Summary
Samenvatting Community Based Werken '23-24
- Course
- Institution
Samenvatting van alle lessen. Elk hoofdstuk is samengevat op basis van de powerpoint en eigen notities.
[Show more]
Seller
Follow
lauradbbb
Content preview
VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORGWhat’s in a name Vermaatschappelijking is HOT
• Ondersteunen mensen in leefomgeving • Populaire term met een hoge aaibaarheidsfactor
• Gemeenschapsgerichte werkvormen • Tegelijk: containerbegrip dat vele ladingen dekt
• Veranderende positie en rol van • Dezelfde terminologie, andere invulling/visie
proffesionele hulpverlener • Onderhevig aan discussie en kritiek
1. VERMAATSCHAPPELIJKING: EEN SOCIOHISTORISCHE
BENADERING
Duivelsteen: bij beperking/psychiatrisch beeld gekluisterd
“opgesloten”
Eigenlijk was dit niet zo, men werd opgenomen in maatschappij
duivelsteen werd enkel gebruikt als crisisinterventie dus niet hele
leven gekluisterd
In middeleeuwen was er eigenlijk al een vorm van vermaatschappelijking
Socio – historische ontleding
Laag 1: de sociale relati e tussen overheid en burgers
- 1830: Klassiek-liberale staatsopvatting De overheid komt zo min mogelijk tussen in private
aangelegenheden.
- Eind 19de eeuw: sociale kwestie Slechte leefomstandigheden en grote kindersterfte zorgden voor sociale
onrust.
- Eind 19de – begin 20ste eeuw: Van afstandelijke naar sociale relatie tussen overheid en burgers/gezinnen
o Bv. 1914: Invoering leerplicht
o Bv. Gesubsidieerde liefdadigheid
o Bv. Sociaal beleid & sociale voorzieningen
Verzorgingsstaat
Laag 2: deïnsti tuti onalisering en ‘community care’
- 1960/1970: kritiek op de residentiële zorg
o Sluiting grote psychiatrische instellingen deïnstitutionalisering
o Begrip ‘Community care’: extramuralisering van de zorg
- Extramuralisering = het streven om buiten de muren van de intramurale instelling (waar
iemand wordt opgenomen) gelijkwaardige zorg te bieden
o Onderscheid in de (gezondheids) zorg tussen eerste, tweede, derde en nulde lijn
- Oprichting centra GGZ, PAAZ en dagziekenhuizen
- 0de lijn: mantelzorg, zelfhulpgroepen
Laag 3: solidariteit
- Koude solidariteit
o Na WOII: uitbouw van de verzorgingsstaat
o Via de sociale zekerheid:
- Levenlange sociale bescherming voor iedereen (o.a. door belastingen)
- Pensioenen, gezinsbijslag, ziekteverzekering,…
, - Solidariteit tussen mensen die elkaar niet persoonlijk kennen
- Koud = rationeel, vanop afstand
- Warme solidariteit
o Leiden principe: subsidiariteit
o Zorg wordt in de eerste plaats verwacht in de informele en private sfeer
- Warm = dichtbij, rechtstreeks
o Burgers worden aangesproken op ‘morele plicht’ om de zorg en ondersteuning voor medeburgers
feitelijk op te nemen.
o Burgers beslissen zelf over de spelregels: wie dit ‘verdient’ en wie niet.
- Kiezen zelf aan wie ze geld geven
Nieuw begrip? Of historische constante?
• Vormgeving aan de relatie tussen overheid en burgers
• Rol van formele hulpverleners (professionals) en informele hulpverleners (mantelzorg, buren, vrijwilligers,…)
• Financiering
• Verbonden met solidariteitsopvattingen (EXAMENVRAAG)
Warme solidariteit Koude solidariteit
= mensen kiezen zelf de manier waarop ze aan Na WO2: iedere Belg draagt met zijn loon x aantal % af
solidariteit doen (bv: warmste week) en dat gaan we eerlijk verdelen (belastingen)
(rechtvaardig systeem)
nadeel: minder gekende ziekten komen minder in
aanmerking
2. VERMAATSCHAPPELIJKING IN DE HUIDIGE BELEIDSCONTEXT
Een verhaal in verschillende sectoren
GGZ Art. 107
• “De Koning kan in specifieke financieringswijzen voorzien om, op experimentele basis en beperkt in de tijd,
een prospectieve en programmageoriënteerde financiering van zorgcircuits en netwerken mogelijk te
maken.” (Vlaamse Regering, 2008)
• 6000 bedden afgebouwd ten voordele van mobiele teams + oprichting functies
• Preventie, screening en diagnose
Ondersteuning voor mensen met een beperking Perspectief 2020
• “Gewoon als het kan, bijzonder als het moet.”
• Persoonsgebonden financiering
Integrale Jeugdhulp
• “De jeugdhulpverlening ‘vermaatschappelijken’ = maximaal een beroep doen op de eigen krachten van de
gebruikers van de jeugdhulpverlening en van hun omgeving.” (Vlaams Parlement, 2013)
• Maar ook buiten professionele jeugdhulp: M-Decreet
Ouderenzorg
• “De Vlaamse regering opteert voor een vermaatschappelijking van de zorg vanuit de overtuiging dat
informele zorgverleners een essentiële bijdrage leveren aan het welzijns- en zorgbeleid. Mantelzorgers en
Pagina 2 van 42
, vrijwilligers bieden in belangrijke mate zorg en ondersteuning in de vertrouwde omgeving van ouderen.”
(Vandeurzen, 2016)
• Ondersteund door technologische innovatie
“Verschuiving binnen de zorg waarbij ernaar gestreefd wordt om mensen met beperkingen, chronisch zieken,
kwetsbare ouderen, jongeren met gedrags- en emotionele problemen, mensen die in armoede leven, …., met al hun
mogelijkheden en kwetsbaarheden een eigen zinvolle plek in de samenleving te laten innemen, hen daarbij waar
nodig te ondersteunen en de zorg zoveel mogelijk geïntegreerd in de samenleving te laten verlopen.
Centraal
• Verbondenheid en sociale connectie
• Zorg in vertrouwde omgeving
• Mensen die het dichtst bij de zorgvrager staan
• Mensen met zorgvraag zoveel mogelijk laten participeren aan de samenleving
• Positie overheid: faciliterend ipv organiserend
grootste kans op QoL
Samengevat: vermaatschappelijking van zorg is een maatschappelijke beweging gebaseerd op het actuele
mensbeeld, meer dan enkel “beddenafbouw” of “besparing”.
Lexicon der vermaatschappelijkingkriti t
• Deïnstitutionalisering = geen grote instituten meer
• Community care = mensen met beperking doen net zoals iedereen mee in de samenleving
• Krachtgericht werken = werken vanuit de krachten van de mensen
• Contextgericht werken = netwerk betrekken, werken met de omgeving
• Vraagsturing = werken vanuit de vraag van de persoon
• Respijtzorg = zorgvorm waar mantelzorgers even worden ontlast. Want als mantelzorger heb je continue
zorg dat je moet opnemen en dan heb je ook eens nood aan pauze.
Positi eve en negati eve lezing van vermaatschappelijking
VERHOUDING/
Positieve lezing Negatieve lezing SPANNINGSVELD
Recht op leven in de samenleving + TUSSEN HET RECHT OP
Zorg door gemeenschap ipv professionals PROFESSIONELE
ondersteuning in de samenleving
ONDERSTEUNING
RECHT op participatie PLICHT op participatie
EN DE PLICHT OM
BEROEP TE DOEN OP
Subsidiariteit of complementariteit? JE SOCIAAL NETWERK.
(Hermans, 2015)
- Subsidiariteit = het ene vervangt het andere
- Complementariteit = zorg staat naast elkaar
Mogelijke risico’s en valkuilen
• Inzetten op ambulante hulpverlening en het eigen netwerk
− Budgettaire overwegingen
− MAAR ambulante hulpverlening is niet per se goedkoper
− Ook privatisering is niet per sé een garantie voor kostenbesparing
• Vanzelfsprekendheid van ondersteuning door het eigen netwerk
− MAAR wordt dit netwerk momenteel inderdaad onvoldoende aangesproken?
Pagina 3 van 42
, − MAAR kan een mantelzorgers zijn ‘mantel’ nog afleggen (zonder schaamte)?
− MAAR wat met de belangen en zorgvragen van mantelzorgers?
− MAAR wat met andere rollen? ‘kan een kind nog ‘kind-zijn’? ‘
• Doelstelling vermaatschappelijking: zorg in en door de samenleving – deel uitmaken van
• Inclusief burgerschap: structurele en sociale component
• Enkel inzetten op politieke en fysieke integratie is niet voldoende nood aan sociale integratie
• Is de samenleving klaar? voor integratie van verschillende doelgroepen? (sociaal isolement, misbruik, …)
• Gebrek aan sociale cohesie is probleem en oplossing
• Meest kwetsbare mensen moeten het meest beroep doen op hun (kwetsbare) netwerk
• TUP?
• Nadruk op eigen verantwoordelijkheid kan nadruk op eigen schuld worden
• Mogelijkheden creërenen voorwaarden vervullen voor participatie ≠ mensen dwingen tot participatie
Positi eve aspecten
• Vermaatschappelijking streeft naar een meer solidaire samenleving
• Het erkent dat elke burger een volwaardige plaats heeft in de samenleving en het recht deze plaats mee
autonoom in te vullen (recht op participatie en zelfbepaling)
• Het erkent de kracht en expertise van burgers
• Het voorkomt dat mensen gereduceerd worden tot hun problemen
• Het voorkomt dat mensen geïnstitutionaliseerd worden en zo geen deel meer uitmaken van de
samenleving
• Het reageert tegen de overprofessionalisering van de zorg
Denk na over de vraag: is een sociaal netwerk verplicht om zorg op te nemen?
Je kan dat niet verplicht maken. Zelfs als zou je dat willen zijn er verschillende instanties die dat kunnen
bemoeilijken.
Randvoorwaarden
NIET OF-OF, MAAR EN-EN
• Caring for – Caring about: alliantie tussen zorgvrager, formele en informele zorg.
• Caring for = formele zorg
• Caring about = informele zorg
• One – size fits all is utopie: op naar een ‘lerend beleid’ met lokale oplossingen en samenwerkingsverbanden
• Gedeelde ipv verdeelde verantwoordelijkheid
• Onvoorwaardelijk recht op hulpverlening bewaken.
• Koude én warme solidariteit.
ONDERSTEUNING
• Ondersteuning burger
− Eigen keuze + zorggarantie
• Ondersteuning professional
− Generalist, bruggenbouwer, belangen- behartiger, vernieuwer, beleidsmaker,…
− ! Opgepast: grote druk op eerste lijn !
• Ondersteuning mantelzorger
Pagina 4 van 42
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lauradbbb. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.16. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62890 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now