Summary
Samenvatting privaat recht sociaal werk Hogent ()
- Course
- Institution
samenvatting van het boek , lessen en de lessen sociaal recht
[Show more]
Seller
Follow
fle838
Reviews received
Content preview
PRIVAAT RECHTDeel 1: Personen- en familierecht
Personenrecht =
- ‘vakgebied dat betrekking heeft op de status en de bescherming van de persoon als
enkeling’
- bepaald in het algemeen wie een persoon is en welke zijn rechten en plichten zijn als
enkeling
Familierecht
- ‘rechtsgebied binnen het burgerlijk recht dat de regels omvat betreffende de
privaatrechtelijke verhoudingen tussen personen, zoals huwelijk, geregistreerd
partnerschap, echtscheiding, alimentatie, afstamming en adoptie’
- regelt statuut van verhoudingen enerzijds gebaseerd op afstamming en anderzijds op
gemeenschap van volwassenen
personenrecht
HOOFDSTUK 1: DE PERSOON
1. Begrip
Persoon = juridisch gezien ieder wezen die drager is van rechten en plichten dus synoniem
voor “rechtssubject” het geheel van rechten en plichten waardoor het rechtssubject kan
deelnemen aan het rechtsverkeer: juridische persoonlijkheid/ rechtspersoonlijkheid
Maar wie betrekken in ons rechtssysteem? Alle MENSELIJKE wezens zijn personen en hebben
een rechtspersoonlijkheid drukt zich uit in
- De staat van de persoon (rechtstoestand als enkeling, in de familie en in de natie)
- De bekwaamheid van de persoon (geschiktheid van de persoon om rechten te hebben
en uit te oefenen
2 categorieën van personen:
1) Natuurlijke/ fysieke persoon
Criterium: mens zijn
DUS = de mens met zijn rechten en plichten
ALLE mensen komen in aanmerking bv. ook jonge kinderen etc. ongeacht of ze hun rechten
kunnen uitoefenen
Niet altijd zo geweest
- Slavernij, burgerlijke dood, … volledige afname van rechtsbekwaamheid afgeschaft
in 1831
- Andere levende wezens zoals dieren, planten, voorwerpen hebben geen
rechtspersoonlijkheid en worden bij “zaken” opgedeeld
o bv dierenprocessen in middeleeuwen: nu verantwoordelijkheid van baasje ipv
dier dieren hebben geen rechten en geen verantwoordelijkheden WEL
wetgeving op dierenwelzijn: ter bescherming van waardevolle zaken
o dieren zijn objecten van recht en geen rechtssubjecten
o WEL wetgeving over dierenbescherming kot tot stand in het eigenbelang en
voor het welzijn van de mens aangezien de mens er een emotionele waarde aan
hecht
, 2) De rechtspersoon
= groepering van personen en/of middelen die aan het rechtsverkeer kan deelnemen als
drager van subjectieve rechten en plichten
Sinds de 19e eeuw voelde men de noodzaak om ook andere dan fysieke personen in het recht
te laten bestaan omwille van 2 noden
- door de IR werd het verzamelen van kapitaal nodig (bv aandelen: virtueel deel van
totaliteit komen)
- Aansprakelijkheid beperken
Door samenwerking van verschillende personen ontstonden nieuwe economische
mogelijkheden, men kon belangen verenigingen zorgt voor het ontstaan van een
rechtspersoon: vennootschappen (aparte persoon los van de mens, je moet dat als een
abstract persoon bekijken)
= instellingen, stichtingen, groeperingen van individuen of kapitalen die zoals fysieke
personen titularis zijn van bepaalde rechten en bekwaamheden
- Hebben rechten en plichten
- Kunnen overeenkomsten sluiten
- Geen fysiek bestaan, creatie van het recht
- Beschikken enkel over vermogensrechten
o Eigendomsrecht
o Recht om contracten af te sluiten
o Door hun aard hebben zij geen familierechten (trouwen, adopteren, …)
Onderscheid tussen
- Publiekrechtelijke rechtspersonen
- Privaatrechtelijke rechtspersonen
- Feitelijke verenigingen
2. De fysieke of natuurlijke persoon
Wordt bepaald door biologische gegevens: verbonden aan menselijk lichaam en menselijk
leven bepaalt ook de duur van de juridische persoonlijkheid
2.1.Het lichaam
Bestaan van natuurlijke persoon is verbonden aan zijn lichaam lichaam geniet een
bijzonder juridisch statuut
- wordt beschermd ten aanzien van andere personen (derden): bescherming van de
fysieke integriteit tegen inmenging door derden
- als tegen het beschikkingsrecht van de persoon zelf door beperkingen van zijn
wilsautonomie
= 2 grote invalshoeken
2.1.1. Bescherming van het lichaam tegen aantasting door derden
In principe is het menselijke lichaam onschendbaar iedere persoon beslist over eigen
lichaam en kan niet gedwongen worden enige aantasting van fysieke integriteit te ondergaan
MAAR rekening houden met onderscheid publiekrechterlijke en privaatrechterlijke
verhoudingen
- Publiekrechterlijke verhoudingen
2
, o het algemeen belang weegt zwaarder door dan het individueel belang van één
individu waardoor dwangmaatregelen mogelijk zijn
o In het algemene belang van heel de samenleving kan het gerechtvaardigd
worden dat de fysieke integriteit van de persoon geschonden wordt en dit onder
dwang
o Voorbeelden
Verplichte vaccinatie tegen polio en recenter tegen covid
Gedwongen opname van geesteszieken (door wet betreffende de
bescherming van de persoon van de geesteszieke)
Fouillering en arrestatie
Douanecontroles
- Privaatrechterlijke verhoudingen
o geen enkel individu mag de fysieke integriteit van iemand anders schenden
o Belangen van enkelingen zijn steeds gelijkwaardig, individuen staan op gelijke
hoogte
o Belang van één persoon kan niet de schending van het lichaam van de andere
persoon rechtvaardigen, ook niet als die daar wettig belang bij zou hebben
o Voorbeeld
Deskundigheidsonderzoek in kader van een burgerlijke rechtszaak kan niet
verplicht worden opgelegd aan de tegenpartij
Afstamminggeschillen
Bv. Delphine en koning Albert
Via DNA-analyse kan gemakkelijk vastgesteld worden wie vader/
moeder is
Vermoedelijke vader kan niet verplicht worden om mee te werken
Als de man spontaan weigert mee te werken mag de rechter dan
wel het vermoeden uit afleiden dat hij het kind verwekt heeft =
uitzondering op algemene regel die enkel geldt bij
afstammingsgeschillen
Lichaam wordt dus preventief beschermd tegen aantasting door derden elke aantasting in
ongeoorloofd
Indien toch aangetast kan dit 2 gevolgen hebben
- Strafsanctie: bij misdrijven van vrijwillige of onvrijwillige slagen en verwondingen
- Op burgerrechterlijk vlak zal dit aanleiding geven tot het vergoeden van schade op
grond van artikel 1382 oud BW
Schending van de fysieke integriteit is slechts mogelijk onder bepaalde voorwaarden:
- 1/ Legaliteit: staat het in de wet?
- 2. Finaliteit: dient het een democratisch doel? (algemeen belang?)
- 3/ Proportionaliteit: is het in verhouding tot het beoogde doel? overheid moet kiezen
voor oplossing waar ze het minst geweld voor moeten gebruiken
2.1.2. Het bijzondere geval van medische handeling
Je gaat sommige dingen alleen maar accepteren als het door een arts is
Vrijwel iedere medische behandeling of medisch onderzoek tast de lichamelijke integriteit aan
zonder dat de arts hiervoor aansprakelijk kan worden gesteld verklaring hiervan ligt in de
toelating van de wetgever, die het medisch beroep organisatorisch gereglementeerd heeft
Bijzondere voorwaarden voor een geoorloofde medische ingreep
3
, 1/ Er moet een medische noodzaak zijn (3 mogelijkheden)
o Preventief: bv. vaccinatie bij ouderen waarbij ze dus gebaat gaan zijn
o Diagnostisch: zoeken ziekte, kijken wat je hebt (bv. onderzoeken, kijkoperaties)
o Curatief: Genezend optreden bv. operaties als er iets aan de hand is
2/ Er moet een redelijke proportie bestaan tussen het medisch risico waarmee de
ingreep gepaard gaat en het gunstig resultaat dat het kan opleveren
Bv. GEEN therapeutische hardnekkigheid: vaak willen ze niet stoppen met ingrepen
ookal werkt het niet is door de prestatiegeneeskunde: worden vergoed voor alle
prestaties die ze leveren (stimulerend)
3/ De geneeskunde moet worden beoefend volgens de regels van de kunst, met
gebruikmaking van recente wetenschappelijke kennis en moderne medische
technieken+ de goede gereedschappen
4/ Informed consent = de patiënt moet, na geïnformeerd te zijn, vrij toestemmen in de
behandeling
Sinds de wet op patiëntenrechten van 6 okt. 2002 uitgebreid in de wetgeving verankerd
MAAR is vaak moeilijk voor een leek om dat te begrijpen (wat het echt inhoud etc.)
2.1.3. De bescherming van het lichaam en het zelfbeschikkingsrecht van het individu
Lichaam wordt niet enkel beschermd ten opzichte van derden, maar ook ten aanzien van de
persoon zelf daartoe beperkt in zijn zelfbeschikkingsrecht
Zelfbeschikkingsrecht = eigen zeggenschap over je lichaam en wat je ermee doet
Zelfbeschikkingsrecht wint steeds meer veld op de principiële onaantastbaarheid van het
lichaam tekenend voor de groeiende juridische mondigheid van de persoon maar ook voor
de veranderende maatschappelijke denkbeelden hierover
Grote evolutie doorheen de tijd
- Vroeger: weinig zelfbeschikkingsrecht omwille van het katholieke geloof
o Lichaam verborgen houden
o Moeten kinderen krijgen
o Hoe meer kinderen hoe meer gelovigen
- Gaandeweg meer zelfbeschikkingsrecht
o Door geleidelijke verzanding van het katholieke geloof
o Vanaf jaren 60 vorige eeuw veranderingen: zie je ook aan de kledij (bv. badkledij)
- Keerpunt: abortuswet in 1990
o Onder impuls van een aantal vrouwenbewegingen
o Spanning: koning Boudewijn heel katholiek en wou dit niet tekenen, tijdelijk
onbekwaam verklaard
Voorbeelden
1/ Zelfmoord
- Uiterste beschikking over het lichaam en het leven
- Wordt niet verboden in de strafwet
- In het burgerlijk recht kan een mislukte zelfmoordpoging wel een grond tot
echtscheiding zijn
2/ Euthanasie
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fle838. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.93. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now