tot verschillende soorten crises:
- crises als gevolg van kwetsbare plekken in energievoorzieningen, informatiesystemen en
telecommunicatievoorzieningen. (Afhankelijkheid technologie)
- crises in de internationale voedselketen als gevolg van dierenziekten. (Q-koorts)
- crises als gevolg van grootschalige evenementen, zoals popconcerten.
- crises als gevolg van het (internationale) terrorisme (9-11)
Communicatie-explosie: de explosieve groei van communicatiemogelijkheid. Er is een
digitale ontmoetingsplaats ontstaan. 24/7 delen we informatie met elkaar. Burgers krijgen
hierdoor meer mogelijkheden en macht. Kennis is macht. Deze veranderingen zorgen ervoor
dat de manier van communiceren ook veranderd. Burgers zijn volwassen geworden en wensen
zo te worden behandeld als het gaat om communicatie. De monopolie op communicatie
bestaat niet langer.
Monopolie op informatie: de macht van de overheid en de politiek en van andere instituties
was lange tijd gebaseerd op twee monopolies: geweldsmonopolie en informatiemonopolie.
Een belangrijk kenmerk is dat de overheid in deze tijd de monopolies heeft verloren. Door
privatisering, verzelfstandiging en het internet (internetburger) social media. De
internetburger heeft geen eenduidige identiteit meer. Echter, beleidsmatig worden burgers nog
wel in eenduidige identiteit veronderstelt (dat burgers allemaal homogeen en rationele
afwegingen maken, dat klopt echter niet meer).
Consultatiemodel van communicatie: De overheid is niet per definitie de zendende partij.
Boodschappen worden steeds vaker antwoorden op zoek naar vragen. We moeten leren nu om
vragen te beantwoorden van een steeds actievere gebruiker. Dat is iets heel anders.
De moderne samenleving vraagt van zijn burgers een nieuwe manier van communiceren.
Daarnaast is de werkelijkheid/waarheid van instituties niet vanzelfsprekend gelijk met die van
de burger.
Betekenis geven: De waarheid en de feiten bestaan niet. Feiten op zichzelf hebben geen
betekenis. De betekenis die aan de feiten wordt gegeven maakt de werkelijkheid uit. Dit is
voor risico en crisiscommunicatie een belangrijk inzicht. De eerst betekenis die aan een crisis
wordt gegeven is cruciaal voor de maatschappelijke werkelijkheid die wordt geschapen.
Overheid bestuurders hebben een aantal kenmerken gemeen:
- een gemeenschappelijk westers mensbeeld
- een gedeeld vertrouwen in wetenschappelijke objectiviteit
- het idee dat de samenleving maakbaar is en te vatten is in wetenschappelijke modellen
, - het geloof in wetenschappelijke voortuitgang.
Transitiefase: er is een steeds grotere groep die niet meer past in de modellen en
vooronderstellingen die door de vertegenwoordigers van de (oude) instituties worden
opgesteld. Instituties moeten institutionele werkelijkheid, ideologie en normen loslaten en de
beleving van burgers meer centraal stellen, ook als het communicatiebeleid gaat. Burgers
moeten meer keuzevrijheid en verantwoordelijkheid krijgen= proces van ontstatelijking en
vermaatschappelijking.
Communicatiewetenschap: kent twee type mensbeelden. 1) rationele, individualistische mens
(tijd van verlichting). 2) neurowetenschap. Wie wij zijn moet gevonden worden in ons brein.
Ik is een illusie, ik is onze hersenen. Een derde mensbeeld: spiritueel mensbeeld (is in
ontwikkeling). Alles geeft inzichten over communicatie met de mensbeeld.
Reputatie versus relatie
Communicatie als reputatie: vertrekpunt is een goede naam voor elke organisatie. Goed
vertrouwen is een voorwaarde voor effectieve communicatie. Reputatie is dan het
communicatieinstrument voor continuïteit. Belangrijkste factoren voor goede reputatie zijn:
zichtbaarheid, authenticiteit, transparantie, onderscheid, consistentie en vertrouwen.
De klant en samenleving zijn hier te managen.
Communicatie als relatie: tegenovergestelde. De ontvanger wordt hier niet gezien als passief,
hij is geen afgeleide meer van de modellen van beleidsmakers van organisaties, bedrijfsleven
of overheid. De mens is zijn eigen institutie. De mens kan op basis van informatie die wordt
aangereikt een eigen werkelijkheid scheppen. De mens wordt als volwassen gezien. De
communicatie is niet langer zenderactiviteit maar een gemeenschappelijk proces van alle
partijen die tegelijkertijd zender en ontvanger zijn.
(Hierboven onderstreept de transitie van de samenleving waarin we verkeren).
Schema richtingen communicatiediscipline:
Grote verschil:
is de manier waarop naar de ontvanger wordt gekeken. In de reputatiebenadering is de klant
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller xcharmedx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.83. You're not tied to anything after your purchase.