Vroeger twee aparte vakken
→ ‘hoe moeten we handelen?’ verbindt de twee
1. ethiek microniveau bevruchten elkaar vb. wetgeving rond
2. beleid macroniveau abortus of euthanasie, kinderrechten…
het goede goed doen !!!
1.1.2 DEFINITIES
1.1.1.1 Moraal en ethiek
Moraal
Verwijst naar de gewoonten, zeden en gebruiken van iemand op het vlak van (be)hoort of niet (be)hoort.
Wat goed, juist, rechtvaardig is én wat slecht, verkeerd en onrechtvaardig is.
komt van Latijn mos/mores
via opvoeding / cultuur eigen maken van normen, waarden & deugden
· sturen ons handelen
geheel van normen, waarden en deugden die het gedrag van een persoon mee sturen → moraal
Ethiek
Verwijst naar het vermogen om het vertrouwen van het publiek te winnen tijdens een gesprek/redevoering.
Domein van de filosofie dat zich bezighoudt met wat (be)hoort, met de vraag naar het goede, het juiste en het rechtvaardige
= moderne betekenis
komt van Griekse ethos
systematische reflectie op moraal + zoekt antwoorden op de vraag hoe te handelen
houdt zich bezig met de vraag naar fundering van moraal, soorten moraal & uitwerking van morele handelen
1.1.1.2 Waarden, normen en deugden
Waarden
Wat we waardevol, belangrijk of behoorlijk vinden, datgene waar we waarde aan hechten, naar leven of toe opvoeden
fundamentele richtsnoeren voor ons gedrags
vb. veiligheid
Normen
Manieren waarop waarden gerealiseerd worden
geboden, verboden of verplichtingen naleven/afdwingen vb. verkeersreglement
‘wat mag / moet ik (niet) doen?’
Deugden
Als goed ervaren morele eigenschappen
belichaamde waarden
verinnerlijkte waarden, kwaliteiten die je hebt ontwikkeld die jou in staat stellen juist te handelen (zijn)
vb. voorzichtigheid
uitingen waarop het goede zich uitdrukt in dagdagelijkse omgang
karaktereigenschappen & kwaliteiten
behoren tot morele domein
2|B E L E I D E N E TH I E K
, 1.1.1.3 Moreel probleem, dilemma en morele nood
Moreel probleem
Heeft steeds te maken met vragen naar wat de beste manier is om het goede te realiseren in een bepaalde situatie
kiezen tussen ≠ handelingsalternatieven → afvragen & argumenteren waarom je dit koos/welke het beste is
Moreel dilemma
Specifieke vorm van een moreel probleem. Een keuze tussen twee ≠ mogelijkheden of waarden, waarbij die twee waarden
elkaar wederzijds uitsluiten.
Als je het ene kiest, kan je het andere niet kiezen maar je moet wel een keuze maken (je verliest altijd iets)
Morele nood
Je bent ervan bewust dat iets niet behoort, maar niemand hoort je.
Bv. Je hebt weet van mishandeling, maar niemand gelooft je. Jij alsook de mishandelde persoon in kwestie, bevinden zich in
morele nood (= het is niet oké, maar niemand ziet het)
1.2 HET VERHAAL VAN DE ALLIGATOR-RIVIER
je waarden en normen bepalen mee hoe je kijkt naar elk personage (≠ objectief + voor iedereen anders)
“Er was eens een vrouw die Abigail heette en die verliefd was op Gregory. Gregory woonde aan de andere oever van een brede rivier.
Deze rivier, die beide geliefden scheidde, zat vol met mensen etende alligators. Abigail wilde bij Gregory zijn, maar dit kon niet want
de brug was weggespoeld. Daarom vroeg ze Sinbad, die een boot bezat, om haar naar de overkant te brengen. Sinbad wou dit wel
doen, maar enkel op voorwaarde dat ze ermee instemde om eerst met hem naar bed te gaan. Abigail weigerde zijn voorstel en trok
naar haar vriend Ivan en legde haar miserie uit. Ivan antwoorde haar dat hij er niets mee te maken had en geen zin had om betrokken
te raken in deze affaire. Als gevolg van zijn weigering zag Abigail geen ander alternatief dan alsnog Sinbad ’s voorwaarde te
aanvaarden. Sinbad hield zich aan zijn afspraak en bracht haar naar de overkant. Wanneer Abigail aan Gregory vertelde over haar
escapade met Sinbad, dumpte Gregory haar onmiddellijk. Vol hartzeer en ziek van ellende, trok Abigail naar Slug en vertelde haar
verhaal. Slug had medelijden met Abigail. Hij zocht Gregory op en sloeg hem in elkaar tot hij blauw zag. Abigail was heel tevreden
toen ze hoorde dat Gregory zijn verdiende loon had gekregen. Op het moment dat de zon achter de horizon verdween, weerklonk
haar gelach.”
→ moeilijk om tot consensus te komen (wie is goed en wie is slecht?)
→ sympathie & afkeer speelt rol in ons oordeel
→ sympathie & afkeer hangen samen met eigen ervaringen/kwetsuren
→ verlangen / verwachten dat anderen ook voelen zoals wij
→ waarden en normen zijn relatief → hangen af van eigen perspectief
1.3 MORELE SUPERIORITEIT VS. RECHTVAARDIGHEID EN EMPATHIE
Wetenschapsfilosoof Maarten Boudry
→ veroorzaakte ophef artikel over morele superioriteit van Israël over Hamas
→ voornaamste argument: als Israël het wilde, kon het Gaza van de kaart vegen
Claim van morele superioriteit
Onze waarden en ons gedrag zijn moreel superieur
Ethisch vermogen → teruggevoerd tot twee fundamentele elementen die meespelen in ons oordelen en handelen:
1. gevoel van rechtvaardigheid
2. empathie
· vermogen om ons te herkennen in leven van de ander
!!! Afwezigheid van empathie gaat hand in hand met ontmenselijking & ontmenselijking wordt gerechtvaardigd vanuit eigen
onrecht → als de ander niet als medemens/deel van ons wordt gezien, erkennen we zijn lijden niet en bestaat er geen empathie
& morele verontwaardiging
vb. in Gaza kijken beide groepen anders naar de kwestie uit eigen waarden en normen
→ het gezicht van radicaal zionisme versus dat van zucht naar gelijkheid in Israël
3|B E L E I D E N E TH I E K
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller merelbotte. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.65. You're not tied to anything after your purchase.