Super duidelijke samenvatting over de Historische context 2 (Verlichting) voor het eindexamen van 6 VWO.
Goed en makkelijk uitgelegd.
Bevat alle informatie van historische context 2.
Deelcontext 1: de Verlichting (1650-1789)
Wetenschappelijke revolutie (vanaf ca.1600): geleerden in de 16e en 17e
eeuw gingen zelfstandig denken, observeren en redeneren en geloofden niet
alles wat de Bijbel, de kerk of auteurs in de Klassieke Oudheid zeiden.
De wetenschappelijke revolutie kwam door:
Ontdekkingsreizen confronteerden de Europeanen met een nieuwe wereld.
Er ontstond een vernieuwde interesse voor de literatuur en geschiedenis
van de Griekse en Romeinse oudheid: humanisme. Humanisten keken
kritisch naar teksten en begonnen ze anders te interpreteren.
Er ontstond een debat over het vergaren van kennis:
Rationalisme: het logisch redeneren is de meest betrouwbare bron
van kennis -> René Decartes.
Empirisme: mensen komen tot ware kennis door hun zintuigelijke
waarnemingen -> John Locke.
In de 16e en 17e eeuw gebruikten wetenschappers ambachtelijke kennis
bij het maken van onderzoeksinstrumenten, en ambachtslieden raakten
geïnteresseerd in de wetenschap.
Verlichting (rond 1650): een periode waarin mensen een kritische houding
kregen tegenover geloof en traditie, en vertrouwen kregen in het rationeel
doorgronden van de wereld.
Godsdienst: door nieuwe ontdekkingen konden natuurverschijnselen
verklaard worden, waardoor het wereldbeeld veranderde. De wereld was
niet afhankelijk van god. Verlichte denkers meenden dat het geloof een
persoonlijke zaak was, wat niet door een vorst opgelegd kon worden.
Samenleving: verlichte denkers vonden dat de rede en het verstand
leidend moesten zijn in plaats van de bestaande tradities en
gezagsverhoudingen. Ze verwierpen het systeem waarin de adel meer
rechten had, omdat volgens de rede iedereen gelijk was.
De verlichte filosofen waren optimistisch. Ze geloofden dat het mogelijk was
om de wereld rationeel te doorgronden en te verbeteren:
vooruitgangsgedachte.
Daarom moesten kinderen opgeleid worden tot kritische burgers.
Locke en Rousseau:
Burgers moeten beschermd worden tegen machtsmisbruik door de staat.
Natuurrecht: alle mensen moeten van nature bepaalde rechten bezitten.
De macht ligt uiteindelijk bij het volk. Hoe het volk die macht kan
uitoefenen, is ooit vastgelegd in een denkbeeldig sociaal contract.
Het sociaal contract volgens Locke:
De gemeenschap had een overeenkomst gesloten met de koning: de burgers
bleven trouw aan de vorst. Ze moesten zich houden aan zijn wetten en de
, regering was zelfstandig. De vorst bood dan bescherming aan zijn onderdanen
en beloofde geen misbruik te maken van zijn macht. De bevolking mocht de
vorst afzetten als hij zich niet aan de afspraken hield.
Het sociaal contract volgens Rousseau:
De wetten in een land moesten direct overeenkomen met wat alle burgers
samen wilden: algemene wil. De regering was geen zelfstandige instelling,
maar moest de directe wil van de bevolking uitvoeren.
Het was een directe democratie: burgers stemmen zelf over de wetgeving. Zo
zou ook de positie van armen en slaven verbeteren, omdat het volk zou
beslissen o.b.v. de ratio en dus in het belang van iedereen.
Montesquieu:
Montesquieu wilde machtsmisbruik voorkomen met een scheiding der
machten, zodat de macht nooit meer bij één persoon of groep zou liggen.
Wetgevende macht: maakt de wetten.
Uitvoerende macht: voert de wetten uit.
Rechtsprekende macht: controleert of burgers en de staat zich aan de
wetten houden.
Adam Smith:
Iedereen zou vrij moeten zijn om naar eigen inzicht zijn rationele, economische
eigenbelang na te streven. Dit zou tot meer geluk en welvaart leiden, dan
wanneer de staat zou ingrijpen.
Door de Verlichting ontstond er in Europa in de 18e eeuw een nieuwe politieke
cultuur:
Een groeiende groep burgers las tijdschriften en nam deel aan het publieke
debat. Hierdoor ontstond de publieke opinie, die zorgde voor spanningen met de
autoriteiten.
Tijdens de Verlichting bestond namelijk ook het absolutisme: vorsten streefden
naar absolute macht d.m.v. centralisatie van het bestuur.
Ze rechtvaardigden hun machtswens o.b.v. het droit divin: god zou hen
hebben aangesteld om te regeren.
In sommige landen waren er verlichte vorsten, volgens wie een land het
beste bestuurd kon worden door een vorst, die vanuit verlichte idealen het
algemeen belang diende: verlicht absolutisme.
Deelcontext 2: revoluties in Noord-Amerika en Frankrijk (1776-
1813)
De verlichtingsidealen verspreidden zich via boeken en briefwisselingen ook naar
de dertien Britse koloniën aan de oostkust van Noord-Amerika, waar meer
zelfstandigheid gewenst was. Dit leidde tot de Amerikaanse revolutie.
De aanleiding van de Amerikaanse revolutie:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller amoscotesilva. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.80. You're not tied to anything after your purchase.
