Summary
Uitgebreide samenvatting Rechtsfilosofie A (cijfer: 8) (640321-B-6)
- Course
- Institution
Uitgebreide samenvatting Rechtsfilosofie A
[Show more]
Seller
Follow
mg99x
Reviews received
Content preview
1. Natuurrecht 1a. Sophokles
b. Thomas van Aquino
2. Natuurrecht 2
a. Radbruch
3. Rechtspositivisme 1
a. Austin
4. Rechtspositivisme 2
a. Hart
b. Kelsen
5. Theorieën van rechtsstatelijkheid
a. Tamanaha
b. Fuller
6. Mensenrechten
a. Hohfeld
b. Nickel
c. Bentham
7. Botsende grondrechten
a. Waldron
8. Politieke verplichting
a. Plato
b. Locke
c. Rawls
9. De rechtvaardiging van straf
a. Bentham
b. Mc Closkey
10. Vrije wil
a. Lamme
b. Morse
11. Burgerlijke ongehoorzaamheid
a. Rawls
b. Brownlee
c. Shiffrin
12. Gewetensbezwaren en liberale neutraliteit
a. Waldron
b. Wals
Zorg dat je ook de titels kunt koppelen aan de auteurs
3 modules met ieder een overkoepelend thema:
1. De aard van het recht
2. Kenmerken van de rechtsstaat
3. Verhouding tussen individuen en het recht
Wat is rechtsfilosofie?
Dubbele taak van de rechtsfilosofie:
1. Conceptuele analyse: (verhelderen van begrippen van het recht)
- Wat is het recht?
- Wat is de rechtsstaat?
2. Normatieve analyse:
- Is een bepaalde wet rechtvaardig?
- Welk mensenrecht zou zwaarder moeten wegen wanneer er twee botsen?
, - Waarom is het gerechtvaardigd om mensen te straffen bij overtredingen?
Twee soorten analyse in de rechtsfilosofie
- Conceptuele analyse geeft definities van begrippen
- Normatieve analyse gaat om normen, wat het betekent voor ons gedrag
Thomas:
- Een wet is rechtvaardig en gericht op het gemeenschappelijke goede (conceptuele
analyse)
- Een onrechtvaardige wet, die dus niet gericht is op het gemeenschappelijke goede,
bindt ons niet, dus die hoef je niet te gehoorzamen (normatieve analyse)
Rechtvaardige wetten moet je wel gehoorzamen volgens Thomas, maar er zijn
uitzonderingen zie voorbeeld van stadspoorten
Conceptuele analyse: gaat over normen, wat we moeten doen en laten
Normatieve analyse: gaat over begrippen en definities
Cursusoverzicht
3 modules met ieder een overkoepelend thema:
1. De aard van het recht
2. Kenmerken van de rechtsstaat
3. Verhouding tussen individuen en het recht
• Conceptuele analyse
• Normatieve analyse
Antigone
Focus op spanning tussen natuurrecht en rechtspositivisme
- De vraag of we een morele plicht hebben om de wet te gehoorzamen
- De vraag of het geoorloofd is om die wet te overtreden
- De rol die religie speelt in een civiele straat
- De strijd tussen banden van burgerschap en familiebanden
Antigones dilemma
- Creon/positief recht gehoorzamen
- Hogere wet gehoorzamen
Creon: En toch waagde je mijn verbod te trotseren?
Antigone: Het was Zeus toch niet die het uit liet gaan. En evenmin heeft het recht van de
onderaardse goden ons mensen ooit met dit gebod belast. Verder vond ik niet dat uw
bevelen zo machtig waren dat zij de ongeschreven godenwetten mochten tarten. U bent een
sterveling, die wetten zijn van alle tijden... Ik wilde de goddelijke wet niet breken uit angst
voor een menselijk verbod, zodat ik voor het gerecht der goden als beklaagde zou komen te
staan.
De tragedie van Creon?
‘De gave van het verstand is het kostbaarste bezit voor een gelukkig leven. Wie sterfelijk is
mag nooit uit hoogmoed met een god in het strijdperk treden. Het noodlot straft de trotse
man met zware slagen. Hij leert pas wijsheid in zijn laatste levensdagen.’
Waarom Antigone?
- Spanning tussen natuurrecht (Antigone) en rechtspositivisme (Creon)
, - Politieke verplichting (zijn we moreel verplicht om de wet te gehoorzamen?)
- Spanning tussen banden van burgerschap (naar medeburgers van de staat) en
familiebanden
- Gevaar intens beleefde religiositeit voor stabiliteit van de samenleving (liberale
neutraliteit in week 12)
- Burgerlijke ongehoorzaamheid (wanneer is overtreden van wet geoorloofd?)
Antigone
- Twee broers die in conflict zijn geraakt maken elkaar hierdoor door
- Creon is koning met macht moet zijn gezag vestigen
- Creon maakt een wet dat een van de dode broers niet begraven mag worden
- Anitgone komt voor een dilemma: gaat ze naar de goden luisteren (wel begraven) of
gaat ze luisteren naar Creon (niet begraven)? Ze probeert haar broer te begraven,
maar dan wordt ze opgepakt
- Anitgone verkiest dus het goddelijke recht boven het menselijke recht
Hier wordt het positieve recht (van Creon) getoetst aan het natuurrecht (het goddelijke recht)
Praktische toepassing: de muurschutters
• Is het neerschieten van vluchtelingen in de DDR van 1984 een misdaad?
• Op welke gronden?
De muurschutters
‘Muurschutters’ – Wat is er aan de hand?
- De Berlijnse muur werd gebouwd om het vluchten van Oost naar West in te dammen.
- Zwaar bewaakt; Oost Duitse politie had orders om te schieten
- Op ‘Republikflucht’ stond een gevangenisstraf van meer dan twee jaar
- Laatste vluchteling is in 1989 doodgeschoten; aantal maanden voor val van muur.
- Wat te doen met de schutters die nu in Duitsland wonen en vallen onder Duits recht?
(i.p.v. Oost-Duits)
Bundesgerichtshof, 5th Criminal Senate Judgment of 03 November, 1992
Argumenten van de schutters:
- De bewakers handelden naar bevelen op grond van het geldend recht in Oost
Duitsland.
Het geldend recht toentertijd
1. Illegaal oversteken is een misdrijf strafbaar met meerdere jaren gevangenisstraf (§
213 sectie 3 Sr.).
2. Gebruik vuurwapens is toegestaan om op handen zijnde misdaad te voorkomen /
beëindigen (§ 27 sections 2 & 5 Grenzgesetz (Border Law))
Hun bevelen
‘Better that the fugitive should be dead than that the flight should succeed.’
Conflict van twee waarden hier:
- Rechtszekerheid (verbod op retroactiviteit)
- Rechtvaardigheid (recht op leven; recht om land te verlaten)
Verdediging van muurschutters berust op beroep op rechtszekerheid.
Wanneer geldend recht echter zó onrechtvaardig is, gaat deze verdediging niet op. => Het is
een geval van ‘wettelijk onrecht.’
Conflict van twee waarden hier:
- Rechtszekerheid (verbod op retroactiviteit)
- Rechtvaardigheid (recht op leven; recht om land te verlaten)
, “A ground of justification accepted at the time of the act can only remain out of consideration
because of a violation of law with a higher priority if an obviously gross violation of basic
concepts of justice and humanity is expressed in it; the violation must be so serious that it
offends against convictions about law, which are common to all people, referring to the worth
and dignity of the human being ... The conflict of positive law with justice must be so
intolerable that the statutory provision has, as false law, to give way to justice’”(9).
Voorproefje: wat zou de rechtspositivist zeggen?
Rechtspositivist:
- Een wet blijft een wet hoe onrechtvaardig ook
- Scheiding recht en moraliteit
Muurschutters handelden in overeenstemming met het geldend recht en dus is hun handelen
gerechtvaardigd!
Thomas van Aquino
- 1225 Roccasecca (Koninkrijk Sicilië) – 1274 Fossanova (Kerkelijke Staat)
- (Scholastieke) filosoof, theoloog, heilige
- Scholastiek: ‘didactische methode’ uit een filosofische stroming uit de
middeleeuwen (veel wisselen tussen verschillende gezichtspunten)
- Synthese van Christelijke theologie en werk Aristoteles
- Hoofdwerk: Summa Theologiae
Thomas en zijn tijd (1225 – 1274)
- Europa komt langzaam uit de middeleeuwen.
- Grote economische en culturele ontwikkeling. Verstedelijking.
- Universiteiten komen op (Bologna, Oxford, Salamanca, Napels)
- Koninkrijk Sicilië kruispunt culturen.
- Keizer Frederik II: Kosmopoliet. Stupor mundi (wonder van de wereld)
- Aan Universiteit van Napels veel belangstelling voor Aristoteles en zijn Arabische
commentatoren Averroes/Ibn Rushd (De Commentator) en Avicenna/Ibn Sina.
Een periode van transitie, ontwikkeling en dynamiek, Thomas staat er middenin
De tekst in vogelvlucht
- 90: Geeft de definitie van ‘wet’
- 95.2: Menselijke wetten alleen wetten voor zover zij van de wet van de natuur
afgeleid zijn. Wijken zij af van natuurwet geen wetten, maar verdorvenheid van de
wet.
- 96.4: Op welke wijze kunnen wetten onrechtvaardig zijn?
- 96.6: Mogen we de wet ongehoorzaam zijn?
Thomas: onrechtvaardige wetten...
Wetten kunnen op drie wijzen onrechtvaardig – want tegengesteld aan het
gemeenschappelijke goede – zijn:
1. Onrechtvaardig doel: Bestuurder niet door gemeenschappelijk goede gemotiveerd
maar door hebzucht en eer tirannie
2. Onbevoegde autoriteit (maker): Bestuurder maakt wet die haar bevoegdheid te buiten
gaat.
3. Ongelijke lasten (vorm): Lasten van wet ongelijk over gemeenschap verdeeld.
“Dergelijke wetten zijn meer daden van geweld dan wetten” (q. 96 a. 4).
4. Tegengesteld aan het goddelijke goede: Wetten die dwingen tot afgoderij bv.
…Zijn geen wetten!
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mg99x. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.47. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
84866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now