Waarom neuropsychologische diagnostiek?
Klinische neuropsychologie is het wetenschapsgebied waar de relaties tussen
hersenstoornissen en gedrag bestudeerd worden in patiëntgebonden onderzoek, alsook
de praktijksector waar deze kennis wordt toegepast in de vorm van diagnostiek,
begeleiding en behandeling
Start van de zorg is diagnostiek
Zonder goede diagnostiek, geen adequate indicatiestelling en behandeling
Casus hersentumor links pariëtaal
Vraagstelling:
In kaart brengen cognitief functioneren ter voorbereiding op cogn monitoring tijdens
een wakkere resectie van hersentumor. Is er sprake van valide baseline voor cogn
monitoring tijdens operatie?
Hypothesen:
Proprioceptie, rekenen, vingeragnosie, lezen, schrijven kan allemaal aangedaan zijn
Voor testen opstellen
Tijdens testen nieuwe hypothesen vormen/aanpassen
Anamnese:
Taalproblemen
Woordvinding + fouten
Moeite begrijpen
Uitvoeren handelingen zoals douchen (hoe?)
Geheugen, denktempo, aandacht, perceptie gaan naar eigen zeggen goed
Heteroanamnese (man):
Eerste klachten maand geleden (niet goed uit woorden komen)
Over tijd erger geworden
Begrijpt goed wat er aan de hand is, dat ze geopereerd wordt en dat ze hierbij wakker
zal zijn
Observaties:
Taalfouten (semantisch, fonologisch)
Woordvindproblemen
Perseveraties
Begrijpt testinstructies matig
Start bij schrijfopdracht met schrijfbeweging zonder pen in handen
Roert met een suikerzakje i.p.v. roerstokje door de koffie
Mogelijk: apraxie?
Videofragment
, Snapt opdracht niet, kan het wel redelijk uitvoeren
Bij ideatoir: kan niet alle gebaren goed uitvoeren
Sprake van perseveraties (herhaaldelijk terug te zien in testonderzoek)
Token test voor afasie
De opdrachten in de Token Test zijn onafhankelijk van de redundantie-
invloeden die in een gesprekssituatie normaal zijn. Alle opdrachten bestaan uit
een reeks non-redundante woorden, die verwijzen naar cirkels en rechthoeken
c.q. vierkanten in verschillende kleuren (rood, groen, blauw, geel en wit) en
maten (klein en groot). De voorwerpen op zich geven geen cue voor een
bepaalde handeling. Ieder inhoudswoord moet begrepen worden om de
opdracht goed uit te voeren.
Blijft hangen in taak?
Kan er niets van
Non-verbaal werkgeheugen intact
Waarneming kleuren: op bureau allerlei voorwerpen met verschillende kleuren
Gevraagd te sorteren op kleur
Begrijpt opdracht
Uitvoeren redelijk, wel trager, sommige kleuren beter dan anderen
Moeite met dictee
Conclusie:
Taalstoornis op voorgrond
Zowel taalbegrip als taalproductie
Stoornissen in fijne motoriek van rechterhand, proprioceptie rechts, praxis en
visuoconstructie gevonden
Geheugen intact
Ziektebesef en gedeeltelijk ziekte-inzicht, gemotiveerd voor operatie
Mogelijk een aantal dingen te testen tijdens operatie
Neuropsychologische diagnostiek
In kaart brengen van functiestoornissen bij hersenbeschadiging
Aard, ernst, oorzaak, gevolg, samenhang met stemming/persoonlijkheid, lichamelijke
factoren, pijn, etc.
Indicaties
Neurologische aandoeningen
Beroerte, tumor, THL
Psychiatrische stoornissen
Schizofrenie, bipolaire stoornis
Ontwikkelingsstoornissen
Dyslexie, ADHD, autisme
Veroudering en dementie
Diagnostisch proces
Anamnese en heteroanamnese
Vraagstelling en hypothesevorming
Altijd op verwijzing naar neuropsycholoog
Onderscheid diagnostische en beschrijvende vraagstellingen
Verdere differentiatie typen vraagstellingen
Onderkenning: wat is er aan de hand?
Verklaring: waarom deze gedragsproblemen?
Predictie: hoe kan operatie cogn functioneren beïnvloeden?
, Indicatie: wat zijn implicaties van cogn sterke en zwakke punten voor
revalidatie?
Evaluatie: wat is effect van gebruik van Ritalin op cogn functioneren?
Diagnosticus vormt vanaf 1e moment hypotheses
Hypotheses vormen je vragen in anamnese, tijdens anamnese en testonderzoek
kun je je hypotheses bijstellen
Testonderzoek stem je af op hypotheses, hypothese-toetsend werken
Dynamisch proces!
Voorbeeld
Oudere patiënt met sinds enkele maanden geheugenklachten, somber,
drinkt veel alcohol
Mogelijke hypotheses: beginnende dementie, depressie, alcohol
gerelateerde cogn achteruitgang, normale veroudering
Om hypotheses te toetsen stel je in anamnese vragen over soort
geheugenproblemen, stemming, beloop, alcoholgebruik etc.
Testonderzoek bouw je op met dementiescreening, verschillende typen
geheugentaken, stemmingsvragenlijsten
Door verwerpen van aantal hypotheses kom je uit op een
waarschijnlijkheidsdiagnose
Soms andere disciplines nodig voor verder onderzoek naar overige hypotheses
Medicus stelt medische diagnose
NPO bij individuele patiënt is eigenlijk N=1 wetenschappelijke studie
Testselectie en afname
Om hypothese te toetsen gebruik je verschillende bronnen: anamnese,
observaties, vragenlijsten en testen
Keuze voor test hangt af van doel onderzoek en kenmerken patiënt
Wat als iemand afatisch is? Hemiparese? Laag opleidingsniveau?
Kwaliteitscriteria: validiteit, betrouwbaarheid, normering
COTAN-beoordeling
Uitgangspunten constructie
Kwaliteit testmateriaal
Kwaliteit handleiding
Normen
Betrouwbaarheid
Begripsvaliditeit
Criteriumvaliditeit
Punten van aandacht
Veel taken komen uit buitenland
Veel taken nog geen COTAN-beoordeling
Zelf kritisch beoordelen of test geschikt is
Problemen van herhaald testen
Leereffect
Van veel testen geen test-hertestgegevens beschikbaar
Gebruik parallel testen
Echter, dan nog steeds testwise, zoals figuur van Rey
Goed bedenken:
Kort of lang onderzoek?
Vast batterij of individueel toegesneden?
Gedrag neurologische proeven
Zorg voor standaardisatie
, Maar ook: testing the limits
Probeer verklaringen voor slecht presteren van patiënten uit te sluiten
Laat patiënten doorgaan na verstreken tijdlimiet
Help patiënt
Geef simpelere versie van taak
Computergestuurde diagnostiek
Veel voordelen
Maar meten we hetzelfde?
Naast cogn functioneren ook andere factoren in kaart brengen d.m.v.
vragenlijsten
Persoonlijkheid (NPV)
Emotionele problemen (BDI, GDS, HADS)
Klachten (SCL-90)
Kan van invloed zijn op cogn functioneren
Observatie
Interpretatie
Integratie van:
Kennis van neuroanatomie
Kennis van algemene/cognitieve psychologie
Kennis van hersenziekten en gevolgen ervan voor gedrag
Kennis over psychopathologie
Vraagstelling en onderzoekshypothesen
Gegevens uit medisch dossier
Gegevens uit psychosociale voorgeschiedenis
Gegevens uit anamnese en heteroanamnese
Observaties
Testresultaten
Let op stoorfactoren (bijv. afasie, beïnvloedt geheugentaak)
Waar zet je resultaten tegen af?
Pre-morbide functioneren
Testscores afzetten tegen normgegevens
Bij <2 SD van gemiddelde uitzonderlijk lage prestatie
Je kijkt of een testprofiel afwijkend is; dissociatie tussen functies
Wees voorzichtig met het te snel interpreteren van 1 lage testscore
Family wise error: naarmate we meer testen afnemen is de kans dat een patiënt
op 1 van deze testen afwijkend scoort groter
Houdt ook rekening met a-priorikans van een bepaalde ziekte of stoornis
Terug naar hypotheses, welke verwerpen en welke aannemelijk?
Vervolgens conclusie trekken
Beperk je tot neuropsychologisch vakgebied
We kunnen wel zeggen dat er sprake is van een dementiesyndroom
waarbij geheugen op voorgrond staat, we kunnen niet stellen dat het
gaat om Alzheimer
We kunnen wel zeggen dat het hierbij passend is
Veelgemaakte interpretatiefouten:
Grote hoeveelheid gegevens
Veronachtzaming van a-priorikans
Bevestigingsbias
Klachten aannemen als cogn stoornissen
Veronderstelde meetpretentie van test zonder meer aannemen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller meikesmulders6. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.44. You're not tied to anything after your purchase.