Samenvatting van hoorcollege 9 van het vak Historiografie en Geschiedfilosofie, van P. Vries. Dit hoorcollege maakt deel uit van de stof voor deeltentamen II, in het collegejaar .
Vorige week: hoe is de huidige geschiedbeoefening in het Westen ontstaan? Daarvoor waren alle
samenlevingen traditioneel: de traditie heeft autoriteit en moet doorgegeven worden. In het Westen
geen enkele monopolisering meer van het denken over de wereld: een versnippering van het
wereldbeeld. Op intellectueel gebied (Reformatie) en politiek gebied (uiteenval Heilige Roomse Rijk).
En de Westerse wereld heeft beschavings- en expansiedrang. Al deze eigenschappen zijn historisch
uniek voor het Westen. In Azië (China, Korea) was er juist veel meer nadruk op het belang van
‘thuisblijven’. Het reizen gaf ook inzicht in en nadenken over de gewoonten en cultuur van de eigen
plek van afkomst.
De Wetenschappelijke Revolutie had een negatief effect op geschiedbeoefening: de verhalen van
historici zijn niet indrukwekkend, hebben wankele feitenbasis, etc. Het heeft ook geen jargon: geen
‘werkelijkheid achter de werkelijkheid’. (v.b.: in de natuurwetenschappen betekent ‘kracht’ iets
anders dan in het dagelijks leven). Maar het had ook een positief effect: zijn er niet ook patronen in
de samenleving waarneembaar? (Verlichtingsfilosofen; kennis van mens en samenleving). Leidt tot
maakbaarheidsideaal, modernisme. ‘De wereld is kenbaar’. Ook is de wereld goed beschrijfbaar:
helder en eenduidig onder woorden te brengen. Dit betekent ook dat de wereld structuur vertoont,
als je deze structuur kent, kun je de wereld verbeteren. Dit leidt o.a. tot de Franse Revolutie.
Vandaag: moderne geschiedbeoefening als een reactie op dit modernisme. Het vak heeft veel te
danken aan romantiek, nationalisme en conservatisme als ontstaansgrond. (Het verzet tegen de
Franse Revolutie en Verlichting). Nu is geschiedbeoefening een middel om dingen te begrijpen. (Wil
je de Duitsers begrijpen, dan moet je hun geschiedenis kennen; ‘wat in Frankijk past, past hier niet,
want wij hebben een ander idee over de staat’). Mensen zijn fundamenteel historisch, niet alle
mensen uit alle tijden zijn hetzelfde, altijd is de context waarin ze leven belangrijk. De geschiedenis is
dan de enige sleutel tot het verklaren van de wereld. Anders ga je generaliseren en anachronismen
gebruiken. Geschiedenis gaat over het individuele en specifieke, wat ook in de Romantiek benadrukt
werd. Bij de Verlichting gaat het daarentegen over inwisselbare individuen die allemaal hetzelfde
handelen.
Dit leidt ook tot conservatisme, omdat datgene wat historisch gegroeid is niet zomaar veranderd kan
worden. Ook de Romantiek benadrukte deze historische groei en het specifieke. Dit was vooral zo in
het 19e-eeuwse Duitsland, wat toen het Mekka van de geschiedbeoefening was.
Wat betekent dit voor de geschiedbeoefening? Dit is de traditionele geschiedbeoefening van tot 50
jaar geleden. In de 19e eeuw ging het bijna alleen maar over staat en natie. Het individuele kreeg
hierin vorm. Onderwijs in de geschiedenis was de smeerolie van de staat en de bevolking. Dus ook
staat- en natievorming in de 19e eeuw erg belangrijk voor de geschiedbeoefening.
Gebieden die geen staat en natie hebben, hebben zo eigenlijk ook geen geschiedenis. Dus b.v. Afrika
werd niet echt historisch onderzocht, en deze gebieden hebben ook geen ontwikkeling doorlopen of
vooruitgang. Hier was vaak ook geen schrijfcultuur. Daar wel antropologie, dat gaat over de gebieden
‘waar niks gebeurt’.
Historici hielden zich ook bezig met het vinden van ‘voorlopers’ in het verleden, die uiteindelijk tot
hun eigen staat leidden. Een tweede aspect was dat men zich bezighield met ‘grote mannen’. Zij
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Dostoczar99. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.24. You're not tied to anything after your purchase.
