Inleiding tot de financiële markten I
Wegwijs in de financiële wereld – Marc de Ceuster
Inhoud
1 Financiële architectuur ontstaat niet spontaan .............................................................................. 4
1.1 Intro ......................................................................................................................................... 4
1.2 Financieel historische ontwikkelingen .................................................................................... 4
2 Bouwstenen van de financiële structuur ........................................................................................ 6
2.1 Betalen..................................................................................................................................... 6
2.2 Financiering ............................................................................................................................. 6
2.2.1 Directe financiering via financiële markten .................................................................... 6
2.2.2 Indirecte financiering ...................................................................................................... 7
3 De spelers van de financiële economie ........................................................................................... 8
3.1 Gezinnen .................................................................................................................................. 8
3.2 Bedrijven.................................................................................................................................. 8
3.3 Financiële sector...................................................................................................................... 8
3.3.1 Kredietinstellingen........................................................................................................... 8
3.3.2 Beleggingsfondsen........................................................................................................... 8
3.3.3 Verzekeringsmaatschappijen .......................................................................................... 9
3.4 Overheid .................................................................................................................................. 9
3.5 Tabel van bronnen en aanwendingen ..................................................................................... 9
4 Eerste principes van waardering ................................................................................................... 10
4.1 Oprenten ............................................................................................................................... 10
4.2 Waarderen is terugkeren ...................................................................................................... 10
4.3 Populaire kasstromenreeksen ............................................................................................... 10
4.4 Een rendement en het intern rendement is niet hetzelfde .................................................. 10
4.5 De prijs-intern rendement relatie ......................................................................................... 11
4.6 Sensitiviteit van obligatieprijzen ........................................................................................... 11
5 Determinanten van rentevoeten .................................................................................................. 13
5.1 Intro ....................................................................................................................................... 13
5.2 Determinanten van het algemene reële renteniveau........................................................... 13
5.3 De rol van de verwachte inflatie ........................................................................................... 13
5.4 Rentestructuur van de nominale risicoloze rentevoeten ...................................................... 14
5.5 Determinanten van het renteniveau voor individuele kredieten ......................................... 14
6 Risico.............................................................................................................................................. 15
Lars Vorsselmans Inleiding tot de financiële markten I TEW/HI(B) 2019
, 2
6.1 Financiële risico’s................................................................................................................... 15
6.2 Portefeuillerisico ................................................................................................................... 15
7 Betalen........................................................................................................................................... 16
7.1 Intro ....................................................................................................................................... 16
7.2 Vormen van geld ................................................................................................................... 16
7.3 Betalingsinstrumenten .......................................................................................................... 16
8 Vermogensopbouw ....................................................................................................................... 18
8.1 Intro ....................................................................................................................................... 18
8.2 Vermogensopbouw onder depositogarantie ........................................................................ 18
8.3 Vermogensopbouw zonder depositogarantie....................................................................... 19
9 Kredieten aan gezinnen ................................................................................................................. 23
9.1 Kredietverschaffing ............................................................................................................... 23
9.2 Consumentenkredieten ......................................................................................................... 23
9.3 Hypothecaire kredieten......................................................................................................... 24
10 Risicoafdekking .......................................................................................................................... 25
10.1 Woning en auto ..................................................................................................................... 25
10.2 Burgelijke aansprakelijkheid.................................................................................................. 25
10.3 Gezondheid ........................................................................................................................... 25
10.4 Arbeidsongeschiktheid en invaliditeit ................................................................................... 25
10.5 Overheid ................................................................................................................................ 25
10.6 Pensioenrisico........................................................................................................................ 25
11 Betalingen.................................................................................................................................. 27
11.1 Intro ....................................................................................................................................... 27
11.2 Betalingsstrategieën .............................................................................................................. 27
11.3 Deviezen ................................................................................................................................ 27
12 Aandelen.................................................................................................................................... 28
12.1 Aandelen en hun kenmerken ................................................................................................ 28
12.2 Waardering van een aandeel ................................................................................................ 29
12.3 Aandelen van publieke vennootschappen ............................................................................ 29
12.4 Aandelenindexen................................................................................................................... 30
13 Bedrijfskredieten ....................................................................................................................... 31
13.1 Bedrijfskredieten op korte termijn ........................................................................................ 31
13.2 Bedrijfskredieten op lange termijn ....................................................................................... 31
14 Obligaties ................................................................................................................................... 33
14.1 Obligaties en hun kenmerken ............................................................................................... 33
14.2 Bedrijfsobligaties en euro-obligaties ..................................................................................... 34
Lars Vorsselmans Inleiding tot de financiële markten I TEW/HI(B) 2019
, 3
14.3 Kortetermijn bedrijfseffecten................................................................................................ 34
15 Risicoafdekking .......................................................................................................................... 34
15.1 Termijncontracten ................................................................................................................. 34
15.2 Futures-contracten ................................................................................................................ 35
15.3 De swap ................................................................................................................................. 36
15.4 Opties .................................................................................................................................... 36
16 Overheidsobligaties ................................................................................................................... 37
16.1 Intro ....................................................................................................................................... 37
16.2 Belgische overheidsschuld .................................................................................................... 38
16.3 Instrumenten ......................................................................................................................... 38
17 Financiële ondernemingen ........................................................................................................ 39
17.1 Instellingen ............................................................................................................................ 39
17.2 Instrumenten ......................................................................................................................... 40
18 Centrale bank ............................................................................................................................ 42
18.1 Europese centrale bank ......................................................................................................... 42
18.2 Eerste regelknop: de geldhoeveelheid .................................................................................. 42
18.3 Tweede regelknop: niveau van de kortetermijnrente .......................................................... 42
18.4 Derde regelknop: niveau van de langetermijnrente ............................................................. 42
19 Regelgevers ............................................................................................................................... 43
19.1 Internationale initiatieven tot de creatie van soft law.......................................................... 43
19.2 Van soft law naar hard law .................................................................................................... 43
20 Toezicht ..................................................................................................................................... 45
20.1 Intro ....................................................................................................................................... 45
20.2 Toezicht op de financiële marktinfrastructuur en op het betalingssysteem ........................ 45
20.3 Toezicht op de markten......................................................................................................... 45
20.4 Toezicht op de instellingen.................................................................................................... 45
Lars Vorsselmans Inleiding tot de financiële markten I TEW/HI(B) 2019
, 4
1 Financiële architectuur ontstaat niet spontaan
1.1 Intro
Financiële architectuur wijst op het samenspel van instrumenten, markten, instituties en
toezichtstructuur, architectuur komt tot stand door de tussenkomst van mensen.
1.2 Financieel historische ontwikkelingen
- Voedselverzamelaars-jagers
o Sharing economy: iedereen met elkaar delen
o Gift economy: UOM/IOU, schuld terugbetalen met interest
o Ruil economie: ‘trade-and-walk-away’-transacties
- Landbouwers
o Domesticatie van dieren en voedsel
o Sharing economy krom → persoonlijk eigendom ontstond → eigen vermogen
ontstaat
o Beschavingen ontwikkelden
- Urbanisatie, ontstaan van steden en gemeenschappen die beschermd werden door een leger
- Sociale stratificatie (standen) → leenmannen betaalde belastingen aan elite voor
bescherming
- Langeafstandshandel
- Tellen, boekhouding, schrift en contracten
- Sociaal geaccepteerde intermediaire objecten ~ geld
- Concept ‘lenen’ (al dan niet met interest; mocht vroeger niet van sommige religies)
- Risicospreiding, verzekeringscontracten
o Bodemerij: lening die een zeeman aan ging om een zeereis te financieren en moest
niet worden terugbetaald als het schip of lading verloren gingen
Ruilhandel; munten
- Gesloten economie: systeem van IOU’s (registratiesysteem)
- Egyptenaren: Shât en Deben (gerelateerd aan het goud) als rekeneenheid
- Later goederengeld = activum voor rekeneenheid, opslagmiddel en ruilmiddel
o Vb: goud, zilver, brons en koper
- 7de eeuw v.C. China: uitvinding van de munt
- Lydiërs (olv koning Croesus): Strater, munt uit zuiver goud uitgegeven door de staat
o Eerst munthuis onstond ( ~ bank)
o Wieg van de goudstandaard; vaste verhouding
- Grieken: eerste financiële intermediatie
o Geschriften ontvangen en doorgeven aan anderen
Ruilhanden; chartaal geld
- Geld lenen bij pandjeshuis (= bank die rente vroeg ondanks dat verboden werd door de
katholieke kerk)
- Koopman: internationaal handelaar
- Karel de Grote: uniform reken- en muntstelsel in heel zijn rijk
- Jaarmarkten als reactie op interregionaal handelsverkeer
- Wisselaars: monetaire specialisten
o Veelheid aan munten van verschillende kwaliteit → moeten waarde bepalen
- Chartaal geld: kooplui deponeren munten en krijgen certificaten in de plaats
Lars Vorsselmans Inleiding tot de financiële markten I TEW/HI(B) 2019
, 5
- Massale geldopvragingen → bankroeten
o Ontstaan van staatsbanken om vertrouwen te bieden
- Jaarmarktbrief: handelsdocument (vgl met wissel) enkel bruikbaar op de jaarmarkt
- Koopman-bankier: kopen en verkopen van wisselbrieven met speculatief karakter op de
wisselkoersen
- Eerder koopmannen dan wisselaars werden bankier
Ontstaan van financiële markten
- Italianen introduceerden eerste verhandelbare obligaties (prestitik)
- Secundaire markt voor obligaties door te overschrijven in de registers
- Op vaste tijdstippen een geldmarkt → die noteren dan de wisselkoersen
- Beurs = handelsplaats met doorlopende handel
- Ontstaan van handel in termijncontracten (is makkelijker dan handelen met goederen)
- 17e eeuw, Amsterdam: uitgifte van overheidsobligaties (om oorlog te financieren) die jaarlijks
opzegbaar waren
- Engeland: perpetuele overheidsobligaties (= consols) en hadden een levenslange looptijd
- Gebruik van onderpand bij een lening
- Actuariële technieken = verzekeringswiskunde
- Probleem: geld bij partnership nooit lang en zeker beschikbaar
o Oplossing: oprichting van nieuwe entiteit VOC
o Succes VOC
▪ Er was een permanente vergrendeling van het ingebrachte kapitaal
▪ Deelbewijzen waren verhandelbaar; men kon die verhandelen op secundaire
markt
▪ Klein risico op onteigening door de overheid
➔ concept van een effect was uitgevonden
➔ leidde tot een aandelenzeepbel in 1720
➔ eerste beleggingsfonds ontstond in 1744
o Men ging deze nieuwe financiële structuur kopiëren
▪ Vb: loterijleningen
- Ontstaan van centrale bank
o Wisselbank → centrale bank
▪ Wisselde munten voor betrouwbare gulden
▪ Rekening openen ipv uitbetalen in gulden → ontstaan van giraal geld
Lars Vorsselmans Inleiding tot de financiële markten I TEW/HI(B) 2019
, 6
2 Bouwstenen van de financiële structuur
2.1 Betalen
Functies van geld:
->rekeneenheid
-> betaalmiddel
-> opslagmiddel
2.2 Financiering
2.2.1 Directe financiering via financiële markten
Directe: rechtstreekse juridische band tussen kredietnemer en kredietgever
-> in de vorm van aandelen, obligaties, effecten , ..
-> tussen moeder- en dochterondernemingen → zo ontstaat een interne markt
Semi-direct: zelfde als direct, maar tussenpersoon helpt emittent
-> Business Angel Network = tussenpersoon
-> crowdfunding = handelsplatform
Tussenpersonen
- Broker (makelaar): verhandelt voor rekening van een klant
- Dealer (commissionair): verhandelt voor eigen rekening
- Broker-dealer: zowel voor eigen rekening als voor die van een klant
Typologie van de financiële markt
- Primaire vs secundaire markt
- Geld- vs kapitaalmarkt
o Geld: enkelvoudige interest
o Kapitaal: samengestelde interest
- Leningmarkt vs effectenmarkt
- Beursmarkt vs buitenbeursmarkt (officieel vs niet-officieel)
- Vloerhandel vs schermenhandel
o Vloerhandel: fysiek elkaar ontmoeten
o Schermenhandel: flash trading, high frequency trading, flash crashes, flash smashes
- Prijsgedreven vs ordergedreven
o Prijsgedreven: voor een vaste prijs
o Ordergedreven: vraag en aanbod vergelijken en dan zoveel mogelijk verkopen aan de
juiste prijs
- Constantmarkt (onmiddellijk) vs markten voor afgeleide financiële producten (na bep
gebeurtenis)
- Nationale vs internationale markt
- Open vs gesloten markt
- Gereglementeerde vs niet-gereglementeerde markt
- Bilaterale vs multilaterale handel
o Bilaterale: tussen 2 handelaars zonder tussenpersoon
o Multilaterale: central counterparty (CCP): platform dat zich als tegenpartij tussen
elke kopen en verkoper plaatst (om zekerheid en veiligheid te garanderen)
Functies
Lars Vorsselmans Inleiding tot de financiële markten I TEW/HI(B) 2019
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller larsvorsselmans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $0.00. You're not tied to anything after your purchase.